Humira, znana również jako adalimumab, to lek, który skutecznie łagodzi ból i zmniejsza stan zapalny u pacjentów cierpiących na różne choroby autoimmunologiczne.
Jest zatwierdzona do leczenia takich schorzeń jak reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła łuszczyca plackowata, choroba Leśniowskiego-Crohna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów oraz wielostawowe młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów.
Choroby autoimmunologiczne nie mają na razie skutecznego lekarstwa, ale wiele ich objawów, takich jak ból i stan zapalny, można skutecznie kontrolować przy pomocy odpowiednich leków.
Humira należy do grupy leków zwanych biologikami, które są wytwarzane z substancji pochodzenia biologicznego, takich jak ludzkie białka, mikroorganizmy, a nawet drożdże.
Terapia opiera się na białkach, które są zwykle przeciwciałami stworzonymi dzięki technologii inżynierii genetycznej.
Pacjenci zazwyczaj przyjmują Humirę w domu, korzystając z gotowych strzykawek lub wstrzykiwaczy. Ze względu na to, że aktywny składnik leku jest rozkładany w przewodzie pokarmowym, nie może być podawany doustnie.
Jak to działa
Choroby autoimmunologiczne to schorzenia, w których układ odpornościowy mylnie identyfikuje naturalne komórki organizmu jako zagrożenie i zaczyna je atakować.
To może prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Leśniowskiego-Crohna oraz łuszczyca.
Choć przyczyny chorób autoimmunologicznych nie są do końca zrozumiane, czynnik martwicy nowotworów alfa (TNFα) jest uważany za kluczowy element, który przyczynia się do stanu zapalnego w tych dolegliwościach.
TNFα uruchamia proces zapalny, gdy organizm jest zagrożony, aktywując układ odpornościowy, aby go chronić. Jednak nadmierna produkcja TNFα może prowadzić do ataku na zdrowe tkanki, co skutkuje stanem zapalnym.
Humira łączy się z TNFα i blokuje jego działanie, co skutkuje zmniejszeniem bólu oraz stanu zapalnego u chorych na choroby autoimmunologiczne.
Nazwa HUMIRA oznacza «monoklonalne przeciwciało HUMAN w reumatoidalnym zapaleniu stawów».
Używa
Badania kliniczne dowiodły skuteczności Humiry w leczeniu wielu chorób autoimmunologicznych, co doprowadziło do jej zatwierdzenia do stosowania w tych schorzeniach.
Aktywne zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
To przewlekłe zapalenie kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych prowadzi do odczuwania bólu i sztywności w okolicach kręgosłupa. W skrajnych przypadkach może prowadzić do całkowitego zespolenia kręgów, co nazywamy ankylozą.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czasami współwystępuje z nieswoistymi zapaleniami jelit, takimi jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Crohna, czy też łuszczyca.
Przegląd oparty na dowodach opublikowany w 2007 roku sugeruje, że Humira jest skuteczna w leczeniu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, a jej stosowanie określane jest jako «opłacalne».
Łuszczyca plackowata umiarkowana do ciężkiej
Około 80% pacjentów z łuszczycą cierpi na tę formę choroby.
Pacjenci doświadczają dobrze zdefiniowanych czerwonych, uniesionych obszarów na skórze, zazwyczaj na tułowiu, głowie, łokciach, kolanach i paznokciach, jednak mogą też występować w innych miejscach. Skóra w tych miejscach jest bardzo sucha, może swędzieć, pękać i być bolesna.
W lipcu 2016 roku Grupa ds. Zasobów Decyzji (DRG) zauważyła, że Humira oraz inne leki biologiczne stają się coraz bardziej popularne w leczeniu łuszczycy.
Umiarkowane do ciężkiego łuszczycowego zapalenia stawów
Ten stan prowadzi do zapalenia stawów i dotyka około 1 na 10 osób z łuszczycą.
Humira jest często stosowana w leczeniu artropatii łuszczycowej, jednak naukowcy wciąż badają optymalne metody jej zastosowania.
Badanie z 2015 roku sugeruje, że lekarze powinni dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjentów, ponieważ wyniki wskazują, że skuteczność Humiry jest najlepsza, gdy jej stężenie we krwi wynosi od 5 do 8 mg.
Umiarkowana do ciężkiej choroby Leśniowskiego-Crohna
To przewlekłe zapalenie dotykające przewodu pokarmowego może uszkodzić dowolną część jelita, od jamy ustnej po odbyt. Najczęściej dotyczy jelita krętego lub dolnej części jelita cienkiego, a objawy obejmują ból brzucha oraz biegunkę.
Autorzy przeglądu opublikowanego w 2013 roku stwierdzają, że «pojawienie się terapii TNF zrewolucjonizowało leczenie zapalnych chorób jelit».
