Badanie przesiewowe w kierunku raka piersi jest kluczowe dla wczesnej identyfikacji zmian nowotworowych u kobiet, które jeszcze nie wykazują objawów. Wczesne wykrycie raka piersi daje szansę na mniej inwazyjne leczenie oraz lepsze rokowania.
W debacie dotyczącej metod badań przesiewowych wiele osób zadaje sobie pytanie, która z nich jest najbardziej efektywna oraz jak często powinny być one wykonywane. Obecnie najczęściej zalecaną metodą przesiewową jest mammografia.
Czym jest mammografia?
Podczas mammografii piersi są ściskane pomiędzy dwiema płytkami, a następnie prześwietlenie przenika przez tkankę piersi. Uzyskane obrazy określane są mianem mammogramów.
Warto zauważyć, że niektóre piersi charakteryzują się gęstą tkanką, co sprawia, że na filmie obrazowym wyglądają białe. Taki stan może maskować obecność guzów, które również są białe.
Inne piersi składają się głównie z tkanki tłuszczowej o niskiej gęstości, co sprawia, że na zdjęciu są szare. W takich przypadkach znacznie łatwiej zauważyć białe guzy czy nagromadzenia wapnia.
Korzyści
Niektóre badania sugerują, że przesiewowe mammografie mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby zgonów z powodu raka piersi.
Jednak różne grupy interpretują te dane na różne sposoby. Są eksperci, którzy utrzymują, że korzyści z badań przesiewowych są minimalne, podczas gdy inni twierdzą, że mają one istotne znaczenie.
Ci, którzy opowiadają się za mammografią, szacują, że w ciągu najbliższych 10 lat na każde 10 000 kobiet, które regularnie przechodzą mammografię, uratowane zostaną:
- 5 na 10 000 kobiet w wieku od 40 do 49 lat
- 10 na 10 000 kobiet w wieku od 50 do 59 lat
- 42 na 10 000 kobiet w wieku od 60 do 69 lat
Korzyści z mammografii są szczególnie widoczne u kobiet z grupy wysokiego ryzyka, takich jak starsze panie lub te z historią raka piersi w rodzinie.
Amerykańska grupa zadaniowa ds. usług prewencyjnych (USPSTF) zaleca, aby tylko kobiety w wieku od 50 do 74 lat przechodziły mammografię co 2 lata. Inne organizacje mogą mieć różne wskazania, jak pokazano poniżej.
Potencjalne zagrożenia
Mammografia wiąże się z pewnymi ryzykami, takimi jak:
- Wielokrotne narażenie na promieniowanie, które może nieznacznie zwiększać ryzyko zachorowania na raka, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu.
- Może prowadzić do rozpoznania i leczenia nieinwazyjnych nowotworów, gdy leczenie nie jest konieczne.
- Nie jest tak skuteczna u kobiet z gęstą tkanką piersi lub implantami.
- Może powodować, że niektóre kobiety decydują się na podwójne mastektomie jako środek zapobiegawczy.
Mammografia ma również wysoki odsetek wyników fałszywie dodatnich, co prowadzi do niepotrzebnych biopsji i dodatkowych badań. Fałszywie dodatnie wyniki sugerują obecność raka, gdy tak naprawdę go nie ma.
W 2009 roku USPSTF zrewidowała swoje zalecenia dotyczące mammografii z 2002 roku, zmieniając częstotliwość badań dla kobiet powyżej 40. roku życia. Zmiany te były wynikiem badań wskazujących na zwiększone ryzyko fałszywych wyników, gdy badania przesiewowe zaczynają się w młodszym wieku lub są przeprowadzane co roku.
Obecnie USPSTF zaleca, aby jedynie kobiety w wieku od 50 do 74 lat przechodziły mammografię przesiewową co 2 lata. Ta porada jest zgodna z zaleceniami wielu krajów europejskich, ale różni się od wskazówek innych amerykańskich organizacji.
American College of Radiology oraz Society of Breast Imaging rekomendują coroczne mammogramy dla kobiet, które ukończyły 40 lat. Z kolei American Cancer Society sugeruje, aby kobiety w wieku 45-54 lat miały mammografie co roku, a od 55. roku życia co 2 lata.
Debata na temat polityki i praktyki mammograficznej trwa w najlepsze. W obliczu tych dyskusji pojawiają się nowe technologie, które mogą stanowić alternatywę dla badań przesiewowych w kierunku raka piersi.
Czym jest termografia?
Termografia to metoda badawcza, która rejestruje zmiany temperatury na powierzchni skóry.
