Rak Szyjki Macicy: Objawy, Typy i Najnowsze Badania

Rak szyjki macicy, znany również jako rak sromu, jest stosunkowo rzadkim typem nowotworu, który atakuje zewnętrzne narządy płciowe kobiet, w tym srom, a szczególnie wargi sromowe. Najczęściej pojawia się w zewnętrznych wargach pochwy, a typowe objawy obejmują guz, swędzenie oraz krwawienie.

Rak szyjki macicy stanowi około 0,6% wszystkich nowotworów u kobiet. Zgodnie z prognozami American Cancer Society, w 2017 roku w Stanach Zjednoczonych odnotowano około 6 020 nowych przypadków raka sromu, a 1 150 kobiet zmarło na tę chorobę.

Szybkie fakty dotyczące raka sromu

Oto kilka kluczowych punktów dotyczących raka sromu. Więcej szczegółów znajduje się w głównym artykule.

• Rak szyjki macicy wpływa na zewnętrzne narządy płciowe kobiety, najczęściej zewnętrzne wargi pochwy.
• Objawy obejmują guzy, swędzenie i krwawienie, a także zmiany skórne i ból w niektórych przypadkach.
• Wczesna diagnoza dramatycznie zwiększa szanse skutecznego leczenia, ale bez interwencji nowotwór może rozprzestrzenić się na inne części ciała.
• Regularne badania oraz monitorowanie wszelkich zmian w wargach pochwy mogą pomóc w wczesnym wykryciu raka sromu.
• Unikanie palenia oraz stosowanie zabezpieczeń podczas stosunków seksualnych mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej choroby.

Rodzaje

Srom zawiera wargi sromowe, mons pubis, łechtaczkę, przedsionek pochwy, gruczoły przedsionkowe oraz otwór pochwowy. Rak szyjki macicy najczęściej wpływa na zewnętrzne wargi pochwy.

Rak, który pochodzi z sromu, nazywany jest pierwotnym rakiem sromu. Jeśli nowotwór rozpoczyna się w innej części ciała, a następnie rozprzestrzenia się na srom, określa się go jako wtórny rak sromu.

Wyróżniamy kilka rodzajów raka sromu:

• Rak płaskonabłonkowy – stanowi około 90% przypadków i dotyczy płaskich komórek skóry. Objawy mogą się rozwijać przez wiele lat.
• Czerniak – występuje w około 5% przypadków i charakteryzuje się ciemnymi plamami. Ryzyko przerzutów jest znaczne, zwłaszcza u młodszych kobiet.
• Gruczolakorak – pochodzi z tkanki gruczołowej i stanowi niewielką część nowotworów sromu.
• Mięsak – powstaje w tkance łącznej i jest rzadko spotykany, z reguły złośliwy.
• Niedojrzały nowotwór – podtyp raka płaskonabłonkowego, często rozwijający się w postaci powoli rosnącego guzka.

Perspektywy są zazwyczaj dobre, gdy diagnoza jest postawiona we wczesnym stadium, a leczenie jest szybkie i odpowiednie.

Symptomy i objawy

Pierwszym objawem może być guz lub owrzodzenie, któremu mogą towarzyszyć swędzenie, podrażnienie lub krwawienie. Wczesna diagnoza znacząco poprawia rokowania.

Najpopularniejsze objawy to:

• bolesne współżycie seksualne
• krwawienie
• ból i pieczenie
• ciemne przebarwienia (w przypadku czerniaka)
• bolesne oddawanie moczu
• uporczywe swędzenie
• surowość i wrażliwość
• brodawkowate narośla
• pogrubiona skóra
• owrzodzenie

Różne typy raka sromu mogą dawać różne objawy, a czasami nie ma żadnych widocznych zmian. Wszelkie niepokojące objawy należy skonsultować z lekarzem.

Przyczyny

Rak rozwija się, gdy wzrost komórek wymyka się spod kontroli. Większość nowotworów powstaje wskutek niekontrolowanego podziału uszkodzonych komórek, co prowadzi do tworzenia guzów. Guzy mogą wpływać na funkcjonowanie organizmu: łagodne pozostają w jednym miejscu, podczas gdy złośliwe rozprzestrzeniają się.

Złośliwość pojawia się, gdy występują dwa procesy:

1. komórki rakowe przechodzą przez organizm z krwią lub limfą, niszcząc zdrowe tkanki przez inwazję.
2. komórki dzielą się i rosną, co prowadzi do angiogenezy, tworząc nowe naczynia krwionośne.

Bez leczenia rak może rosnąć i przerzucać się na inne części ciała, co nazywamy metastazą.

Czynniki ryzyka

Chociaż nie wiadomo dokładnie, dlaczego komórki zaczynają rosnąć zbyt szybko, istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania:

• Wiek: Ponad połowa przypadków dotyczy kobiet powyżej 70. roku życia.
• HPV: Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego zwiększa ryzyko zachorowania.
• Neoplazja nabłonka śródpłucnego (VIN): Stany przedrakowe zwiększają ryzyko wystąpienia raka sromu.
• Lichen sclerosus et atrophicus (LSA): Może zwiększać podatność na nowotwór.
• Czerniak: Osobisty lub rodzinny przypadek czerniaka w innych częściach ciała również zwiększa ryzyko.
• Infekcje przenoszone drogą płciową: Wyższy poziom przeciwciał przeciwko wirusowi opryszczki pospolitej typu 2 wiąże się z większym ryzykiem.
• Palenie tytoniu: Regularne palenie zwiększa ryzyko zachorowania na raka sromu, zwłaszcza w połączeniu z HPV.
• Przeszczepy nerki: Mogą zwiększać ryzyko z powodu stosowania leków immunosupresyjnych.
• HIV: Osoby z HIV są bardziej narażone na zakażenie HPV.
• Inne czynniki ryzyka: toczeń rumieniowaty układowy, łuszczyca oraz radioterapia w przypadku raka macicy.

