Wszyscy odczuwają smutek od czasu do czasu, co jest naturalnym ludzkim uczuciem. Jednak depresja to poważny stan, który może wpływać na każdy aspekt życia danej osoby.
Depresja sytuacyjna i kliniczna są podobne, lecz nie identyczne. Rozpoznanie objawów obu typów depresji to kluczowy krok w kierunku uzyskania odpowiedniej pomocy.
Depresja sytuacyjna często ustępuje z czasem, a rozmowa o problemach może ułatwić proces powrotu do zdrowia. Jeśli jednak nie nastąpi poprawa, może rozwinąć się cięższy stan klinicznej depresji, który wymaga medycznej interwencji.
Czym jest depresja sytuacyjna?
Depresja sytuacyjna, znana także jako zaburzenie przystosowawcze z depresją, to krótkotrwała forma depresji, która pojawia się w wyniku traumatycznego zdarzenia lub znaczącej zmiany w życiu.
Wyzwalacze mogą obejmować rozwód, utratę pracy, śmierć bliskiej osoby, poważny wypadek oraz inne istotne zmiany życiowe, takie jak przejście na emeryturę.
Depresja sytuacyjna wynika z trudności w przystosowaniu się do nowych okoliczności. Gdy osoba zaczyna radzić sobie z nową sytuacją, możliwe jest odzyskanie równowagi psychicznej.
Na przykład, po śmierci rodzica może minąć trochę czasu, zanim osoba zaakceptuje utratę. W tym okresie może mieć trudności w normalnym funkcjonowaniu.
Objawy depresji sytuacyjnej mogą obejmować:
- Apatia
- Uczucia beznadziei i smutku
- Trudności ze snem
- Częste epizody płaczu
- Niespokojny lęk i zmartwienie
- Utrata koncentracji
- Wycofanie się z normalnych zajęć oraz relacji z rodziną i przyjaciółmi
- Myśli samobójcze
Większość osób doświadczających depresji sytuacyjnej odczuwa objawy w ciągu około 90 dni po zdarzeniu wyzwalającym.
Czym jest depresja kliniczna?
Depresja kliniczna jest poważniejsza niż depresja sytuacyjna. Znana jest także jako duża depresja lub duże zaburzenie depresyjne. Jej objawy mogą na tyle wpłynąć na życie codzienne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie.
Klasyfikowana jako zaburzenie nastroju, często wiąże się z brakiem równowagi chemicznej w mózgu.
Może mieć podłoże genetyczne lub rozwijać się w odpowiedzi na bolesne lub stresujące doświadczenia, takie jak utrata bliskiej osoby. Takie istotne wydarzenia życiowe mogą wywoływać negatywne emocje, takie jak gniew, rozczarowanie czy frustracja.
Depresja wpływa na sposób myślenia i działania ciała.
Nadużywanie alkoholu i narkotyków często współwystępuje z depresją kliniczną.
Diagnostyka depresji klinicznej
Aby formalnie zdiagnozować depresję kliniczną, osoba musi spełniać kryteria objawowe opisane w publikacjach American Psychiatric Association.
W celu postawienia diagnozy, osoba musi wykazać pięć lub więcej objawów z określonej listy kryteriów przez okres co najmniej dwóch tygodni, występujących przez większość dnia, prawie codziennie.
Objawy muszą być na tyle poważne, aby znacząco ograniczać zdolność osoby do wykonywania codziennych obowiązków.
Co najmniej jeden z objawów musi dotyczyć obniżonego nastroju lub utraty zainteresowania czy przyjemności.
Inne objawy mogą obejmować:
- Przygnębiony nastrój lub stała drażliwość
- Znaczne zmniejszenie zainteresowania lub brak przyjemności w działaniach
- Znaczna utrata lub przyrost masy ciała
- Zmniejszenie lub zwiększenie apetytu
- Bezsenność lub nadmierna senność
- Niepokój lub spowolnione zachowanie
- Zmęczenie lub utrata energii
- Uczucia bezwartościowości lub niewłaściwej winy
- Trudności w podejmowaniu decyzji lub koncentracji
- Powtarzające się myśli o śmierci, samobójstwie lub próbie samobójczej
Niektóre osoby z depresją kliniczną mogą doświadczać złudzeń, halucynacji i innych zaburzeń psychotycznych, co rzadko występuje u osób z depresją sytuacyjną.
