Późne dyskinezy są efektem ubocznym pewnych leków, które powodują niezamierzone ruchy mięśni, zwykle na twarzy. Ruchy te są gwałtowne, sztywne i nie można ich kontrolować.
Późne dyskinezy nie są związane z innymi zaburzeniami, które powodują mimowolne ruchy, takie jak choroba Parkinsona lub zaburzenia tikowe.
W tym artykule przyjrzymy się przyczynom i objawom późnej dyskinezji i możliwości jej zapobiegania.
Co to jest późna dyskineza?
Późna dyskineza często jest efektem ubocznym leków przeciwpsychotycznych. Leki te działają w celu blokowania dopaminy, która jest substancją chemiczną w mózgu, która pomaga kontrolować ruch mięśni.
W większości przypadków późna dyskineza pojawia się tylko wtedy, gdy dana osoba przyjmuje te leki przez długi czas. W niektórych przypadkach może jednak rozwinąć się wkrótce po rozpoczęciu leczenia. Może również wystąpić, jeśli dawka jest bardzo wysoka.
Niestety, wiele leków powodujących późne dyskinezy ma krytyczne znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia danej osoby. Dla osób, które cierpią na poważne choroby psychiczne, leki te mogą nawet ratować życie.
Osoba nie powinna nigdy przerywać ani zmieniać leków przeciwpsychotycznych bez wiedzy i zgody lekarza.
Do 30 procent osób, które przyjmują leki przeciwpsychotyczne długotrwale rozwijają późną dyskinezę. Z powodu tego ryzyka ważne jest, aby osoby przyjmujące tego rodzaju leki zwracały uwagę na wczesne objawy późnej dyskinezy. Jeśli zostanie rozpoznany wcześniej, może być łatwiejszy w leczeniu.
Przez lata późna dyskineza była uważana za nieuleczalny i trwały efekt uboczny. Jednak obiecujące nowe leki zostały zatwierdzone do leczenia tego stanu.
Leki, które mogą powodować późne dyskinezy
Leki przeciwpsychotyczne znane jako neuroleptyki są najczęstszą przyczyną późnych dyskinez. Leki te nazywane są również antagonistami receptora dopaminy.
Neuroleptyki leczyć stany z udziałem psychozy. Warunki te mogą zmienić postrzeganie rzeczywistości przez człowieka. Osoby z zaburzeniami psychotycznymi mogą doświadczać jednej lub obu poniższych sytuacji:
- urojenia – trwałe przekonania, które nie są oparte na rzeczywistości
- halucynacje – słyszenie lub widzenie rzeczy, które nie są obecne
Stany związane z psychozą obejmują:
- schizofrenia
- choroba afektywna dwubiegunowa
- ciężka depresja
- narkomania
Starsze neuroleptyki, zwane również neuroleptykami pierwszej generacji lub „typowymi” neuroleptykami, częściej wywołują późną dyskinezę niż nowsze neuroleptyki.
Starsi neuroleptyki mogą wywoływać późną dyskinezę u 32,4% osób, które stosują je długoterminowo. Neuroleptyki pierwszej generacji to:
- chloropromazyna
- flufenazyna
- haloperidol
- perfenazyna
Neuroleptyki drugiej generacji lub „atypowe” są nowszymi lekami, które mogą rzadziej wywoływać późną dyskinezę. W rzeczywistości, w jednym z przeglądów stwierdzono, że te leki wykazują opóźnioną dyskinezy tylko 13,1 procent dla długoterminowych użytkowników.
Najczęstsze neuroleptyki drugiej generacji to:
- risperidon
- olanzapina
- kwetiapina
- zyprazydon
- arypiprazol
- paliperydon
- lurazydon
Kilka leków, które są przeznaczone do leczenia stanów trawiennych oprócz psychozy, było również powiązanych z późną dyskinezą. Obejmują one:
- Metoklopramid, który pomaga leczyć owrzodzenia lub wrzody w gardle lub żołądku i pomaga opróżnić żołądek u osób z cukrzycą. Przyjmowanie metoklopramidu przez ponad 12 tygodni zwiększa ryzyko późnych dyskinez
- Prochlorperazyna, która jest czasami stosowana w leczeniu ciężkich nudności i wymiotów. Jest również stosowany w leczeniu schizofrenii lub poważnego lęku.
Czynniki ryzyka
Przyjmowanie neuroleptyków, szczególnie przez dłuższy czas, jest największym czynnikiem ryzyka rozwoju późnych dyskinez.
Inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko danej osoby obejmują:
- z cukrzycą
- będąc starszym
- bycie kobietą
- z otępieniem lub wcześniejszym uszkodzeniem mózgu
- być Afrykaninem lub Afroamerykaninem
- z zaburzeniami alkoholowymi lub nadużywania substancji
Nie każdy z tymi czynnikami ryzyka dostanie późnej dyskinezji. Ważne jest jednak, aby osoba przyjmująca leki przeciwpsychotyczne znała czynniki ryzyka i szukała pomocy medycznej, jeśli pojawią się objawy.
Objawy
Późne dyskinezy objawiają się stopniowo. Mogą pojawić się podczas przyjmowania leków przeciwpsychotycznych, ale mogą również pojawić się miesiące lub nawet lata po zaprzestaniu stosowania leku.
Osoba powinna skonsultować się z lekarzem, gdy tylko pojawią się objawy, aby pomóc w leczeniu na wczesnym etapie.
Głównym objawem późnej dyskinezy jest mimowolne ruchy twarzy. Te ruchy obejmują:
- grymasy
- marszcząc brwi
- ściskając usta
- wystawianie języka
- żucie lub chrupanie
- uderzając wargami
- nadmierne mruganie
Mniej często późna dyskineza może powodować mimowolne ruchy rąk, nóg, palców rąk i stóp.
Zapobieganie
Zapobieganie późnej dyskinezie nie zawsze jest możliwe, ponieważ objawy mogą nagle pojawić się. Najlepszym sposobem na zmniejszenie objawów późnej dyskinezji jest zgłaszanie mimowolnych ruchów lekarzowi, gdy tylko wystąpią.
Jedną ze strategii zauważenia tego efektu ubocznego na wczesnym etapie jest regularne obserwowanie psychiatry podczas przyjmowania leków przeciwpsychotycznych. Psychiatra może zastosować test przesiewowy o nazwie „Nieprawidłowy skala ruchów mimowolnych” (AIMS), który pomaga rozpoznać objawy późnej dyskinezy.
Osoby przyjmujące metoklopramid lub prochlorperazynę w przypadku problemów trawiennych mogą również być poddawane regularnej ocenie przez lekarza pod kątem objawów późnej dyskinezy. Ogólnie rzecz biorąc, leki te powinny być stosowane tylko przez krótki czas podczas leczenia problemów trawiennych.
Leczenie
Leczenie późnej dyskinezy może obejmować zmniejszenie dawki leku przeciwpsychotycznego lub przejście na inny lek. Powinno się to odbywać wyłącznie pod kierunkiem lekarza prowadzącego, ponieważ ciężkie choroby psychiczne mogą zagrażać życiu.
Czasami zmiana lub zmniejszenie dawki leku łagodzi objawy późnej dyskinezy, ale nie zawsze tak jest.
Do niedawna nie było zatwierdzonych przez FDA metod leczenia późnych dyskinez. W 2017 r. Zatwierdzono dwa leki w celu leczenia tego schorzenia:
- valbenazine (Ingrezza)
- deutetrabenazine (Austedo)
Każdy, kto chce spróbować tych leków, aby zmniejszyć objawy późnej dyskinezji, powinien porozmawiać z lekarzem.
American Academy of Neurology sugeruje, że ekstrakt z miłorzębu japońskiego może również pomóc złagodzić późne objawy dyskinez u niektórych osób. Warto jednak zauważyć, że jego działanie badano tylko u osób hospitalizowanych z powodu schizofrenii.
Zauważyli również, że nie ma wystarczających dowodów, aby wykazać, czy inne naturalne środki, takie jak witamina E i melatonina, działają na późną dyskinezę.
Istnieją jednak pewne dowody na to, że lek przeciwlękowy znany jako klonazepam może pomóc w leczeniu późnych dyskinez, ale ten lek może być uzależniający.
Perspektywy
Chociaż późna dyskineza sama w sobie nie zagraża życiu, jej objawy mogą niekorzystnie wpływać na jakość życia danej osoby. Jeśli osoba przyjmuje leki przeciwpsychotyczne, dobrym pomysłem jest, aby znały objawy późnej dyskinezji, aby mogły zgłaszać wszelkie objawy lekarzowi, gdy tylko wystąpią.
Chociaż nie ma ostatecznego leku dla każdej osoby, która ma późną dyskinezę, nowsze neuroleptyki w połączeniu z nowymi metodami zatwierdzonymi przez FDA dają nadzieję na ten stan.
