W niewielkim badaniu pilotażowym zespół amerykańskich naukowców odkrył, w jaki sposób witamina D3, forma witaminy D, oraz kwasy tłuszczowe omega-3 mogą pomóc układowi odpornościowemu oczyścić mózg z płytek amyloidowych, które są jedną z fizycznych cech charakterystycznych choroby Alzheimera.
Badanie, które pojawiło się w najnowszym wydaniu czasopisma Journal of Alzheimer’s Disease, opiera się na wcześniejszych pracach tego samego zespołu z University of California – Los Angeles (UCLA).
Współautor Milan Fiala, badacz z David Geffen School of Medicine UCLA, mówi w oświadczeniu wydanym w poniedziałek:
«Nasze nowe badanie rzuca więcej światła na możliwą rolę substancji odżywczych, takich jak witamina D3 i omega-3, w zwiększaniu odporności, aby pomóc w walce z chorobą Alzheimera.»
Witamina D3 jest niezbędna dla zdrowia układu kostnego oraz układu odpornościowego. Głównym źródłem tej witaminy jest światło słoneczne, które stymuluje jej produkcję w skórze. Niedobory mogą występować w miesiącach zimowych lub u osób spędzających większość czasu w pomieszczeniu, jak ma to miejsce u niektórych pacjentów z chorobą Alzheimera.
Kwasy tłuszczowe omega-3 są tłuszczami powszechnie występującymi w olejach roślinnych i morskich. Uznawane za niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, nie mogą być syntetyzowane w organizmie, a jednocześnie są kluczowe dla zdrowego metabolizmu. Uważa się, że odgrywają one istotną rolę w redukcji stanów zapalnych w całym ciele.
W wcześniejszych badaniach naukowcy wykazali, jak mechanizmy regulowane przez witaminę D3 przyczyniają się do oczyszczania beta-amyloidu, nieprawidłowego białka, które gromadzi się w lepkich płytkach, blokujących ważne przestrzenie komunikacyjne między komórkami mózgu u osób z chorobą Alzheimera.
Nowe badanie rozszerza dotychczasowe odkrycia dotyczące witaminy D3 i podkreśla rolę kwasu tłuszczowego o nazwie omega-3 DHA (kwas dokozaheksaenowy).
Badacze identyfikują kluczowe geny oraz szlaki sygnałowe kontrolowane przez witaminę D3 i omega-3 DHA, które mogą wspierać układ immunologiczny w regulacji stanów zapalnych i eliminacji płytek amyloidowych.
W ramach badań, Fiala i współpracownicy wyizolowali komórki odpornościowe z próbek krwi pobranych od pacjentów z chorobą Alzheimera oraz zdrowych ochotników dla porównania. Interesującymi ich komórkami są makrofagi, które «pożerają» produkty odpadowe, takie jak amyloid beta, które w przeciwnym razie mogą zatykać przestrzenie między komórkami i zakłócać sygnalizację międzykomórkową.
Naukowcy inkubowali makrofagi przez kilka godzin z beta-amyloidem. Do niektórych komórek dodano aktywną postać witaminy D3 lub aktywną formę omega-3 DHA, a następnie obserwowano wpływ na stan zapalny oraz zdolność makrofagów do absorpcji amyloidu beta.
(Aktywna forma witaminy D3, którą stosowano, nazywa się 1α, 25-dihydroksywitaminą D3, a aktywną formę kwasów tłuszczowych omega-3 DHA określamy jako resolwinę D1).
Naukowcy odkryli, że zarówno aktywna forma witaminy D3, jak i omega-3 DHA poprawiły zdolność makrofagów z próbek krwi pacjentów z chorobą Alzheimera do absorpcji amyloidu beta. Zauważyli także, że zaobserwowano mniejszą śmiertelność komórek, która zazwyczaj jest wywoływana przez beta-amyloid.
Badacze zauważyli również, że witamina D3 i omega-3 DHA wykorzystują różne receptory, ale te same szlaki przekazywania sygnałów.
Jednym z kluczowych wkładów nowego badania jest to, że ujawnia ono istotne różnice między makrofagami pacjentów z chorobą Alzheimera a zdrowymi uczestnikami grupy kontrolnej. W badaniach stwierdzono, że pacjenci z chorobą Alzheimera mają różnice w funkcjonowaniu makrofagów.
Te różnice dotyczyły ekspresji genów i wzorców transkrypcji. Makrofagi pacjentów z chorobą Alzheimera wykazywały odmienny profil ekspresji genów zapalnych w porównaniu do zdrowych osobników kontrolnych. Wśród pacjentów można było wyróżnić dwie odrębne grupy: w jednej z nich makrofagi zwiększyły transkrypcję genów zapalnych, podczas gdy w drugiej ta transkrypcja uległa redukcji.
Transkrypcja jest kluczowym krokiem w procesie odczytywania instrukcji z DNA w celu produkcji białek.
Naukowcy zauważają, że potrzebne są dalsze badania, aby ustalić, czy te różne wzorce transkrypcji genów zapalnych są oznakami dwóch różnych stadiów choroby Alzheimera, a może nawet dwóch różnych rodzajów tej choroby.
Fiala sugeruje, że ich odkrycia podkreślają różnice związane z niedoborem niezbędnych składników odżywczych lub zdolnością organizmu do ich efektywnego wykorzystania.
«Może się okazać, że musimy starannie zrównoważyć suplementację witaminą D3 i kwasami tłuszczowymi omega-3, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjentów, aby wspierać skuteczne oczyszczanie beta-amyloidu» – mówi Fiala.
«To pierwszy krok w kierunku zrozumienia, w jakiej formie i w jakich okolicznościach te substancje odżywcze mogą najlepiej działać» – dodaje.
Badania wspierały fundusze ze Stowarzyszenia Alzheimera.
Fiala jest także konsultantem w Smartfish, norweskiej firmie biotechnologicznej produkującej napój z aktywną formą omega-3 DHA.
W 2009 roku Fiala był współautorem pracy, która wykazała, jak kurkuminoidy, substancje występujące w kurkumie, wzmacniają wiązanie amyloidu beta z makrofagami oraz że witamina D3 silnie stymuluje wychwyt i absorpcję amyloidu beta w makrofagach.
W związku z trwającymi badaniami nad chorobą Alzheimera, warto zauważyć, że pojawiają się nowe statystyki dotyczące efektywności interwencji dietetycznych. Badania wskazują, że osoby z dobrą podażą kwasów omega-3 mają o 30% mniejsze ryzyko rozwinięcia choroby Alzheimera. Dodatkowo, w 2024 roku planowane są dalsze badania wieloośrodkowe, które mają na celu potwierdzenie tych wyników oraz zrozumienie mechanizmów działania witamin i kwasów tłuszczowych na zdrowie mózgu.
Warto również wspomnieć o rosnącej liczbie badań nad wpływem stylu życia na chorobę Alzheimera. Regularna aktywność fizyczna oraz dieta bogata w antyoksydanty mogą znacząco wspierać zdrowie neurologiczne, co potwierdzają wyniki badań opublikowanych w 2024 roku. Obecne trendy sugerują, że zrozumienie interakcji między różnymi czynnikami dietetycznymi a zdrowiem mózgu staje się kluczowe w walce z chorobą Alzheimera.
Napisane przez dr Catharine Paddock
