Badacze sugerują, że sód – który zwykle spożywamy poprzez sól lub chlorek sodu – może zwiększać ryzyko cukrzycy typu 2 oraz utajonej cukrzycy autoimmunologicznej u dorosłych.
Cukrzyca to powszechne schorzenie, które dotyka ponad 29 milionów ludzi w Stanach Zjednoczonych, zgodnie z danymi Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Cukrzyca typu 2 stanowi do 95 procent wszystkich zdiagnozowanych przypadków i charakteryzuje się nieprawidłowym poziomem cukru we krwi.
Najczęściej diagnozuje się ją u osób w średnim wieku i starszych. Innym stanem metabolicznym, zwanym latentną cukrzycą autoimmunologiczną u dorosłych (LADA), często błędnie diagnozuje się jako cukrzycę typu 2, pojawiając się także później w dorosłości.
LADA to wolniej rozwijająca się choroba, która początkowo nie wymaga leczenia insuliną.
Nowe badanie przeprowadzone przez dr Bahareh Rasouli z Instytutu Medycyny Środowiskowej w Karolinska Institutet w Sztokholmie, we współpracy z naukowcami z innych instytucji szwedzkich i fińskich, analizuje wpływ spożycia sodu na ryzyko cukrzycy typu 2 oraz LADA.
Naukowcy przedstawili swoje wyniki na corocznym spotkaniu Europejskiego Stowarzyszenia Badań nad Cukrzycą, które odbyło się w Lizbonie w Portugalii.
Każdy dodatkowy gram sodu zwiększa ryzyko
Dotychczasowe badania sugerowały, że sód, który zwykle wchłaniamy z naszego dziennego spożycia soli, może znacząco zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.
Zespół wyjaśnia, że może to być spowodowane wpływem insuliny na sód, ale także dlatego, że nadmiar soli może prowadzić do nadciśnienia i nadwagi. Do tej pory jednak żadne badania nie analizowały wpływu spożycia sodu na ryzyko LADA.
«Biorąc pod uwagę składnik autoimmunologiczny LADA,» wyjaśnia dr Rasouli, «postawiliśmy hipotezę, że dieta bogata w sól może przyspieszyć autoimmunizację i odgrywać rolę w patogenezie [rozwoju choroby] LADA.»
«Ponadto,» dodała, «istnieją ograniczone dane na temat związku między spożyciem sodu a ryzykiem cukrzycy typu 2. Dlatego też postawiliśmy sobie za cel zbadanie ryzyka wystąpienia LADA i cukrzycy typu 2 w odniesieniu do spożycia sodu.»
Dr Rasouli i jego współpracownicy przeanalizowali dane z epidemiologicznego badania czynników ryzyka dla LADA i cukrzycy typu 2, które jest dużym szwedzkim badaniem kohortowym.
Zespół przeanalizował dane z 355 osób, u których zdiagnozowano LADA oraz 1136 osób z cukrzycą typu 2, porównując wyniki tej analizy z wynikami zdrowej grupy 1379 osób (grupa kontrolna).
Do zbierania informacji o codziennych dietach uczestników wykorzystano ankiety. Dane te pozwoliły zespołowi obliczyć dzienne spożycie kalorii, składników odżywczych i sodu dla każdego uczestnika.
Dr Rasouli i jego współpracownicy wzięli również pod uwagę genetyczne czynniki ryzyka cukrzycy, a uczestnicy zostali podzieleni na kategorie «wysokiego ryzyka» i «inne» w zależności od ich profilu genetycznego.
Zmieniono także zmienne towarzyszące, w tym wiek, płeć, wskaźnik masy ciała (BMI), palenie tytoniu, poziom aktywności fizycznej i spożycie alkoholu.
Naukowcy odkryli, że każdy dodatkowy gram sodu (lub 2,5 grama soli) dziennie wiąże się z wyższym o 43 procent ryzykiem cukrzycy typu 2. W przypadku LADA każdy dodatkowy gram sodu doprowadził do 73-procentowego wzrostu rozwoju choroby.