Zauważają, że Humira może być szczególnie pomocna dla pacjentów z umiarkowanym przebiegiem choroby Leśniowskiego-Crohna, wzywając jednocześnie do dalszych badań nad jej bezpieczeństwem i skutecznością w dłuższym okresie.
Umiarkowane do ciężkiego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów
To zapalenie jednego lub więcej stawów, które rozpoczyna się w dzieciństwie. Ból jest kluczowym objawem i często ustępuje w ciągu dnia.
W 2013 roku Humira była jednym z dwóch najczęściej stosowanych leków w tym schorzeniu, obok Enbrel (etanercept).
Reumatoidalne zapalenie stawów o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła, postępująca choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do bólu oraz stanów zapalnych w stawach, tkankach okołostawowych oraz innych narządach.
Badanie opublikowane w 2011 roku podkreśla, że leki biologiczne «przekształciły» leczenie RZS. Choć są kosztowne, mogą okazać się bardziej opłacalne w dłuższej perspektywie.
Autorzy zauważają:
«Chociaż leki biologiczne są droższe na początku niż tradycyjne leki przeciwreumatyczne, ich koszt może zostać zrównoważony przez znaczną poprawę objawów, spowolnienie postępu choroby oraz poprawę funkcji fizycznych i jakości życia pacjentów.»
Umiarkowane do ciężkiej suprapativa hidradenitis
Hidradenitis suppurativa (HS) to przewlekły stan, który prowadzi do ropni i blizn na skórze. Zwykle występuje w pobliżu mieszków włosowych wokół gruczołów potowych i dotyka około 1% populacji.
Jest trudno leczona, chociaż antybiotyki mogą przynieść ulgę. W cięższych przypadkach pomocne mogą być leki immunosupresyjne, takie jak Humira.
Jak to wziąć
Humira to długoterminowe leczenie, a pacjenci reagują na nią w różnym tempie. Według producentów, firmy Abbvie, niektórzy pacjenci zauważają poprawę już po 2 tygodniach, podczas gdy inni mogą potrzebować 3 miesięcy lub dłużej, aby dostrzec efekty.
Ważne jest, aby pacjent przestrzegał planu leczenia, aby uzyskać najlepsze rezultaty. Osoby, które przestają przyjmować leki, mogą z powrotem zmagać się z nadaktywnym układem odpornościowym.
Jak używać wstrzykiwacza lub strzykawki Humira
Humira jest wstrzykiwana do jamy brzusznej lub ud, korzystając z wstrzykiwacza lub strzykawki. Wstrzyknięcia należy unikać w miejscach, które są siniaczaste lub tkliwe, a także w miejscach z łuszczycą.
Pacjenci zazwyczaj samodzielnie podają sobie Humirę. Pióro jednorazowego użytku zawiera 40 mg leku, podczas gdy strzykawka może mieć 40, 20 lub 10 mg.
Podawanie Humiry rozpoczyna się od dawki początkowej, a następnie stosuje się regularne dawki, zazwyczaj co dwa tygodnie. Lekarz poinformuje pacjenta o odpowiednim schemacie dawkowania.
Istnieją szczegółowe instrukcje dotyczące przechowywania i stosowania, a pacjenci powinni unikać samodzielnego stosowania wstrzykiwacza lub strzykawki Humira bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem oraz zapoznania się z pełnymi instrukcjami.
Pacjenci powinni najpierw ćwiczyć z lekarzem, aby upewnić się, że są gotowi na kliknięcie podczas podawania dawki.
Skutki uboczne
Humira może wywoływać wiele działań niepożądanych.
Jako lek immunosupresyjny, Humira zwiększa ryzyko infekcji. Stosowanie leków blokujących TNF powiązano także z nowotworami, w tym z rzadkimi i nietypowymi typami nowotworów.
Typowe działania niepożądane obejmują:
- Zaczerwienienie, wysypka, obrzęk, swędzenie lub siniaki w miejscu wstrzyknięcia
- Infekcje, szczególnie górnych dróg oddechowych i infekcje zatok
- Bóle głowy oraz nudności
Niektóre poważne działania niepożądane wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Poważne infekcje mogą wystąpić z powodu właściwości immunosupresyjnych Humiry; mogą to być na przykład gruźlica (TB) oraz inne infekcje wirusowe, grzybicze lub bakteryjne.
Infekcje mogą wystąpić u nosicieli wirusowego zapalenia wątroby typu B. Objawy obejmują gorączkę, dreszcze, ból mięśni, zmęczenie, ciemny mocz oraz żółte zabarwienie skóry i oczu, utratę apetytu, wymioty oraz biegunkę.
