Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która manifestuje się na skórze poprzez suche, czerwone plamy i łuski. Wysypka może ustępować, by później powrócić, często w wyniku stresu lub innych czynników wyzwalających.
Choroba ta występuje, gdy układ odpornościowy nieprawidłowo przyspiesza produkcję komórek skóry.
Około 3% populacji światowej doświadcza łuszczycy, co przekłada się na około 7,5 miliona osób w Stanach Zjednoczonych.
Choroba dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety, a jej początki mogą wystąpić w każdym wieku, najczęściej między 15 a 35 rokiem życia, oraz 50 a 60 rokiem życia. Średni wiek zachorowania wynosi 28 lat.
Warto zaznaczyć, że 15% przypadków pojawia się przed ukończeniem 10 lat.
Objawy
W procesie łuszczycy zarówno martwe, jak i żywe komórki gromadzą się na powierzchni skóry, co jest efektem przyspieszonej wymiany komórek.
Główne objawy łuszczycy to:
- czerwone, łuszczące się plamy pokryte srebrzystymi łuskami, które łatwo odpadają
- intensywne swędzenie i pieczenie
Objawy mogą się różnić w zależności od typu choroby. Nasilenie objawów może być łagodne lub ciężkie.
Według National Psoriasis Foundation:
- Łagodna łuszczyca obejmuje mniej niż 3% ciała
- umiarkowana łuszczyca występuje u 3 do 10% powierzchni ciała
- ciężka łuszczyca pokrywa ponad 10% ciała.
Około 80% pacjentów zmaga się z łagodną formą choroby, podczas gdy pozostałe 20% ma umiarkowaną do ciężkiej łuszczycę.
Łuszczyca może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale najczęściej występuje na łokciach, kolanach, dolnej części pleców i głowie.
Rodzaje
Łuszczyca występuje w kilku postaciach.
Łuszczyca plackowata
Około 80-90% pacjentów z łuszczycą ma łuszczycę plackowatą. Charakteryzuje się podniesionymi, zapalnymi plamami pokrytymi srebrzystymi łuskami, głównie na łokciach, kolanach, głowie i dolnej części pleców.
Odwrotna łuszczyca
Ta forma choroby pojawia się w miejscach takich jak pachy, pachwiny, pod biustem oraz w fałdach skórnych, w tym okolicach genitalnych i pośladków. Zwykle występuje jako gładkie, czerwone zmiany, bez typowych łusek. Podrażnienia spowodowane poceniem mogą pogarszać jej przebieg, szczególnie u osób z nadwagą.
Erytrodermiczna łuszczyca
Jest to szczególnie poważna forma łuszczycy, która może obejmować duże obszary ciała i prowadzić do ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Zwykle dotyczy osób z niestabilną łuszczycą plackowatą i może wywoływać poważne powikłania, takie jak infekcje.
Łuszczyca łuszczycowa
Często zaczyna się w dzieciństwie lub młodości. Objawia się jako drobne, czerwone plamki, które mogą zniknąć same lub przekształcić się w typowe zmiany plackowate.
Łuszczyca krostkowa
Ta forma występuje częściej u dorosłych i charakteryzuje się białymi krostami otoczonymi czerwonymi plamami. Nie jest zaraźliwa i nie powoduje infekcji, ale może być bardzo uciążliwa.
Łuszczycowe zapalenie stawów
Około 40% osób z łuszczycą ma także zapalenie stawów, co prowadzi do stanu zapalnego i uszkodzenia stawów, najczęściej występującego w wieku 30-50 lat.
Inne komplikacje
Osoby z łuszczycą często doświadczają wykluczenia społecznego i niskiej samooceny, co może prowadzić do depresji. Łuszczyca zwiększa również ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Przyczyny
Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, która wynika z nieprawidłowego działania układu odpornościowego. Komórki T w organizmie reagują na czynniki wyzwalające, prowadząc do stanu zapalnego i nadmiernego wzrostu komórek skóry.
Normalny cykl wymiany komórek skóry trwa 21-28 dni, jednak u pacjentów z łuszczycą ten czas skraca się do 2-6 dni. Stres, urazy skóry, infekcje oraz zmiany hormonalne mogą prowadzić do zaostrzenia objawów.
