Stwardnienie rozsiane to przewlekły stan, który oddziałuje na centralny układ nerwowy, a jego objawy mogą się nasilać z upływem czasu. Wiele osób z tą chorobą doświadcza trudności w codziennych czynnościach, co znacząco wpływa na ich jakość życia.
W przeszłości szacowano, że stwardnienie rozsiane (SM) może skracać oczekiwaną długość życia o kilka lat. Badania wskazują, że osoby cierpiące na SM żyją średnio 7-14 lat krócej niż te, które nie mają tej choroby.
Na długość życia pacjentów ze stwardnieniem rozsianym wpływa wiele czynników, takich jak wiek w momencie diagnozy, ciężkość choroby, tempo jej progresji oraz stosowane leczenie.
Dzięki nowoczesnym metodom leczenia i lepszemu zarządzaniu powikłaniami, oczekiwana długość życia osób z SM obecnie nie różni się znacząco od tej u osób zdrowych.
Dzięki terapiom modyfikującym przebieg choroby oraz rehabilitacji, wiele osób z SM może prowadzić aktywne życie, doświadczając mniejszego nasilenia objawów niż w przeszłości.
Szybkie fakty dotyczące oczekiwanej długości życia i stwardnienia rozsianego:
- Nawrót objawów trwa co najmniej 24 godziny.
- Terapie modyfikujące chorobę pozytywnie wpływają na długoterminowe wyniki leczenia SM.
- Postępy w leczeniu towarzyszących stanów zdrowia poprawiają jakość życia.
- Rehabilitacja wspiera codzienne funkcjonowanie i jakość życia pacjentów.
Modyfikowanie stwardnienia rozsianego za pomocą nowych metod leczenia
Badania prowadzone w ostatnich dwóch dekadach doprowadziły do rozwoju różnorodnych metod leczenia stwardnienia rozsianego, w tym nowoczesnej immunoterapii. Ta forma terapii ma na celu ograniczenie uszkodzeń i stanów zapalnych w układzie nerwowym.
Chociaż terapie immunologiczne mogą wiązać się z ryzykiem, udowodniono, że przynoszą one korzyści w postaci łagodzenia objawów oraz poprawy jakości życia pacjentów.
Nowe odkrycia rozszerzyły możliwości leczenia immunoterapeutycznego, w tym wprowadzenie doustnych form leków.
W przeglądzie na temat rozwoju immunoterapii dr Richard Ransohoff z Cleveland Clinic i jego zespół zauważyli, że badania nad pierwszymi produktami immunoterapii dla SM «wykazały, że te terapie łagodzą przebieg choroby u niektórych pacjentów i mogą opóźniać postęp choroby oraz redukować jej skutki.»
W kontekście długofalowych wyników leczenia i oczekiwanej długości życia, dr Ransohoff i jego współpracownicy podkreślili:
«21-letnie badanie kontrolne uczestników w pierwszym badaniu klinicznym (Interferon Beta-1b) wykazało znaczną korzyść w zakresie przeżycia dla osób przyjmujących aktywny lek w porównaniu do tych, które otrzymywały placebo.»
Rozpoznanie nawrotów stwardnienia rozsianego
Nawrót występuje, gdy objawy choroby nagle powracają po okresie poprawy.
Choć nie wszyscy eksperci są zgodni, niektórzy sugerują, że opóźnianie leczenia nawrotu może negatywnie wpłynąć na długoterminowe wyniki choroby. Kluczowe jest wykrycie nawrotu na wczesnym etapie.
Objawy nawrotu mogą wystąpić niespodziewanie, a czynniki takie jak stres czy infekcje mogą je wywołać.
Szybkie rozpoczęcie leczenia nawrotu jest bardziej prawdopodobne, gdy objawy są zgłaszane natychmiast po ich wystąpieniu. Najczęstsze objawy to:
- Zmiany w widzeniu, takie jak rozmycie lub przyciemnienie obrazu.
- Zmiany w odczuwaniu zmysłów, takie jak mrowienie lub drętwienie.
- Problemy z koncentracją, w tym trudności w skupieniu uwagi.
- Zmiany w funkcjonowaniu pęcherza moczowego, takie jak nagła potrzeba oddania moczu.
Przed zaleceniem leczenia, lekarz musi ustalić, czy objawy wskazują na nawrót SM. Diagnoza opiera się na szczególnych cechach objawów, takich jak ich trwanie przez co najmniej 24 godziny oraz brak gorączki i infekcji.
Decyzja o leczeniu nawrót opiera się także na wykluczeniu innych możliwych przyczyn objawów.
