Alopecia areata – autoimmunologiczna choroba skóry powodująca niejednolite wypadanie włosów na skórze głowy, twarzy i ciele – dotyka aż 6,8 miliona osób w Stanach Zjednoczonych. Naukowcy z Columbia University Medical Center zidentyfikowali obiecującą terapię choroby, która stymuluje odrastanie włosów o 92 procent.
Przy wszystkich formach łysienia, układ odpornościowy organizmu atakuje zdrowe mieszki włosowe, co prowadzi do ich osłabienia i w rezultacie zatrzymania wzrostu włosów. Dla osób z mniej niż 50 procentami wypadania włosów istnieją opcje leczenia, które mają na celu zakłócenie tego immunologicznego ataku oraz stymulację mieszków włosowych. Z kolei pacjenci, którzy doświadczają ponad 50 procent wypadania, mogą korzystać z doustnych lub wstrzykiwanych leków, które jednak nie zawsze przynoszą oczekiwane rezultaty.
Badacze z Columbia University Medical Center (CUMC) przeprowadzili otwarte badanie kliniczne, w którym zarówno naukowcy, jak i uczestnicy byli świadomi zastosowanego leczenia, obejmujące 12 osób z łysieniem plackowatym.
Opublikowane wyniki badania zostały opublikowane obok innego badania przeprowadzonego na Uniwersytecie Stanford oraz Uniwersytecie Yale, które również testowały podobny lek.
Inhibitory JAK mogą stymulować wzrost włosów
Alopecia areata jest drugą najczęstszą formą wypadania włosów, występującą w każdym wieku, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
Chociaż obecnie nie ma skutecznego leczenia zdolnego do całkowitego przywrócenia włosów, badacze CUMC wykazali, że leki miejscowe i doustne, które hamują enzymy kinazy Janus (JAK), znane jako inhibitory JAK, mogą potencjalnie pełnić rolę w stymulacji odrastania włosów.
«Chociaż nasze badanie było niewielkie, dostarcza istotnych dowodów na to, że inhibitory JAK mogą stanowić pierwsze skuteczne leczenie osób z łysieniem plackowatym» – mówi dr Julian Mackay-Wiggan, profesor dermatologii i dyrektor Działu Badań Klinicznych w Katedrze Dermatologii w CUMC.
«To zachęcająca wiadomość dla pacjentów, którzy zmagają się z fizycznymi i emocjonalnymi skutkami tej szpecącej choroby autoimmunologicznej» – dodaje.
Wcześniejsze badania zespołu ujawniły specyficzne komórki odpornościowe oraz dominujące szlaki sygnalizacji zapalnej, które atakują mieszki włosowe u osób z łysieniem plackowatym, prowadząc do ich uśpienia.
Późniejsze badania nad mieszkami włosowymi myszy i ludzi wykazały, że inhibitory JAK mogą «budzić» te uśpione mieszki, blokując sygnalizację zapalną.
Trzy czwarte uczestników wykazywało 50 procent więcej odrastania włosów
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła już dwa inhibitory JAK: lek stosowany w leczeniu nowotworów szpiku kostnego, ruksolitynib, który był przedmiotem badań CUMC, oraz lek stosowany w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów, tofacitinib, który badano w badaniu Stanford / Yale.
«Te schorzenia charakteryzują się rozregulowanymi szlakami sygnalizacyjnymi, podobnymi do łysienia plackowatego, dominowanymi przez szlak sygnalizacji interferonu. Mimo że choroby te są bardzo różne, ta wspólna cecha dała nam podstawy do przetestowania inhibitorów JAK u osób z łysieniem» – mówi Dr Raphael Clynes, Ph.D., profesor dermatologii w CUMC.
Naukowcy przetestowali swoją hipotezę na 12 osobach z umiarkowanym do ciężkiego łysienia, które miały ponad 30 procentową utratę włosów. Uczestnicy otrzymywali 20 miligramów ruksolitynibu doustnie dwa razy dziennie przez 3-6 miesięcy, a następnie kontynuowano obserwację przez kolejne 3 miesiące, aby ocenić trwałość odpowiedzi na leczenie.
Wyniki pokazały, że dziewięciu pacjentów – 75 procent – wykazało 50 procent lub więcej odrastania włosów. Na koniec leczenia, 77 procent uczestników, którzy odpowiedzieli na terapię ruksolitynibem, uzyskało ponad 95 procent odrastania włosów.
