Rozszczep trzustki to wada wrodzona, która powstaje w łonie matki, gdy dwie części trzustki zarodka – kanały brzuszny i grzbietowy – nie łączą się, co prowadzi do powstania jednego głównego przewodu trzustkowego.
Trzustka jest kluczowym organem, znajdującym się za żołądkiem, który wydziela enzymy niezbędne do trawienia pokarmów. Soki trawienne transportowane są do jelita cienkiego przez sieć przewodów.
W normalnych warunkach enzymy te powinny spływać do jelita cienkiego przez kanał brzuszny i główną brodawkę. W przypadku rozszczepu trzustki, soki te mogą być transportowane przez przewód grzbietowy oraz mniejszą podrzędną brodawkę.
Rozszczep trzustki jest stosunkowo powszechnym schorzeniem, które dotyka od 5 do 10 procent populacji. Większość osób z tą wadą nie doświadcza żadnych objawów, a wiele przypadków rozpoznawanych jest dopiero po śmierci, podczas autopsji.
Szybkie fakty dotyczące trzustki dzielą się:
- Większość osób nie odczuwa żadnych objawów i może pozostać niezdiagnozowana.
- Nierozpoznany rozszczep trzustki może prowadzić do nieefektywnego transportu soków trawiennych, co wpływa na procesy trawienne.
- W niektórych przypadkach może współistnieć z torbielami choledochal oraz malrotacją jelitową, które są innymi anomaliami występującymi w macicy.
- Podział trzustki bezobjawowy nie wymaga leczenia.
Jak to traktuje?
Zazwyczaj rozszczep trzustki nie wymaga interwencji medycznej.
Jeśli jednak pacjent odczuwa ból lub często doświadcza ataków zapalenia trzustki, lekarze mogą zalecić zwiększenie średnicy otworu do mniejszej brodawki, co ułatwi przepływ soków trawiennych do głównego przewodu trzustkowego.
Metody leczenia mogą obejmować:
- Sfinkterotomię endoskopową: gastroenterolog przeprowadza tę procedurę podczas endoskopii, w celu przecięcia wąskich przewodów.
- Chirurgiczną sfinkterotomię: podczas tej procedury chirurg używa lasera do precyzyjnego usunięcia przeszkód w przewodzie, co pozwala na utworzenie wystarczającego otworu dla soków trawiennych.
Jak mogę zarządzać nim w domu?
Narodowa Fundacja Trzustek zaleca następujące zmiany w stylu życia dla osób z chorobami trzustki:
- Stosuj dietę niskotłuszczową: Osoba o przeciętnej wadze powinna spożywać nie więcej niż 20 gramów tłuszczu dziennie, a pojedynczy posiłek nie powinien przekraczać 10 gramów tłuszczu.
- Unikaj alkoholu i dbaj o odpowiednie nawodnienie: Badania wskazują, że odwodnienie może nasilać objawy związane z trzustką. Zawsze miej przy sobie butelkę wody.
W przypadku zaostrzenia objawów, zaleca się ograniczenie spożycia pokarmów. Warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia najlepszego planu działania.
Jakie są główne objawy?
Objawy mogą obejmować:
- wzdęcia brzucha
- ból brzucha
- żółtaczkę lub zażółcenie skóry
- nudności
- nietolerancję pokarmową
- nawracające epizody zapalenia trzustki
Bardzo niewiele osób z tą chorobą rozwija jakiekolwiek objawy.
Jak rozpoznaje się podział trzustki?
Rozszczep trzustki zazwyczaj diagnozowany jest za pomocą cholangiopankreatografii rezonansu magnetycznego (MRCP) lub endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ERCP).
Te badania pozwalają lekarzom na ocenę struktury przewodów trzustkowych i wykrycie dwóch oddzielnych przewodów zamiast jednego połączonego.
MRCP wykorzystuje potężne pole magnetyczne oraz fale radiowe do uzyskania szczegółowych obrazów trzustki i przewodów. Jest to procedura nieinwazyjna, która nie wymaga stosowania promieniowania rentgenowskiego.
Pacjent może otrzymać materiał kontrastowy podawany dożylnie. Następnie zostanie poproszony o leżenie nieruchomo w aparacie MRI przez czas trwania badania, które może trwać od 10 do 45 minut.
ERCP to badanie z użyciem endoskopu oraz promieni rentgenowskich, podczas którego elastyczna rurka z kamerą wprowadzana jest przez usta do żołądka i jelita cienkiego.
Przed wykonaniem zdjęć rentgenowskich lekarz wstrzykuje specjalny barwnik, który jest widoczny na zdjęciach. Procedura ta trwa zazwyczaj od 15 do 90 minut.
Jakie są możliwe komplikacje?
Rozszczep trzustki może prowadzić do nawracającego lub ostrego zapalenia trzustki, co wiąże się z silnym bólem i ryzykiem niedożywienia.
Dzieje się tak, gdy wąski przewód trzustkowy zostaje zablokowany, a soki trawienne nie mogą swobodnie spływać do jelita cienkiego. To powoduje obrzęk i uszkodzenie tkanki.
Objawy mogą obejmować nagły ból w górnej części brzucha, który może promieniować do pleców i nasilać się po jedzeniu.
Ból jest zazwyczaj intensywny i utrzymuje się przez kilka dni bez interwencji medycznej. W większości przypadków konieczna jest pomoc specjalisty.
Inne objawy to:
- obrzęk i tkliwość brzucha
- nudności i wymioty
- gorączka
- szybki puls
Ostre zapalenie trzustki leczy się głównie poprzez nawadnianie, wsparcie żywieniowe oraz kontrolę bólu. Lekarze starają się również zidentyfikować i leczyć przyczynę, którą może być rozszczep trzustki.
Jakie są perspektywy?
Rozszczep trzustki to wada anatomiczna, która nie może być zapobiegana. Niemniej jednak, zdecydowana większość pacjentów z trzustką dzielnicą nie doświadcza żadnych objawów, a ich codzienne życie nie jest tym dotknięte.
Osoby doświadczające problemów z trzustką powinny porozmawiać z lekarzem o dostępnych opcjach leczenia i strategiach zarządzania swoim stanem.
Aktualne badania i nowinki w leczeniu trzustki dzielnicy
W 2024 roku pojawiły się nowe badania dotyczące trzustki dzielnicy, które dostarczają cennych informacji na temat jej etiologii i leczenia. Nowe metody obrazowania, takie jak wysokorozdzielcza ultrasonografia oraz innowacyjne techniki endoskopowe, pozwalają na dokładniejsze diagnozowanie i lepsze zrozumienie patologii tego schorzenia.
Badania kliniczne wykazały, że zastosowanie nowych leków przeciwbólowych i terapeutycznych może znacznie poprawić jakość życia pacjentów z rozszczepem trzustki, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań. Warto również zwrócić uwagę na znaczenie wsparcia dietetycznego i psychologicznego, które może wspierać pacjentów w radzeniu sobie z objawami i skutkami tego schorzenia.
Również, na horyzoncie pojawiają się badania nad genetykami, które mogą pomóc w zrozumieniu predyspozycji do rozwoju rozszczepu trzustki oraz innych anomalii, co może prowadzić do opracowania nowych strategii zapobiegawczych.