Leczenie depresji sytuacyjnej
Depresja sytuacyjna jest naturalną reakcją na traumatyczne wydarzenie. Zwykle ustępuje, gdy stresująca sytuacja mija, gdy osoba znajduje nowe sposoby radzenia sobie lub gdy sytuacja ulega poprawie.
W większości przypadków depresja sytuacyjna jest krótkotrwała.
Łagodne przypadki depresji sytuacyjnej często ustępują samoistnie, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie samopoczucia.
Oto kilka przydatnych zmian stylu życia:
- Regularne ćwiczenia
- Zdrowa, zbilansowana dieta
- Utrzymywanie stałych nawyków snu
- Rozmowy z bliskimi
- Uczestnictwo w formalnych grupach wsparcia
- Podejmowanie hobby lub aktywności rekreacyjnych
Osoby, które mają trudności z przetwarzaniem traumatycznych doświadczeń, mogą potrzebować wsparcia od wykwalifikowanego psychoterapeuty, który pomoże im odzyskać równowagę.
Terapia rodzinna również może być korzystna. W razie potrzeby lekarz może przepisać leki, takie jak antydepresanty lub leki przeciwlękowe.
Leczenie depresji klinicznej
Depresja kliniczna może trwać dłużej i wymaga bardziej kompleksowego planu leczenia. Zwykle stosuje się połączenie psychoterapii oraz farmakoterapii.
Lekarz pierwszego kontaktu lub psychiatra może przepisać odpowiednie leki lub skierować pacjenta do specjalisty zdrowia psychicznego.
W ciężkich przypadkach, zwłaszcza gdy pacjent stanowi zagrożenie dla siebie, może być konieczne leczenie szpitalne lub uczestnictwo w programie ambulatoryjnym, aż objawy ulegną poprawie.
Celem leczenia jest znalezienie skutecznego planu oraz pomoc pacjentowi w powrocie do zdrowia. Przyjęcie zdrowego stylu życia również wspiera proces zdrowienia.
Kto ma depresję?
Według National Alliance on Mental Illness, w 2015 roku 16 milionów Amerykanów doświadczyło przynajmniej jednego epizodu dużej depresji. Depresja nie dyskryminuje – może wystąpić niezależnie od rasy, płci czy statusu ekonomicznego, przy czym kobiety są o 70 procent bardziej narażone na jej wystąpienie w porównaniu do mężczyzn.
Odpowiednie leczenie oraz zdrowy styl życia mogą pomóc w opanowaniu zarówno depresji sytuacyjnej, jak i klinicznej.
Grupy wsparcia oraz infolinie pomocowe, takie jak Samarytanie, oferują wsparcie i praktyczne porady dla osób w kryzysie.
Aktualne badania i wnioski na rok 2024
W 2024 roku badania nad depresją kontynuują wskazywać na rosnącą potrzebę zrozumienia mechanizmów neurobiologicznych, które wpływają na rozwój depresji. Nowe podejścia terapeutyczne, takie jak terapie oparte na uważności (mindfulness) oraz terapia poznawczo-behawioralna, zyskują na popularności i skuteczności.
Według najnowszych danych, zmiany w stylu życia, takie jak regularna aktywność fizyczna, mają udowodnione działanie w redukcji objawów depresji. Badania wykazały, że już 30 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego dziennie może znacząco poprawić nastrój pacjentów.
Wzrost znaczenia wsparcia psychologicznego po traumatycznych wydarzeniach jest również istotnym tematem w aktualnych badaniach. Skuteczne interwencje psychoterapeutyczne mogą pomóc w skróceniu czasu trwania depresji sytuacyjnej i zapobiegać jej przekształceniu się w depresję kliniczną.
Ponadto, badania nad genetyką depresji dostarczają nowych informacji, które mogą pomóc w opracowywaniu spersonalizowanych strategii leczenia, co daje nadzieję na skuteczniejsze podejście do tych poważnych zaburzeń psychicznych.
