Nowe ogólnopolskie badanie populacji duńskiej, obejmujące prawie 40 lat, ujawniło, że osoby z zapalną chorobą jelit mają o 22% wyższe ryzyko rozwoju choroby Parkinsona niż ludzie bez długotrwałych zaburzeń jelit. To zaskakujące odkrycie wzbudza wiele pytań dotyczących związku między układem pokarmowym a zdrowiem neurologicznym.
Badanie to wspiera koncepcję «osi jelita-mózgu», która sugeruje, że stan przewodu pokarmowego ma bezpośredni wpływ na centralny układ nerwowy. Naukowcy podkreślają, że komunikacja między jelitem a mózgiem jest kluczowa, a aktywność mikrobiomu jelitowego może regulować chemię mózgu, co otwiera nowe ścieżki w badaniach nad chorobami neurodegeneracyjnymi.
Niedawno opublikowane obserwacyjne badania w Stanach Zjednoczonych potwierdziły, że zapalenie jelit (IBD) jest związane z 28-procentowym wzrostem ryzyka rozwoju choroby Parkinsona, co tylko potwierdza znaczenie badań w tym obszarze.
IBD i choroba Parkinsona
IBD jest przewlekłym stanem zapalnym, który wpływa na jelita, w wyniku czego układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki oraz korzystne bakterie zamieszkujące jelita. Wyróżniamy dwa główne typy IBD: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które najczęściej dotyka okrężnicy, oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna, która może wystąpić w dowolnej części przewodu pokarmowego, od jamy ustnej aż po odbyt.
W USA szacuje się, że około 3 miliony dorosłych zdiagnozowano IBD w pewnym momencie ich życia. Ważne jest, aby odróżniać IBD od innych stanów jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS) i celiakia, które mają różne przyczyny i mechanizmy działania.
Choroba Parkinsona to postępująca choroba neurologiczna, która prowadzi do degeneracji komórek mózgowych. Objawy obejmują sztywność mięśni, drżenie, spowolnienie ruchów oraz zaburzenia równowagi. Dodatkowo mogą występować problemy związane z nastrojem, takie jak depresja i lęk, a także dolegliwości jelitowe, które często umykają uwadze lekarzy.
Obecnie szacuje się, że na całym świecie choroba Parkinsona dotyka ponad 10 milionów ludzi, z czego około 1 miliona mieszka w USA.
Zapalenie jelit i choroba Parkinsona
Wcześniejsze badania sugerowały, że zapalenie jelit ma wpływ na rozwój choroby Parkinsona oraz atrofii wielu układów (MSA), rzadkiej choroby neurologicznej o symptomach podobnych do Parkinsona. W artykule naukowym, którego współautorem jest dr Tomasz Brudek z Laboratorium Badawczego Stereologii i Neuronauk w Kopenhadze, zauważono, że dysfunkcje układu pokarmowego mogą występować we wczesnych stadiach choroby Parkinsona, co znacząco zwiększa ryzyko powikłań.
Dr Brudek i jego zespół postanowili zbadać, czy istnieje związek między IBD a ryzykiem rozwoju choroby Parkinsona oraz MSA. Zidentyfikowali wszystkich mieszkańców Danii, u których zdiagnozowano IBD w latach 1977-2014, i dopasowali ich do «porównywalnych» członków populacji ogólnej, którzy nie mieli IBD. W badaniu wzięło udział 76 447 osób z IBD oraz ponad 7,5 miliona osób bez IBD.
Obserwacja trwała 37 lat, zaczynając od dnia diagnozy, aż do momentu «wystąpienia» choroby Parkinsona lub MSA, które były określone na podstawie zapisów w duńskim krajowym rejestrze pacjentów.
Badanie nie dowodzi związku przyczynowego
Analiza wykazała, że osoby z IBD miały o 22% większe ryzyko rozwoju choroby Parkinsona w porównaniu do osób bez IBD. Nie odnotowano istotnych różnic w ryzyku w zależności od płci, wieku rozpoznania IBD ani długości obserwacji. Niemniej jednak osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego miały nieco wyższe ryzyko w porównaniu do tych z chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Dodatkowo, analiza sugeruje, że osoby z IBD mogą mieć o 41% większe ryzyko wystąpienia MSA w porównaniu z osobami bez IBD, choć to stwierdzenie opiera się na bardzo niskiej częstości występowania MSA.
Naukowcy podkreślają, że choć ich badanie ma charakter obserwacyjny, nie można jednoznacznie stwierdzić, czy IBD rzeczywiście zwiększa ryzyko choroby Parkinsona. Jednakże, znalezione powiązanie oraz wyjątkowy charakter tego badania, które jest pierwszym epidemiologicznym badaniem badającym ryzyko parkinsonizmu w ogólnokrajowej kohorcie pacjentów z IBD, prowadzi do wniosku, że klinicyści powinni być czujni w stosunku do objawów parkinsonizmu u pacjentów z IBD. Sugerują również, że:
«Identyfikacja czynników ryzyka związanych z prodromalnymi fazami choroby Parkinsona może umożliwić badania wczesnej interwencji, które mogłyby zmodyfikować lub spowolnić postęp tej choroby.»
Nowe badania i wnioski na 2024 rok
W 2024 roku wciąż trwają badania nad związkiem między IBD a chorobą Parkinsona. Nowe analizy wskazują na możliwość, że mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę w regulacji neurodegeneracji. Badania nad terapią probiotyczną oraz wpływem diety na zdrowie jelit są w toku, co może otworzyć nowe możliwości w leczeniu i profilaktyce choroby Parkinsona.
Dodatkowo, badania nad biomarkerami, które mogłyby prognozować ryzyko rozwoju choroby Parkinsona u osób z IBD, stają się coraz bardziej zaawansowane. W przyszłości mogą one prowadzić do opracowania spersonalizowanych strategii terapeutycznych, które pozwolą na wcześniejsze interwencje i poprawę jakości życia pacjentów.
Warto również zauważyć, że edukacja pacjentów oraz świadomość lekarzy o potencjalnych powiązaniach między chorobami jelitowymi a neurologicznymi stanowią kluczowy element w diagnostyce i leczeniu tych schorzeń. W miarę jak badania postępują, zyskujemy coraz pełniejszy obraz tego, jak zdrowie jelit wpływa na nasz układ nerwowy, co może mieć dalekosiężne skutki dla przyszłych terapii.
