Infekcja pęcherza to bakteryjne zakażenie pęcherza moczowego, które często określa się mianem zakażenia dróg moczowych, ponieważ układ moczowy obejmuje nie tylko pęcherz, ale także cewkę moczową, moczowody oraz nerki.
Te infekcje są znacznie częstsze u kobiet niż u mężczyzn – szacuje się, że ponad 50 procent kobiet doświadcza infekcji pęcherza przynajmniej raz w swoim życiu. Najczęściej są to nieskomplikowane infekcje spowodowane przez bakterie, takie jak Escherichia coli.
Termin «niepowikłany» odnosi się do zakażeń występujących u zdrowych kobiet, w przeciwieństwie do «skomplikowanych» infekcji, które mogą dotyczyć osób z innymi schorzeniami, takimi jak użycie cewników, stentów urologicznych, cukrzyca czy ciąża.
Chociaż nieskomplikowane zakażenie pęcherza moczowego można łatwo leczyć krótkim cyklem antybiotyków, objawy mogą być bardzo nieprzyjemne dla osoby, która ich doświadcza.
Przyczyny
Infekcje pęcherza często pojawiają się, gdy bakterie dostają się do cewki moczowej, która transportuje mocz z organizmu, a następnie przemieszczają się do pęcherza.
Po dotarciu do pęcherza, bakterie mogą przylegać do jego wyściółki, co prowadzi do stanu zapalnego, znanego jako zapalenie pęcherza moczowego. Przyczyny tego stanu mogą być różnorodne, a wiele czynników ryzyka może zwiększać prawdopodobieństwo zakażenia, w tym:
- częsty stosunek seksualny
- nowi partnerzy seksualni
- stosowanie membrany i środka plemnikobójczego jako metody antykoncepcyjnej
- nieoddawanie moczu bezpośrednio po stosunku
- cukrzyca
- nawracające infekcje pęcherza lub nerek w ciągu ostatnich 12 miesięcy
- anomalie w układzie moczowym
Objawy
Objawy zakażenia pęcherza mogą obejmować:
- ból lub pieczenie podczas oddawania moczu
- nagłe i częste potrzeby oddawania moczu, często z niewielką ilością moczu
- dyskomfort w dolnej części brzucha
- nieprzyjemny zapach moczu
- mętny mocz
- obecność krwi w moczu
Osoby z infekcjami nerek mogą doświadczać podobnych objawów, ale dodatkowo mogą wystąpić:
- gorączka
- ból pleców lub w boku
- nudności lub wymioty
Lekarz zwykle diagnozuje infekcję pęcherza na podstawie objawów oraz analizy moczu, która pozwala wykryć białe krwinki i oznaki zapalenia, wskazujące na zakażenie.
W przypadku podejrzenia infekcji nerek lekarz może zalecić hodowlę moczu, aby zidentyfikować obecność bakterii w próbce moczu.
Hodowle moczu są często zalecane, gdy:
- objawy są nietypowe dla zakażenia pęcherza
- osoba ma nawracające infekcje
- zakażenie jest «oporne» na standardowe leczenie antybiotykami
- objawy nie ustępują w ciągu 24-48 godzin po rozpoczęciu leczenia
- pacjentka jest w ciąży
Leczenie
Leczenie nieskomplikowanych infekcji pęcherza zwykle polega na podawaniu krótkiego cyklu antybiotyków. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze opcje:
- trimetoprim-sulfametoksazol (Bactrim) – 160-800 mg dwa razy dziennie przez 3 dni
- monohydrat nitrofurantoiny – 100 mg dwa razy dziennie przez 5-7 dni
- trometamol fosfomycyny – 3 g w pojedynczej dawce
Badania pokazują, że trzydniówka leczenia jest tak samo skuteczna jak siedmiodniowy cykl, a pacjenci doświadczają mniej działań niepożądanych. Efekty uboczne mogą być związane z przerostem drożdży, który może prowadzić do wysypki lub drożdżakowego zapalenia pochwy. Trzydniowy cykl leczenia jest również bardziej opłacalny.
Dostępne są także jednorazowe dawki, ale zazwyczaj wiążą się z niższym wskaźnikiem wyleczeń oraz większą ilością nawrotów.