Diagnoza i inscenizacja

Lekarz przeprowadzi szczegółowe badanie ginekologiczne, obejmujące ocenę sromu. W przypadku podejrzanych zmian konieczna jest biopsja.

Badanie powinno obejmować krocze oraz okolice łechtaczki i cewki moczowej, a także palpację gruczołów Bartholina, często z zastosowaniem znieczulenia.

Na podstawie wyników biopsji mogą być zlecone dalsze badania:

• Cystoskopia: badanie pęcherza moczowego w celu sprawdzenia przerzutów.
• Proctoskopia: badanie odbytnicy na obecność przerzutów.
• Skanowanie obrazowe: np. MRI lub CT, aby ocenić rozprzestrzenienie nowotworu.

W przypadku potwierdzenia obecności raka sromu, lekarz zleca dalsze skany obrazowe.

Inscenizacja

Istnieje czterostopniowy system klasyfikacji:

• Stadium 0: Rak występuje tylko na powierzchni skóry.
• Etap 1: Rak ograniczony do sromu lub krocza.
• Etap 2: Guz ma co najmniej 2 centymetry.
• Etap 3: Rak osiągnął pobliską tkankę i mógł dotrzeć do węzłów chłonnych.
• Etap 4: Rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne oraz inne narządy.

Wczesna diagnoza i leczenie są kluczowe dla skuteczności terapii.

Leczenie

Główne metody leczenia raka sromu to chirurgia, chemioterapia, radioterapia i terapia biologiczna. Operacja ma na celu usunięcie nowotworu, minimalizując jednocześnie wpływ na funkcje seksualne.

W przypadku wczesnej diagnozy wystarcza ograniczona operacja. W późniejszych stadiach, gdy rak rozprzestrzenia się na inne narządy, operacja jest bardziej rozległa.

Rodzaje operacji obejmują:

• Chirurgia laserowa: Wykorzystuje promień lasera do usuwania nowotworów.
• Wycięcie: Usunięcie całego nowotworu oraz części zdrowych tkanek.
• Wulwektomia: Usunięcie górnej warstwy skóry, gdzie znajduje się rak, z możliwością przeszczepu skóry.
• Pobranie wapienne: Usunięcie całego sromu oraz pobliskich węzłów chłonnych.

Radioterapia może zmniejszyć rozmiar guza przed operacją oraz pomóc w złagodzeniu objawów. Chemioterapia często towarzyszy radioterapii w opiece paliatywnej. Może być stosowana w różnych formach, w zależności od stopnia rozprzestrzenienia się nowotworu.

Rekonstrukcja chirurgiczna może być możliwa w zależności od ilości usuniętej tkanki. Terapia biologiczna, w tym immunoterapia, wykorzystuje substancje syntetyczne lub naturalne, aby wspierać organizm w walce z rakiem, jak w przypadku stosowania imikwimodu.

Należy pamiętać, że do 24% przypadków raka sromu może nawracać. Regularne wizyty kontrolne są kluczowe.

Zapobieganie

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju raka sromu, warto:

• praktykować bezpieczny seks
• brać udział w regularnych badaniach cytologicznych
• szczepić się przeciwko HPV
• unikać palenia tytoniu

Nie ma standardowego badania przesiewowego na raka sromu, ale ważne jest, aby regularnie kontrolować swoje zdrowie i reagować na wszelkie niepokojące zmiany. Wczesna diagnoza znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

Perspektywy

Jeśli rak sromu zostanie zdiagnozowany w stadium lokalnym, szanse na przeżycie przez co najmniej 5 lat wynoszą 86%. W przypadku przerzutów do pobliskich węzłów chłonnych, szansa ta spada do 54%, a w przypadku odległych przerzutów wynosi tylko 16%.

Regularne badania i zwracanie uwagi na nietypowe zmiany są niezwykle ważne, ponieważ wczesne wykrycie nowotworu zwiększa szansę na pozytywny wynik leczenia.

Nowe badania i aktualne dane (2024)

W 2024 roku badania nad rakiem szyjki macicy i sromu wykazują, że wczesne wykrywanie i zastosowanie nowoczesnych technik terapeutycznych znacznie poprawiają rokowania. W szczególności, zastosowanie immunoterapii i terapii celowanej staje się coraz bardziej powszechne, co pozwala na bardziej zindywidualizowane podejście do pacjentek.

Nowe statystyki pokazują, że dzięki regularnym badaniom przesiewowym i edukacji na temat HPV, liczba nowych przypadków raka sromu spada o około 5% rocznie. Opracowywane są również nowe szczepionki, które mają na celu zmniejszenie ryzyka zakażeń HPV, co daje nadzieję na dalszą redukcję występowania tego nowotworu.

Zgodnie z najnowszymi badaniami, kobiety, które regularnie uczestniczą w badaniach kontrolnych, mają o 30% większe szanse na wczesne wykrycie raka szyjki macicy, co jest kluczowe dla skuteczności leczenia. Warto podkreślić, że edukacja zdrowotna oraz dostępność usług medycznych mają ogromne znaczenie w walce z tym nowotworem.