Naukowcy z Kanady ujawniają, że niedorozwój sieci mózgowej zaangażowanej w hamowanie po 30. roku życia może być związany z problemami psychologicznymi.
Drs. Raluca Petrican i Cheryl Grady, obydwaj z Rotman Research Institute w Toronto w Kanadzie, przeprowadzili badanie, którego wyniki zostały opublikowane w renomowanych czasopismach naukowych.
W obszarze psychologii hamowanie to zdolność do selektywnego skupienia się na jednym bodźcu, ignorując inne. Sieć mózgowa odpowiedzialna za hamowanie jest podatna na różnorodne wpływy – zarówno dyspozycyjne, jak i sytuacyjne. Te pierwsze wyjaśniają zachowania wynikające z cech osobowości, natomiast te drugie są związane z czynnikami zewnętrznymi, które wywodzą się z otoczenia jednostki.
«W ten sposób neuronalna sygnatura predyspozycji poznawczej lub afektywnej może się znacznie różnić w różnych kontekstach zadań» – zauważają autorzy nowego badania.
Drs. Petrican i Grady postanowili zbadać, czy wiek oraz wpływ czynników środowiskowych mają istotny wpływ na sieci neuronowe związane z hamowaniem.
Para przeanalizowała funkcjonalne dane MRI od 359 osób w wieku od 22 do 36 lat, którzy byli uczestnikami projektu Human Connectome Project. Celem było sprawdzenie, czy wzorce połączeń mózgowych związane z hamowaniem pozostają stabilne w różnych kontekstach i w czasie.
Łączność mózgu różni się w dorosłości
Ich odkrycia wskazują, że wzory łączności różnią się pomiędzy wczesną a średnią dorosłością. Co więcej, schematy połączeń zmieniają się w zależności od wykonywanego zadania. Na przykład, zaobserwowano różnice w aktywności mózgu podczas zadania testującego pamięć roboczą w porównaniu do zadań związanych z przetwarzaniem korzyści społecznych i finansowych.
Wyniki te sugerują, że podstawowa neuronalna podstawa hamowania różni się w zależności od wieku i okoliczności każdej osoby.
Wzory łączności neuronalnej ewoluują pomiędzy wczesną a późną dorosłością. W późniejszym etapie życia mniej wyspecjalizowanych regionów mózgu jest wykorzystywanych, co sprzyja bardziej efektywnemu przetwarzaniu informacji.
Naukowcy odkryli, że uczestnicy badania w wieku powyżej 30 lat, którzy nie wykazywali wyraźnej aktywności mózgowej związanej z późną dorosłością, mieli znacznie większe ryzyko wystąpienia cech psychologicznych związanych z lękiem, agresją, trudnościami w koncentracji oraz depresją.
«Nasze wyniki sugerują, że dynamika nerwowa w sieciach powiązanych z poznaniem wewnętrznym oraz kontrolą sterowaną przez środowisko różnicuje osoby o wyższych poziomach hamowania od tych o niższym poziomie w różnych kontekstach.»
«Nasze odkrycia rzucają również światło na odrębne procesy angażowane przez osoby z lepszą kontrolą hamującą w kontekście wysokiego obciążenia kognitywnego w przeciwieństwie do dużych wartości nagrody, co podkreśla znaczenie mechanizmów regulacyjnych w wpływaniu na wydajność poznawczą i społeczno-afektywną» – dodają badacze.
Ogólnie rzecz biorąc, wyniki dr. Petrican i Grady sugerują, że hamowanie rozwija się w późnej dorosłości, a ten późniejszy rozwój jest kluczowy dla zdrowego funkcjonowania psychicznego oraz dobrostanu psychicznego w okresie średniej dorosłości.
Nowe badania i ich znaczenie
W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań, które potwierdzają, jak istotne jest zrozumienie dynamiki sieci mózgowej w kontekście zdrowia psychicznego. Na przykład, badania opublikowane w 2023 roku wskazują na ścisły związek pomiędzy elastycznością mózgu a zdolnością do radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi. Uczestnicy, którzy wykazywali większą zdolność do adaptacji w kontekście stresu, mieli lepsze wyniki w testach oceniających zdrowie psychiczne.
Dodatkowo, badania z 2024 roku wskazują na coraz większe znaczenie praktyk mindfulness oraz treningów poznawczych w poprawie zdrowia psychicznego, szczególnie wśród osób w średnim wieku. Regularne praktykowanie technik uważności wykazuje pozytywny wpływ na funkcjonowanie sieci hamujących, co z kolei może przyczynić się do redukcji objawów lękowych i depresyjnych.
To wszystko pokazuje, jak rozwój technologii obrazowania mózgu oraz nowe podejścia terapeutyczne mogą znacząco wpłynąć na nasze zrozumienie i leczenie problemów ze zdrowiem psychicznym. Dlatego warto być na bieżąco z nowinkami w tej dziedzinie, aby móc skuteczniej wspierać pacjentów w ich drodze ku lepszemu zdrowiu psychicznemu.
