Amoksycylina, często przepisywana przez lekarzy na uporczywy kaszel spowodowany nieskomplikowanymi infekcjami klatki piersiowej, takimi jak zapalenie oskrzeli, nie przynosi oczekiwanych rezultatów w zakresie łagodzenia objawów ani leczenia, nawet u starszych pacjentów. To odkrycie wynikło z największej randomizowanej próby kontrolowanej z użyciem placebo dotyczącej antybiotyków w kontekście infekcji dolnych dróg oddechowych (LRTI).
Badanie to przeprowadził University of Southampton w Wielkiej Brytanii, w ramach projektu GRACE (Genomics do zwalczania oporu wobec antybiotyków w pozaszpitalnych zakażeniach dolnych dróg oddechowych w Europie) oraz konsorcjum finansowanego przez Szósty Program Ramowy Wspólnoty Europejskiej.
Wyniki badania zostały opublikowane w internetowym wydaniu The Lancet Infectious Diseases 19 grudnia.
Pierwszy autor, Paul Little, profesor badań w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, zauważa:
«Pacjenci, którzy otrzymywali amoksycylinę, nie wracali do zdrowia szybciej ani nie mieli znacznie mniej objawów.»
Co więcej, dodaje, że stosowanie amoksycyliny w leczeniu pacjentów z infekcjami dróg oddechowych, którzy nie mają zapalenia płuc, może być nie tylko nieskuteczne, ale także szkodliwe.
«Nadużywanie antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej, zwłaszcza gdy są one nieskuteczne, może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak biegunka, wysypka, wymioty oraz rozwój oporności» – wyjaśnia.
Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) niedawno wydało oświadczenie, że oporność na antybiotyki nadal stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego na całym świecie, a dużą część tego problemu stanowi niewłaściwe stosowanie antybiotyków.
Infekcje w klatce piersiowej, znane również jako infekcje dolnych dróg oddechowych (LRTI), są jednymi z najczęstszych ostrych schorzeń leczonych w krajach rozwiniętych.
Wciąż istnieją kontrowersje dotyczące tego, czy LRTI, szczególnie u osób starszych, powinno być leczone antybiotykami, zwłaszcza że uważa się, że wirusy są przyczyną większości tych infekcji, a wcześniejsze badania przynosiły niespójne wyniki.
Niedawne badania przedstawione na CHEST 2012, dorocznym spotkaniu American College of Chest Physicians, sugerują także, że antybiotyki nie są skuteczne w leczeniu kaszlu z powodu zwykłego przeziębienia.
W ramach najnowszego badania GRACE naukowcy zrekrutowali 2061 dorosłych pacjentów z łagodnymi infekcjami klatki piersiowej, którzy zgłaszali się do podstawowej opieki zdrowotnej. Praktyki te były prowadzone w 12 krajach europejskich: Anglii, Walii, Holandii, Belgii, Niemczech, Szwecji, Francji, Włoszech, Hiszpanii, Polsce, Słowenii i Słowacji.
Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej amoksycylinę lub placebo, które należało przyjmować trzy razy dziennie przez siedem dni.
Lekarze pracujący w podstawowej opiece zdrowotnej oceniali objawy pacjentów na początku badania, a pacjenci wypełniali także dzienniczki dotyczące objawów.
Analizując te dane, naukowcy stwierdzili, że nie ma znaczącej różnicy w ciężkości objawów ani w czasie ich trwania pomiędzy grupami przyjmującymi amoksycylinę i placebo.
Nawet w przypadku osób w wieku 60 lat i starszych, bez innych chorób, antybiotyki wydawały się przynosić jedynie minimalną przewagę nad placebo.
Pacjenci z grupy przyjmującej antybiotyki zgłaszali znacznie więcej działań niepożądanych, w tym wysypkę, nudności i biegunkę.
Naukowcy doszli jednak do wniosku, że podczas gdy większość pacjentów zdaje się radzić sobie sama, niewielka grupa pacjentów rzeczywiście odnosi korzyści z antybiotyków, a «wyzwaniem pozostaje zidentyfikowanie tych osób» – mówi Little.
W komentarzu towarzyszącym Philipp Schuetz z Uniwersytetu w Bazylei w Szwajcarii zauważa:
«Badania te dostarczają przekonujących danych, które powinny zachęcać lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej do powstrzymywania się od antybiotykoterapii u pacjentów z niskim ryzykiem, u których nie podejrzewa się zapalenia płuc.»
Jednak pytanie pozostaje, czy to «uniwersalne podejście można jeszcze poprawić».
Schuetz sugeruje, że jednym ze sposobów uniknięcia «toksycznych efektów i kosztów» stosowania antybiotyków oraz «rozwoju oporności u innych pacjentów» może być testowanie «swoistych biomarkerów bakterii», aby «zidentyfikować nielicznych pacjentów, którzy skorzystają z antybiotyków mimo braku zapalenia płuc».
W świetle tych badań, warto zwrócić uwagę na najnowsze zalecenia dotyczące leczenia infekcji dolnych dróg oddechowych.
**Nowe Badania i Wnioski na Rok 2024**
W 2024 roku, w miarę jak coraz więcej danych pojawia się na temat skuteczności antybiotyków w leczeniu infekcji dróg oddechowych, lekarze są zachęcani do bardziej ostrożnego podejścia. Nowsze badania wskazują na konieczność stosowania tzw. «strategii oszczędnego przepisywania», co oznacza, że lekarze powinni dokładnie oceniać pacjentów przed podjęciem decyzji o leczeniu antybiotykami.
Obecnie coraz większy nacisk kładzie się na diagnostykę różnicową, co pozwala na identyfikację pacjentów, którzy rzeczywiście mogą skorzystać z antybiotyków. W badaniach z 2023 roku, opublikowanych w renomowanych czasopismach medycznych, podkreślono rolę biomarkerów w przewidywaniu odpowiedzi na leczenie, co może zrewolucjonizować podejście do terapii infekcji dolnych dróg oddechowych.
Wyniki tych badań sugerują, że dzięki zastosowaniu nowoczesnych narzędzi diagnostycznych możliwe jest bardziej precyzyjne określenie, którzy pacjenci będą potrzebować antybiotyków, co w efekcie może ograniczyć ich niepotrzebne stosowanie i związane z tym działania niepożądane.
Warto również zwrócić uwagę na wzrastającą rolę telemedycyny, która umożliwia lekarzom zdalne monitorowanie pacjentów oraz dostosowywanie leczenia w odpowiedzi na ich postęp zdrowotny. Dzięki temu można uniknąć niepotrzebnych wizyt w gabinecie, co jest szczególnie istotne w kontekście pandemii COVID-19.
Podsumowując, podejście do leczenia infekcji dolnych dróg oddechowych ewoluuje, a lekarze i pacjenci powinni być świadomi najnowszych badań i zaleceń, aby skutecznie radzić sobie z tymi powszechnymi schorzeniami.