Choroba nie jest zaraźliwa.
Czynniki ryzyka
Niektóre czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia łuszczycy, w tym:
- choroby sercowo-naczyniowe i zespół metaboliczny
- urazy skóry
- historia rodzinna choroby.
Osoby, które mają bliskiego krewnego z łuszczycą, mają wyższe ryzyko zachorowania. Genetyka odgrywa ważną rolę, ale czynniki środowiskowe mogą być kluczowe dla rozwoju choroby.
Diagnoza
Osoby z uporczywą wysypką, która nie ustępuje po leczeniu bez recepty, powinny skonsultować się z lekarzem. Diagnostyka obejmuje badanie objawów oraz historię medyczną, a w razie potrzeby również biopsję skóry.
Leczenie
Leczenie łuszczycy zależy od jej rodzaju i ciężkości. Istnieją trzy główne metody terapeutyczne: terapia miejscowa, ogólnoustrojowa i fototerapia.
Leczenie miejscowe
Stosowane bezpośrednio na skórę, aby spowolnić wzrost komórek i zmniejszyć stan zapalny. Można je nabyć zarówno w aptekach (OTC), jak i na receptę, w tym sterydy i niesteroidy.
W celu złagodzenia swędzenia można zastosować:
- Produktu keratolitycznego, który pomaga usunąć łuszczącą się skórę, na przykład kwas salicylowy.
- OTC, takie jak kalamina, hydrokortyzon, czy mentol, które łagodzą objawy, ale mogą także wysuszać skórę.
Terapie systemowe
Działają na cały organizm i są stosowane w umiarkowanej oraz ciężkiej postaci łuszczycy. Obejmują leki doustne i iniekcje, takie jak metotreksat czy acytretyna.
Leki biologiczne, będące rodzajem terapii systemowej, celują w specyficzne limfocyty T, które są związane z łuszczycą.
Światłolecznictwo
Fototerapia polega na regularnym narażaniu skóry na działanie światła ultrafioletowego pod kontrolą specjalisty. Nie zaleca się korzystania z łóżek opalających jako substytutu tej terapii.
Strona główna zadośćuczynienie
Choć łuszczycy nie można całkowicie uniknąć, istnieją strategie, które mogą pomóc w radzeniu sobie z nią.
Oto kilka wskazówek:
- Redukcja stresu poprzez jogę, ćwiczenia lub medytację.
- Zdrowa, zrównoważona dieta i utrzymanie właściwej wagi.
- Rozpoznawanie i unikanie wyzwalaczy żywnościowych.
- Dołączenie do grupy wsparcia lub bloga, aby dzielić się doświadczeniami.
- Unikanie palenia i nadmiernego spożycia alkoholu.
Dodatkowo, domowe sposoby na złagodzenie swędzenia obejmują:
- Utrzymywanie skóry w odpowiednim nawilżeniu: dermatolog może polecić odpowiedni produkt.
- Chłodne prysznice lub okłady: unikaj gorącej wody, która może wysuszać skórę.
Nowe badania i trendy w leczeniu łuszczycy (2024)
W roku 2024, badania nad łuszczycą koncentrują się na zrozumieniu mechanizmów immunologicznych choroby oraz na odkrywaniu nowych terapii biologicznych. Nowe leki, takie jak inhibitory JAK, wykazują obiecujące wyniki w redukcji objawów i poprawie jakości życia pacjentów.
Badania pokazują również, że zmiany w stylu życia, takie jak dieta bogata w kwasy omega-3, mogą mieć korzystny wpływ na przebieg choroby. Osoby stosujące zbilansowaną dietę i regularnie ćwiczące zgłaszają mniejszą intensywność objawów.
Dodatkowo, terapia psychologiczna zyskuje na znaczeniu jako wsparcie dla pacjentów z łuszczycą, pomagając im radzić sobie z emocjonalnymi skutkami choroby. Warto zatem zwrócić uwagę na holistyczne podejście do leczenia, które łączy terapie farmakologiczne z psychologicznymi i zdrowym stylem życia.
