Stwardnienie rozsiane jest stanem, który wpływa na mózg i rdzeń kręgowy człowieka i często powoduje uszkodzenie nerwów.
National Multiple Sclerosis Society opisuje stwardnienie rozsiane (MS) jako „nieprzewidywalną, często dezaktywującą się chorobę ośrodkowego układu nerwowego, która zakłóca przepływ informacji w mózgu oraz między mózgiem a ciałem”.
Występuje anormalna odpowiedź immunologiczna u osób ze stwardnieniem rozsianym. Ciało atakuje osłonę wokół włókien nerwowych, zakłócając komunikację między mózgiem a ciałem. Może to potencjalnie spowodować trwałe uszkodzenie nerwów i niepełnosprawność.
Jakie są zaostrzenia SM?
Zaostrzenie lub nawrót występuje, gdy osoba ze stwardnieniem rozsianym doświadcza pogorszenia starych objawów lub pojawienia się nowych objawów. Zaostrzenia mogą mieć nasilenie od łagodnego do ciężkiego.
Aby można go było zaklasyfikować jako zaostrzenie, objawy muszą trwać co najmniej 24 godziny. Zmiana objawów musi również nastąpić co najmniej 30 dni po ostatnim zaostrzeniu.
Zaostrzenia różnią się zarówno stopniem nasilenia, jak i czasem. Niektóre zaostrzenia powodują więcej niż jeden objaw. Nie wszyscy ludzie dotknięci przez stwardnienie rozsiane, którzy doświadczają zaostrzeń będą mieć te same symptomy.
Podczas gdy zapalenie centralnego układu nerwowego jest przyczyną zaostrzenia stwardnienia rozsianego, są pewne rzeczy, które mogą wywołać stan.
Wyzwalacze zaostrzenia stwardnienia rozsianego mogą obejmować:
- Zakażenie: Nawrót SM może być wywołany przez wirusowe, bakteryjne lub niektóre infekcje grzybicze. Osoby z SM powinny zwracać szczególną uwagę na obniżenie ryzyka zakażenia.
- Szczepienia: Niektóre szczepionki mogą być związane z wywoływaniem nawrotu SM, podczas gdy inne nie. Niektóre szczepionki, takie jak te, które są żywe jak szczepionki półpaśca i żółta febra, nie są zazwyczaj zalecane dla osób ze stwardnieniem rozsianym.
- Stres: Rola stresu w nawrotach SM pozostaje niejasna.
- Okres poporodowy: czas tuż po porodzie może pozostawić niektóre kobiety z MS podatne na nawrót SM. Karmienie piersią może jednak zapewnić pewną ochronę.
- Leczenie płodności: Może istnieć związek między leczeniem bezpłodności a zaostrzeniami stwardnienia rozsianego.
- Niedobór witaminy D: Istnieje zwiększone ryzyko zaostrzenia SM, gdy poziom witaminy D jest niski. Poziomy witaminy D powinny być regularnie sprawdzane i zwiększane w razie potrzeby.
Objawy
Typowe objawy SM mogą obejmować:
- Drętwienie kończyn lub osłabienie
- Ból
- Mrowienie lub swędzenie
- Drżenia, niestabilność lub problemy z koordynacją
- Częściowa lub całkowita utrata widzenia
- Podwójne widzenie
- Bół głowy
- Problemy z oddychaniem lub połykaniem
- Slurring of speech
- Zmęczenie
- Zawroty głowy
- Problemy jelitowe i pęcherzowe
- Problemy seksualne
- Zaburzenia emocjonalne, takie jak depresja i wahania nastroju
- Zmiany w myśleniu i koncentracji
- Napady padaczkowe
- Utrata słuchu
Rodzaje
Cztery typy MS i ich symptomy zaostrzenia obejmują:
Zespół klinicznie izolowany (CIS)
CIS jest pierwszym epizodem zapalenia ośrodkowego układu nerwowego i uszkodzeniem ochronnej powłoki komórek nerwowych. CIS powoduje objawy trwające co najmniej 24 godziny.
CIS nie spełnia kryteriów diagnozowania SM, ale jest charakterystyczny dla tego schorzenia. Nie wszystkie przypadki postępów CIS do SM.
Osoby z CIS, u których występuje zwiększone ryzyko wystąpienia postaci rzutowo-remisyjnej SM, będą miały również zmiany w mózgu, które są typowe dla tych obserwowanych u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Zmiany mózgu są bliznami i można je zobaczyć na obrazach rezonansu magnetycznego (MRI).
Ludzie bez uszkodzeń mózgu są mniej zagrożeni rozwojem stwardnienia rozsianego. Pacjenci z CIS wysokiego ryzyka, którzy otrzymają wczesne leczenie mogą doświadczyć opóźnienia w rozwoju MS.