Cyfrowe obrazowanie termowizyjne w podczerwieni (DITI), stosowane w przesiewowych badaniach raka piersi, wykorzystuje kamerę termograficzną do rejestrowania obszarów o różnej temperaturze w piersiach. Uzyskane obrazy przedstawiają te różnice jako rodzaj mapy cieplnej.
Nowotworowy wzrost związany jest z nadmiernym tworzeniem naczyń krwionośnych oraz zapaleniem w tkance piersi. Na obrazach termograficznych obszary te pojawiają się jako miejsca o wyższej temperaturze skóry.
Korzyści
- To nieinwazyjna, bezdotykowa procedura, bez konieczności kompresji piersi.
- Nie wiąże się z narażeniem na promieniowanie, co czyni ją bezpieczną w dłuższym użytkowaniu.
- Może wykrywać zmiany naczyniowe w tkance piersi związane z rakiem wiele lat przed innymi metodami badań przesiewowych.
- Można ją stosować u wszystkich kobiet, w tym tych z gęstą tkanką piersi i implantami.
- Zmiany hormonalne nie wpływają na wyniki badania.
Wady
- Ma wysoką częstość wyników fałszywie dodatnich, co może prowadzić do konieczności wykonania standardowego mammogramu.
- Wysoka częstość wyników fałszywie ujemnych może skutkować unikaniem standardowej mammografii, ponieważ pacjentki mogą czuć, że zostały odpowiednio przebadane.
- Rzadko jest pokrywana przez ubezpieczenie zdrowotne.
Fałszywie ujemny wynik sugeruje, że rak nie występuje, gdy w rzeczywistości jest obecny. Ważne jest, aby podkreślić wysoką częstość wyników fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych, co skłania do poszukiwania innych opcji badań przesiewowych.
Inne opcje
- Ultrasonografia
- Rezonans magnetyczny (MRI)
Ultrasonografia i MRI są zalecanymi metodami uzupełniającymi, gdy mammografia daje pozytywny wynik. Ultrasonografia jest szczególnie skuteczna w rozróżnianiu stałych mas od płynnych torbieli.
Małe ilości wapnia mogą być trudne do wykrycia podczas ultrasonografii, dlatego często łączy się ją z mammografią, aby uzyskać dokładniejszą ocenę tkanki piersi.
MRI piersi wykorzystuje pola magnetyczne do tworzenia obrazów piersi i służy do oceny wielkości nowotworu oraz poszukiwania innych guzów.
Podejmowanie świadomej decyzji
Zarówno mammografia, jak i termografia mogą sugerować obecność raka, jednak jedynie biopsja może postawić ostateczną diagnozę, polegającą na pobraniu próbki tkanki do analizy mikroskopowej.
Do tej pory nie ma wystarczających dowodów, aby zalecać stosowanie wyłącznie termografii w przesiewowych badaniach raka piersi. American College of Radiology stwierdza, że «nie popiera termografii w wykrywaniu klinicznie okultystycznego raka piersi».
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) również ostrzega, że «termografia nie zastępuje mammografii przesiewowej» i nadal zaleca regularne wykonywanie mammografii zgodnie z krajowymi wytycznymi lub zaleceniami pracownika służby zdrowia.
Jednakże, ryzyko związane z mammografią nie powinno być lekceważone, dlatego poszukiwania nowych, alternatywnych metod badań przesiewowych powinny być kontynuowane. Niezależnie od dostępnych opcji, kobiety powinny być wspierane w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących częstotliwości badań przesiewowych oraz wyboru odpowiedniej metody badania.
Nowe badania i odkrycia w 2024 roku
W 2024 roku kontynuowane są badania nad skutecznością zarówno mammografii, jak i termografii. Nowe technologie, takie jak sztuczna inteligencja, są wprowadzane do analizy mammogramów, co może poprawić wykrywalność zmian nowotworowych oraz zmniejszyć liczbę wyników fałszywie dodatnich. Badania sugerują, że połączenie mammografii z innymi metodami, takimi jak ultrasonografia czy MRI, może przynieść lepsze efekty w wykrywaniu raka piersi, szczególnie w przypadku kobiet z gęstą tkanką piersi.
Co więcej, nowe badania wskazują na znaczenie personalizacji badań przesiewowych, uwzględniających indywidualne czynniki ryzyka, co może prowadzić do lepszych wyników zdrowotnych. W kontekście termografii, prowadzone są badania nad jej zastosowaniem w połączeniu z innymi technikami w celu zwiększenia skuteczności wczesnego wykrywania zmian nowotworowych.
W miarę jak badania postępują, ważne jest, aby kobiety były na bieżąco z najnowszymi zaleceniami i technologiami, aby mogły podejmować świadome decyzje dotyczące swojego zdrowia piersi.