W okresie obserwacji kontrolnej jedna trzecia osób, które zareagowały na leczenie, doświadczyła znacznej utraty włosów, chociaż nie na poziomie sprzed terapii.
Wskaźniki stanu zapalnego mogą identyfikować osoby reagujące, niereagujące
Biopsje skóry wykonano przed, w trakcie i po leczeniu. W odpowiedziach, biopsje wykazywały zmniejszenie poziomów sygnalizacji interferonu oraz cytotoksycznych limfocytów T, które są wskaźnikami reakcji zapalnej. Oprócz tego zaobserwowano także zwiększenie poziomu keratyn włosów, białek wskazujących na wzrost włosów. Poziomy te były zbliżone do tych, które obserwowano u osób bez łysienia plackowatego.
Osoby z łysieniem plackowatym, które nie zareagowały na leczenie, miały niższy poziom wskaźników stanu zapalnego w wynikach biopsji przed rozpoczęciem terapii, co może sugerować, że naukowcy mieli możliwość odróżnienia osób, które będą i nie będą reagować na leczenie.
«Jesteśmy bardzo podekscytowani możliwością wykorzystania biomarkerów do monitorowania reakcji pacjentów na to leczenie» – mówi dr Angela M. Christiano, profesor dermatologii Richarda i Mildreda Rhodebecka oraz profesor genetyki i rozwoju w CUMC. «To pozwoli nam śledzić poprawę sygnatur ekspresji genów, nawet zanim pojawi się wzrost włosów».
«Nasze wyniki sugerują, że początkowe leczenie indukuje wysoki odsetek remisji choroby u pacjentów z umiarkowanymi i ciężkimi postaciami łysienia plackowatego, ale może być konieczna terapia podtrzymująca.»
Dr Julian Mackay-Wiggan
«Pomimo że większe, randomizowane badania są potrzebne do potwierdzenia bezpieczeństwa i skuteczności ruksolitynibu u osób z umiarkowaną do ciężkiej postaci łysienia, nasze wstępne wyniki są bardzo obiecujące» – dodaje Mackay-Wiggan.
Badanie Stanford / Yale również wykazało pozytywną reakcję na inhibitor JAK, tofacitinib. «Oba badania pokazują, że jesteśmy na dobrej drodze» – mówi dr Christiano, współautor artykułu dotyczącego tofacitinibu.
Przyszłe badania prowadzone przez zespół CUMC będą koncentrować się na testowaniu inhibitorów JAK w schorzeniach takich jak bielactwo, bliznowacenie oraz łysienie typu męskiego. «Oczekujemy, że inhibitory JAK będą miały szerokie zastosowanie w wielu formach wypadania włosów, biorąc pod uwagę ich mechanizm działania zarówno w mieszku włosowym, jak i w komórkach odpornościowych» – podsumowuje dr Christiano.
Zobacz wideo objaśniające wyniki badań CUMC:
Dowiedz się o przyczynach, objawach i leczeniu łysienia plackowatego.
Nowe badania i przyszłość terapii łysienia
W 2024 roku badania nad łysieniem plackowatym przybierają na sile. Pojawiają się nowe terapie, które obiecują jeszcze skuteczniejsze metody leczenia. Najnowsze badania wskazują na potencjalną skuteczność terapii łączonej, która łączy inhibitory JAK z innymi metodami, takimi jak terapia komórkowa czy immunoterapia. Badania te są w toku i mogą przynieść rewolucję w sposobie leczenia tej trudnej do zniesienia choroby.
Dodatkowo, analizy genetyczne pacjentów z łysieniem plackowatym mogą pomóc w lepszym zrozumieniu, dlaczego niektórzy pacjenci reagują na leczenie, a inni nie. Takie podejście mogłoby prowadzić do bardziej spersonalizowanej i skutecznej terapii, dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjentów.
W miarę jak badania postępują, nadzieja na skuteczne leczenie łysienia plackowatego rośnie, a pacjenci mogą wkrótce mieć dostęp do innowacyjnych opcji terapeutycznych, które zmienią ich życie. Warto na bieżąco śledzić te fascynujące zmiany w świecie medycyny.