Niektórzy pacjenci mogą doświadczać reakcji alergicznych. Objawy obejmują ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech, trudności w oddychaniu, pokrzywkę, świąd, wysypki, a także obrzęk języka, warg, twarzy i innych części ciała.
Problemy ze strony układu nerwowego mogą prowadzić do osłabienia kończyn, drętwienia, mrowienia, zaburzeń widzenia oraz zawrotów głowy.
Mogą wystąpić również problemy hematologiczne. Niska liczba płytek krwi zwiększa ryzyko krwawień, a niski poziom białych krwinek utrudnia zwalczanie infekcji. Pacjent może mieć gorączkę, która nie ustępuje, lub zauważać łatwe powstawanie siniaków czy krwawienia.
Choroby serca mogą ulegać pogorszeniu lub rozwijać się, co objawia się dusznością, nagłym przyrostem masy ciała oraz obrzękiem kończyn.
Mogą wystąpić reakcje immunologiczne, w tym zespół podobny do tocznia, objawiający się bólem w klatce piersiowej, dusznością, bólami stawów i wysypką na policzkach lub ramionach, która nasila się po ekspozycji na słońce.
Problemy z wątrobą mogą prowadzić do zmęczenia, żółtawej skóry i oczu, wymiotów oraz braku apetytu, a także do bólu brzucha.
Nasilenie łuszczycy również może być efektem stosowania leku.
Ostrzeżenia
Pacjenci nie powinni stosować Humiry, jeśli są uczuleni na jakiekolwiek składniki leku, takie jak adalimumab, mannitol, cytrynian sodu, diwodorofosforan sodu jednozasadowy, chlorek sodu, monohydrat kwasu cytrynowego czy polisorbat 80.
Humira nie powinna być stosowana u osób z ciężkimi infekcjami, aktywną gruźlicą oraz innymi infekcjami, które mogą wystąpić po osłabieniu układu odpornościowego.
Nie należy jej stosować łącznie z wieloma innymi lekami, takimi jak Kineret (anakinra) czy Orencia (abatacept).
Przed rozpoczęciem terapii Humirą pacjent powinien upewnić się, że lekarz zna historię jego zdrowia, w tym wszelkie wymienione poniżej schorzenia:
- Każdy rodzaj infekcji, w tym zlokalizowane, takie jak owrzodzenie nóg
- Infekcja grzybicza
- Alergia na lateks lub gumę
- Jakiekolwiek choroby serca
- Jakiekolwiek choroby autoimmunologiczne
- Jakiekolwiek choroby demielinizacyjne, w tym stwardnienie rozsiane
- Nowotwory
- Problemy z wątrobą lub nerkami
- Nawracające infekcje lub stany zwiększające ryzyko infekcji
Lekarz powinien również wiedzieć, czy pacjent przyjmuje jakiekolwiek leki immunosupresyjne oraz czy on lub bliskie mu osoby miały kiedykolwiek gruźlicę (TB) lub są nosicielami wirusa zapalenia wątroby typu B.
Niektóre osoby mogą uzyskać pomoc finansową na lek Humira od swoich firm ubezpieczeniowych. Ten link może dostarczyć więcej informacji.
Dostępne są również inne leki działające w podobny sposób, znane jako biopodobne. We wrześniu 2016 roku Amjevita uzyskała zgodę amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA).
Amjevita może być stosowana w leczeniu umiarkowanego do ciężkiego czynnego wielostawowego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów od 4 roku życia.
Aktualne badania i nowe wnioski
W 2024 roku prowadzone są nowe badania dotyczące skuteczności Humiry i jej wpływu na różne schorzenia. W szczególności badania koncentrują się na długoterminowych efektach leczenia oraz na możliwościach łączenia Humiry z innymi terapiami.
Jedno z badań opublikowanych w 2024 roku sugeruje, że stosowanie Humiry w połączeniu z innymi biologikami może przynieść lepsze efekty terapeutyczne, zwłaszcza u pacjentów z ciężkimi postaciami chorób zapalnych.
Dodatkowo, nowe analizy wskazują na potrzebę monitorowania poziomów Humiry w organizmie pacjentów w celu optymalizacji dawkowania i minimalizacji skutków ubocznych. Okazuje się, że pacjenci, którzy regularnie kontrolują stężenie leku w organizmie, doświadczają mniej działań niepożądanych oraz lepszej jakości życia.
W kontekście bezpieczeństwa stosowania Humiry, badania wykazują, że wczesne wykrywanie i leczenie infekcji u pacjentów przyjmujących ten lek mogą znacząco obniżyć ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych.
Warto również zaznaczyć, że coraz więcej badań koncentruje się na wpływie Humiry na jakość życia pacjentów, co potwierdza jej znaczenie jako kluczowego elementu w terapii wielu chorób autoimmunologicznych.