Wybór konkretnego leczenia i jego forma będą zależeć od historii SM pacjenta oraz nasilenia objawów.
W swoim raporcie na temat nawrotów SM dr Ian Galea z University of Southampton w Wielkiej Brytanii i jego zespół zaznaczyli:
«Najlepiej podejmować decyzję o leczeniu wspólnie z pacjentem, stosując wspólne podejmowanie decyzji.»
Naukowcy podnosili również kwestię, czy rozpocząć nowe leczenie z uwagi na potencjalne ryzyko. «Pacjenci ze stwardnieniem rozsianym są w stanie przetworzyć dowody i naukową niepewność bez dodatkowego obciążenia emocjonalnego …» zauważyli.
Początkowe leczenie nawrotu zwykle wiąże się z podawaniem wysokich dawek kortykosteroidów, które działają przeciwzapalnie w dotkniętych obszarach ośrodkowego układu nerwowego.
Z uwagi na to, że kortykosteroidy mogą pogarszać stan pacjentów z chorobami zakaźnymi, przed rozpoczęciem terapii powinny być przeprowadzone odpowiednie badania.
Dr Galea i jego współpracownicy podkreślają znaczenie właściwych oczekiwań dotyczących powrotu do zdrowia po nawrocie, wskazując, że proces ten przebiega w następujący sposób:
- Znaczne poprawy następują w ciągu dwóch lub trzech miesięcy.
- Poprawa może trwać do 12 miesięcy.
- Pewien stopień niepełnosprawności utrzymuje się u jednej trzeciej do połowy pacjentów po nawrotach.
Zarządzanie innymi chorobami wraz ze stwardnieniem rozsianym
Stwardnienie rozsiane często współwystępuje z innymi chorobami, co może dodatkowo komplikować jego przebieg. Zapobieganie tym schorzeniom lub skuteczne nimi zarządzanie może pomóc w poprawie jakości życia i oczekiwanej długości życia osób z SM.
Badania sugerują, że choroby serca, takie jak choroba niedokrwienna serca oraz zastoinowa niewydolność serca, występują częściej u pacjentów z SM w porównaniu do ogółu społeczeństwa.
Możliwe przyczyny wyższego ryzyka tych przypadków mogą być związane z nawykami zdrowotnymi. Zmiany w stylu życia mogą pomóc w redukcji ryzyka.
Osoby ze stwardnieniem rozsianym są szczególnie narażone na:
- Otyłość.
- Niższy poziom aktywności fizycznej.
- Wyższe ryzyko upadków.
Poprawa codziennych czynności i jakości życia
Rehabilitacja jest kluczowym elementem w poprawie codziennych funkcji oraz jakości życia osób z SM.
W przeglądzie dotyczącym rehabilitacji pacjentów z SM dr Serafin Beer z Centrum Rehabilitacji Valens w Szwajcarii i zespół podkreślają:
«Programy rehabilitacyjne dla pacjentów ze stwardnieniem rozsianym powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i zaczynać się od niskiego do umiarkowanego poziomu intensywności, z regularnymi przerwami na odpoczynek, aby zminimalizować ryzyko pogorszenia stanu.»
Korzystając z ćwiczeń
Oprócz zmniejszenia ryzyka chorób serca, zwiększenie aktywności fizycznej wśród pacjentów z SM przynosi liczne korzyści zarówno krótko-, jak i długoterminowe.
Korzyści z regularnych ćwiczeń u osób z SM obejmują redukcję zmęczenia i lęku, poprawę szybkości chodu oraz napięcia mięśniowego, a także zwiększenie przyjaźni i społecznego wsparcia.
Programy ćwiczeń poprawiają:
- Zdolność do chodzenia, co pozwala na większą aktywność fizyczną.
- Równowagę, co z kolei zmniejsza ryzyko upadków.
Naukowcy Robert Motl i Brian Sandroff w przeglądzie dotyczącym treningu wysiłkowego w SM opisują badanie, w którym zaobserwowano 27-procentowy spadek zgłaszanych nawrotów u pacjentów uczestniczących w programach ćwiczeń w porównaniu do grupy kontrolnej.
Zauważają, że pojawiają się spekulacje, iż trening wysiłkowy może mieć własny «efekt modyfikujący chorobę» w SM, choć na razie brakuje twardych dowodów.
«Bez względu na to,» komentują Motl i Sandroff, «trening wysiłkowy jako forma rehabilitacji ma ogromne znaczenie w minimalizowaniu wpływu tej choroby na życie osób z SM».