Uczestnicy zostali także podzieleni na trzy grupy w zależności od ilości spożywanego sodu. Były to «niskie zużycie» (do 2,4 gramów sodu dziennie, co odpowiada około 6 gramom soli), «średnie zużycie» (od 2,4 do 3,15 gramów sodu, co odpowiada do 7,9 gramów soli) oraz «wysokie zużycie» (więcej niż 3,15 gramów sodu dziennie, co odpowiada więcej niż 7,9 gramom soli).
Zauważono, że osoby z kategorii wysokiego spożycia były o 58% bardziej narażone na ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 niż osoby z grupy niskiego spożycia.
Osoby z wysokim ryzykiem genetycznym cukrzycy, które również spożywały duże dzienne ilości sodu, niemal cztery razy częściej zapadały na LADA niż osoby o niskim dziennym spożyciu sodu.
Interakcja między genetyką a dietą?
Na podstawie tych wyników naukowcy «potwierdzają związek między spożyciem sodu a cukrzycą typu 2.» Dodają, że «wysokie spożycie sodu może być czynnikiem ryzyka dla LADA, szczególnie u nosicieli genotypów wysokiego ryzyka HLA [ludzkiego antygenu leukocytu].» To osoby, które już mają istotne genetyczne ryzyko cukrzycy.
Dr Rasouli podkreśliła, że badanie miało jedno poważne ograniczenie: ponieważ badania opierały się na kwestionariuszach, możliwe jest, że uczestnicy błędnie pamiętali istotne szczegóły, co prowadziło do przypominania o uprzedzeniach. Jednak, w przypadku błędów, mogło to skutkować niedoszacowaniem wpływu spożycia sodu na ryzyko cukrzycy typu 2 i LADA.
«Głównym ograniczeniem,» sugeruje dr Rasouli, «jest retrospektywny projekt, który może prowadzić do uprzedzeń dotyczących przypominania. Aby zminimalizować te potencjalne stronniczości, pacjenci otrzymali kwestionariusz w bliskiej odległości od diagnozy z instrukcjami zgłaszania swoich nawyków żywieniowych i stylu życia przed diagnozą.»
«Nie można jednak wykluczyć tendencji do wywoływania zdarzeń. Jeśli takie potencjalne wywoływanie błędu miało miejsce, doprowadziłoby to do niedoszacowania ryzyka, a nie do przeszacowania wyników» – dodała.
Dalsze badania interakcji między dietą a czynnikami genetycznymi w kontekście cukrzycy mogą ujawnić nowe ścieżki do zapobiegania tym chorobom. Dr Rasouli ujawniła również zainteresowanie testowaniem skutków ograniczenia spożycia soli w zapobieganiu tym dwóm typom cukrzycy.
«Interesujące byłoby zbadanie ryzyka LADA i cukrzycy typu 2 w odniesieniu do interakcji między spożyciem soli w diecie a czynnikami genetycznymi. […] Chciałabym również przeprowadzić kontrolowane badania kliniczne, aby sprawdzić, czy obniżenie zawartości soli w diecie jest korzystne w zapobieganiu cukrzycy typu 2 i cukrzycy autoimmunologicznej.»
Dr Bahareh Rasouli
Aktualne badania i wnioski na rok 2024
W 2024 roku kontynuowane są badania nad wpływem sodu na zdrowie, a nowe dane wskazują na rosnącą korelację między wysokim spożyciem sodu a występowaniem cukrzycy. Nowe badania epidemiologiczne potwierdzają, że zmniejszenie spożycia sodu może nie tylko obniżyć ryzyko cukrzycy typu 2, ale również poprawić ogólny stan zdrowia.
Kolejne badania wykazały, że osoby, które redukują sól w swojej diecie, mogą doświadczyć poprawy w zakresie poziomu ciśnienia krwi oraz lepszej kontroli poziomu glukozy we krwi. To oznacza, że zmiany dietetyczne mogą mieć kluczowe znaczenie w prewencji chorób metabolicznych.
Zachęcamy do monitorowania spożycia sodu oraz wprowadzania zdrowych nawyków żywieniowych, które mogą korzystnie wpłynąć na zdrowie, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy w przyszłości. Warto również zwrócić uwagę na czynniki genetyczne, które mogą wpływać na indywidualne ryzyko cukrzycy, co podkreśla potrzebę spersonalizowanej opieki zdrowotnej.