Zwrotowo-remisyjny stwardnienie rozsiane (RRMS)
Osoby z rozpoznaniem RRMS często doświadczają zaostrzeń. Okresy remisji mogą obejmować częściowe lub całkowite wyleczenie. Często podczas remisji MS nie będzie się rozwijać. Te okresy poprawy mogą trwać miesiące lub lata.
Primary progressive MS (PPMS)
Jak opisano w National Multiple Sclerosis Society, PPMS jest „pogorszeniem funkcji neurologicznej (nagromadzeniem niepełnosprawności) od wystąpienia objawów, bez wczesnego nawrotu lub remisji”.
Wtórne postępujące MS (SPMS)
Ta forma MS jest klasyfikowana jako stan progresywny. W SPMS ludzie z RRMS nadal doświadczają pogorszenia swojej funkcji neurologicznej.
Diagnoza
Nie ma jednego testu do zdiagnozowania SM. Pracownicy służby zdrowia używają wielu różnych testów, aby wykluczyć inne przyczyny objawów.
Niektóre kryteria muszą zostać spełnione dla diagnozy stwardnienia rozsianego. Krajowe Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego opisuje następujące kryteria:
- Co najmniej dwa oddzielne obszary uszkodzeń widoczne w ośrodkowym układzie nerwowym
- Dowód, że powyższe uszkodzenia wystąpiły co najmniej w odstępie jednego miesiąca
- Wszystkie inne przyczyny są wykluczone
Niektóre z testów używanych do badania osób z podejrzeniem MS obejmują:
- Skanowanie MRI
- Kręgowe nakłucie w celu uzyskania próbek płynu rdzeniowego
- Wywołane potencjały – pomiary odpowiedzi elektrycznej aktywności mózgu na stymulację nerwów
- Pewne testy surowicy krwi
Leczenie
Obecnie nie istnieje żadne lekarstwo na MS. Istnieją jednak zabiegi wspomagające powrót nawrotów, powolny postęp choroby i łagodzenie objawów.
Leczenie SM obejmuje stosowanie leków, rehabilitację oraz uzupełniające i alternatywne terapie.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła kilka leków stosowanych w leczeniu różnych postaci SM.
Leki do wstrzykiwań obejmują:
- Interferon beta-1a (Avonex, Rebif)
- Interferon beta-1b (Betaseron, Extavia)
- Octan glatirameru (Copaxone)
- Octan glatirameru – ogólny odpowiednik dawki 20 mg leku Copaxone (Glatopa)
- Peginterferon beta-1a (Plegridy)
Leki przyjmowane doustnie to:
- Teriflunomid (Aubagio)
- Fingolimod (Gilenya)
- Fumaran dimetylu (Tecfidera)
Podawane leki obejmują:
- Alemtuzumab (Lemtrada)
- Mitoksantron (Novantrone)
- Natalizumab (Tysabri)
Istnieją różne opcje leczenia w celu leczenia różnych objawów związanych ze stwardnieniem rozsianym. Dostawcy opieki zdrowotnej będą wydawać zalecenia dotyczące leczenia na podstawie objawów, których doświadcza pacjent.
Usługi rehabilitacyjne można włączyć do opieki nad chorym na SM, aby pomóc w codziennych zadaniach. Usługi te obejmują zwykle terapie fizyczne, zawodowe, zawodowe i kognitywne, a także usługi patologii mowy i języka.
Oprócz głównego nurtu leczenia SM, niektórzy pacjenci mogą uznać za przydatne dodatkowe terapie alternatywne. Należą do nich zastosowanie akupunktury, modyfikacji diety, masażu, ćwiczeń, jogi, medytacji i zarządzania stresem.
Dodatkowo, aby leczyć objawy bólu związanego z SM i problemów z mięśniami, American Academy of Neurology zaleca stosowanie doustnych marihuany.
W jaki sposób leczono zaostrzenia stwardnienia rozsianego?
Zaostrzenia mogą być łagodne lub ciężkie i mogą trwać od kilku dni do kilku miesięcy. Leczenie może, ale nie musi być wymagane, ponieważ większość łagodnych objawów, takich jak zmęczenie, może ustąpić samoistnie.
Leki stosowane w leczeniu zaostrzeń obejmują:
- Doustny prednizon w dużych dawkach (Deltasone)
- Wysokie dawki dożylnie metyloprednizolonu (Solu-Medrol)
- ACTH (H.P. Acthar Gel)
Inną opcją leczenia zaostrzeń MS jest plazmafereza lub wymiana osocza. Podczas tej terapii osocze jest oddzielane od komórek krwi, mieszane z rozpuszczalnym w wodzie białkiem zwanym albuminą i wprowadzane z powrotem do organizmu.
Ludzie ze stwardnieniem rozsianym powinni porozmawiać z zespołem opieki zdrowotnej, aby zobaczyć, jakie najlepsze podejście jest do leczenia zaostrzeń stwardnienia rozsianego. Programy rehabilitacji mogą być również korzystną opcją.