Większość pacjentów zauważa poprawę już po dniu od rozpoczęcia leczenia. Ważne jest, aby ukończyć cały cykl antybiotyków, aby całkowicie wyeliminować infekcję. Niedokończenie terapii może prowadzić do nawrotów, które mogą być trudniejsze do wyleczenia.
W przypadku braku poprawy w ciągu 2-3 dni od rozpoczęcia leczenia, zaleca się kontakt z lekarzem.
Pacjenci z bardziej skomplikowanymi zakażeniami pęcherza zazwyczaj stosują antybiotyki przez 7-14 dni. Skomplikowane infekcje mogą występować u kobiet w ciąży, osób z cukrzycą czy z ostrymi infekcjami nerek. Mężczyźni z ostrymi infekcjami układu moczowego również powinni być leczeni przez 7-14 dni.
W mniej powszechnych przypadkach stosuje się fluorochinolony oraz antybiotyki beta-laktamowe w leczeniu bardziej zaawansowanych zakażeń. Choć te leki są skuteczne, nie są zalecane jako pierwsza linia leczenia z powodu obaw o oporność bakterii.
Profilaktyka
W obliczu rosnącego problemu oporności na antybiotyki, lekarze zalecają kobietom doświadczającym nawracających infekcji pęcherza wprowadzenie strategii profilaktycznych, kiedy tylko to możliwe. Oto kilka z nich:
- Zmiana metody antykoncepcyjnej: infekcje pęcherza są częstsze u kobiet stosujących środki plemnikobójcze i przepony.
- Utrzymanie nawodnienia i oddawanie moczu natychmiast po stosunku: może to pomóc w wypłukaniu bakterii z pęcherza.
- Miejscowe stosowanie estradiolu dla kobiet po menopauzie: estrogen dopochwowy może pomóc w redukcji ryzyka zakażeń.
- Profilaktyczne stosowanie antybiotyków: może być wskazane przy nawracających infekcjach, które nie ustępują po innych metodach.
Dodatkowo, włączenie do diety niesłodzonego soku żurawinowego, D-mannozy, octu jabłkowego, kwasu askorbinowego (witamina C) oraz probiotyków może wspierać zapobieganie infekcjom pęcherza. Szczególnie popularne są produkty żurawinowe oraz D-mannoza.
Sok żurawinowy
Picie niesłodzonego soku żurawinowego lub przyjmowanie suplementów żurawinowych jest często promowane jako skuteczny sposób zapobiegania częstym infekcjom pęcherza. Proantocyjanidyny zawarte w żurawinie pomagają zapobiegać przyczepianiu się bakterii do ścianek cewki moczowej i pęcherza, co zmniejsza ryzyko zakażenia.
Zaleca się picie 3 szklanek niesłodzonego soku żurawinowego dziennie lub przyjmowanie 2 tabletek dziennie, aż do ustąpienia infekcji.
D-mannoza
D-mannoza to naturalny cukier występujący w niektórych owocach, takich jak żurawina i jagody. Nowe badania sugerują, że D-mannoza może być równie skuteczna jak antybiotyki w zapobieganiu nawracającym zakażeniom dróg moczowych u kobiet.
Cukier ten przyłącza się do bakterii, co zapobiega ich przywieraniu do ścianek dróg moczowych lub pęcherza moczowego, a bakterie są następnie usuwane podczas oddawania moczu.
D-mannoza dostępna jest w postaci proszku lub kapsułek, a zalecana dawka to 500 mg co 2 godziny przez 5 dni. Osoby z nawracającymi infekcjami pęcherza mogą stosować niższą dzienną dawkę D-mannozy jako środek zapobiegawczy.
Perspektywy
Nieskomplikowane infekcje pęcherza są skutecznie leczone krótkim cyklem antybiotyków. Tego rodzaju leczenie jest nie tylko skuteczne, ale również niedrogie, a większość pacjentów dobrze je toleruje. Zazwyczaj objawy ustępują w ciągu 48 godzin, a całkowita poprawa następuje w ciągu 72 godzin.
W przypadkach, gdy infekcja rozprzestrzenia się na nerki, antybiotyki są zazwyczaj podawane przez 10-14 dni. Po tym czasie większość infekcji ulega poprawie bez dalszych komplikacji.
