Sekwencjonowanie genów, które pozwala naukowcom na zbieranie danych dziedzicznych organizmów, ujawniło, że Czarna Śmierć, znana także jako Dżuma, która zmniejszyła całkowitą populację świata o około 100 milionów ludzi, miała swoje źródło w Chinach ponad 2000 lat temu. Naukowcy z różnych krajów podzielili się tymi informacjami w czasopiśmie medycznym Nature Genetics. Dzięki sekwencjonowaniu genomu udało się odtworzyć historię pandemii dżumy, począwszy od Czarnej Śmierci aż do końca XIX wieku.
Czarna Śmierć, będąca jednym z najtragiczniejszych wydarzeń epidemiologicznych w historii, to choroba zakaźna wywołana przez bakterię Yersinia pestis. To potężne zjawisko pandemii odcisnęło piętno na społeczeństwie w sposób, który zaskakuje do dziś.
Największy wpływ dżumy odczuwano w Europie między 1348 a 1350 rokiem, kiedy to zmarło od 30% do 60% populacji. Uważa się, że Czarna Śmierć dotarła do Krymu w 1346 roku, rozprzestrzeniając się przez pchły na czarnych szczurach, które podróżowały na statkach handlowych. Wkrótce po tym zjawisko rozprzestrzeniło się wzdłuż Morza Śródziemnego oraz do innych regionów Europy. Eksperci oszacowują, że Europa potrzebowała około 150 lat, aby odbudować swoją liczebność po tej katastrofie. Dżuma powracała wielokrotnie aż do XIX wieku, kiedy to minęła na zawsze. Większość ofiar umierała w ciągu zaledwie dwóch do siedmiu dni od zarażenia.
Autorzy tego badania wskazują, że zaraza ewoluowała w rejonie Chin ponad 2000 lat temu i przez stulecia rozprzestrzeniała się jako śmiertelna pandemia. Analizując 17 kompletnych sekwencji genomu dżumy oraz 933 zmiennych miejsc DNA w unikalnej kolekcji szczepów bakteryjnych, zdołali śledzić pandemie, które miały miejsce na całym świecie oraz określić wiek różnych fal epidemii.
Wiele pandemii powiązanych jest z istotnymi wydarzeniami historycznymi, takimi jak Czarna Śmierć. Naukowcy zauważają, że aby w pełni zrozumieć źródła plag, konieczna jest współpraca instytucji naukowych na całym świecie.
Aby zapobiec bioterroryzmowi, dostęp do Yersinia pestis – bakterii odpowiedzialnej za dżumę – jest ściśle kontrolowany, co utrudnia gromadzenie kompleksowych zbiorów. Międzynarodowy zespół naukowców z Wielkiej Brytanii, USA, Irlandii, Niemiec, Madagaskaru, Chin i Francji podjął współpracę w celu analizy próbek DNA.
Ich odkrycia przedstawiają szczegółową historię rozprzestrzeniania się pandemii dżumy w sposób, który nigdy wcześniej nie był możliwy.
Jak zauważają autorzy, choroby zakaźne pandemiczne towarzyszyły ludzkości od zarania dziejów, kształtując rozwój cywilizacji.
Naukowcy odkryli, że bakteria Yersinia pestis miała swoje korzenie w regionach Chin i dzięki wielu epidemikom rozprzestrzeniała się różnymi szlakami, na przykład przez Jedwabny Szlak do Azji Zachodniej oraz do Afryki w latach 1409-1433 dzięki chińskim podróżnikom, w tym odkrywcy Zheng He. Czarna Śmierć przeszła przez Azję, Europę i Afrykę w latach 1347-1351, co mogło doprowadzić do zmniejszenia liczby ludności z 450 milionów do 350 milionów. W Chinach zmarło około 50% populacji, a w Europie liczba spadła o jedną trzecią, podczas gdy w Afryce o jedną ósmą.
W komunikacie prasowym Uniwersytetu w Cork czytamy:
Ostatnia pandemia dżumy miała miejsce w 1894 roku, kiedy to rozprzestrzeniła się w Indiach, docierając do wielu części świata, w tym do Stanów Zjednoczonych, gdzie zarażenie miało miejsce poprzez dzikie gryzonie. Szczegółowe analizy przeprowadzone w USA i na Madagaskarze ujawniły, że ewolucja specyficzna dla danego kraju może być śledzona przez unikalne mutacje w ich genomach, co powinno okazać się przydatne w kontekście przyszłych epidemii chorób.
Kierownik projektu, profesor Mark Achtman z Departamentu Mikrobiologii Instytutu Badań Środowiskowych Uniwersytetu College Cork w Irlandii, powiedział:
«To, co mnie najbardziej zaskoczyło w tych wynikach, to fakt, że mogliśmy tak precyzyjnie powiązać informacje genetyczne z ważnymi wydarzeniami historycznymi.»
Warto dodać, że ciągły rozwój badań nad genomem Yersinia pestis pozwala na identyfikację wzorców globalnej różnorodności filogenetycznej, co jest nieocenione w walce z przyszłymi epidemiami.
Ostatnie badania pokazują, że współpraca międzynarodowa w zakresie badań nad dżumą może przynieść nowe możliwości w zapobieganiu i leczeniu tego niebezpiecznego schorzenia, które przez wieki kształtowało losy ludzkości. W miarę jak nauka się rozwija, nasze zrozumienie dżumy i jej historii staje się coraz bardziej kompleksowe, co daje nadzieję na lepszą przyszłość w walce z chorobami zakaźnymi.
Genetyka przyrody
Opublikowano online: 31 października 2010 r. | doi: 10,1038/ng.705
Napisane przez Christiana Nordqvista
