Długotrwałe stosowanie inhibitorów pompy protonowej – popularnych leków stosowanych w leczeniu zgagi, refluksu i wrzodów – może prowadzić do uszkodzenia nerek oraz ciężkiej choroby nerek. Badania wskazują, że ryzyko to jest znacznie wyższe, niż wcześniej sądzono.
Taki wniosek wyciągnęli naukowcy po przeanalizowaniu dużych zbiorów danych pacjentów z krajowych baz danych Departamentu Weteranów (VA). Wyniki ich badań zostały opublikowane w renomowanych czasopismach medycznych.
Inhibitory pompy protonowej (PPI) zmniejszają produkcję kwasu żołądkowego, co jest różne od działania leków zobojętniających, które jedynie neutralizują nadmiar kwasu po jego wytworzeniu. PPI są szeroko stosowane w łagodzeniu objawów refluksu żołądkowego, znanego również jako refluks żołądkowo-przełykowy (GERD), stanu, w którym treść żołądkowa przemieszcza się do przełyku.
Inhibitory pompy protonowej są również przydatne w leczeniu wrzodów żołądka oraz uszkodzeń dolnego przełyku wywołanych refluksem kwasowym. Istnieje wiele nazw handlowych PPI, a ich działanie jest zbliżone, choć skutki uboczne mogą się różnić. Niektóre z nich są dostępne bez recepty, co zwiększa ryzyko ich nadużywania.
Szacunkowe dane z 2013 roku mówią, że około 15 milionów Amerykanów otrzymało recepty na PPI. Naukowcy sugerują, że rzeczywista liczba użytkowników może być znacznie wyższa, ponieważ wiele preparatów dostępnych jest bez recepty.
Do najpopularniejszych PPI należą omeprazol (Prilosec), esomeprazol (Nexium), lanzoprazol (Prevacid), rabeprazol (AcipHex), pantoprazol (Protonix), dekslanzoprazol (Dexilant) oraz Zegerid (omeprazol z wodorowęglanem sodu).
Pacjenci przyjmujący PPI częściej doświadczają spadku funkcji nerek
W badaniach zespół analizował pięcioletnie zapisy VA dla 173 000 nowych użytkowników PPI oraz 20 000 użytkowników blokerów receptora H2 – innego rodzaju leku stosowanego do tłumienia kwasu żołądkowego. Skupiono się na problemach z nerkami, które mogły wystąpić podczas leczenia.
Analiza wykazała, że pacjenci przyjmujący PPI częściej doświadczali upośledzenia funkcji nerek w porównaniu do tych stosujących blokery receptora H2. Co więcej, stosowanie PPI wiązało się z 28% wyższym ryzykiem rozwoju przewlekłej choroby nerek oraz 96% zwiększonym ryzykiem całkowitej niewydolności nerek w porównaniu do użytkowników H2-blokerów.
Naukowcy zauważyli, że im dłuższy czas stosowania PPI, tym większe ryzyko problemów z nerkami. Dlatego zalecają, aby długotrwałe stosowanie tych leków było ograniczone do niezbędnego minimum.
Starszy autor badania, dr Ziyad Al-Aly, nefrolog z VA Health System w Missouri, podkreśla, że ich odkrycia wskazują na konieczność stosowania PPI tylko w sytuacjach medycznie uzasadnionych oraz ograniczania czasu ich stosowania. Zauważa też:
«Wielu pacjentów zaczyna przyjmować PPI z powodu stanu zdrowia, a następnie kontynuuje ich użycie znacznie dłużej, niż to konieczne.»
Badanie to wzbogaca dotychczasową bazę wiedzy o ryzyku związanym z długotrwałym stosowaniem PPI. W styczniu bieżącego roku jedno z badań powiązało długotrwałe stosowanie PPI z ryzykiem choroby nerek, a w lutym naukowcy przedstawili dowody na związek pomiędzy PPI a chorobą Alzheimera.
Nowe badania i wnioski z 2024 roku
W 2024 roku pojawiły się dodatkowe badania, które jeszcze bardziej potwierdzają ryzyko związane z długotrwałym stosowaniem PPI. Na przykład, badanie opublikowane w Journal of Nephrology wskazuje, że pacjenci stosujący PPI przez dłuższy czas mają o 50% wyższe ryzyko rozwinięcia przewlekłej choroby nerek w porównaniu do osób, które ich nie stosują. Warto również zauważyć, że nowe badania wykazały związek pomiędzy PPI a zaburzeniami mikrobiomu jelitowego, co może dodatkowo wpływać na funkcję nerek.
Wzrost świadomości na temat potencjalnych skutków ubocznych PPI prowadzi do coraz większej liczby lekarzy zalecających alternatywne metody leczenia zgagi i refluksu, takie jak zmiany w diecie, stylu życia, a także naturalne suplementy.
Zaleca się, aby pacjenci regularnie konsultowali się z lekarzami w celu oceny konieczności dalszego stosowania tych leków oraz monitorowania stanu swoich nerek. Ostatecznie, edukacja pacjentów jest kluczowa w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących leczenia i zdrowia.
