Rak jajnika odnosi się do każdego nowotworowego wzrostu, który rozpoczyna się w jajniku.
Jest to piąta najczęstsza przyczyna zgonów spowodowanych rakiem u kobiet i dziesiąty najczęstszy nowotwór wśród kobiet w Stanach Zjednoczonych.
Wśród nowotworów ginekologicznych – tych, które mają wpływ na macicę, szyjkę macicy i jajniki – rak jajnika ma najwyższy odsetek zgonów.
W 2017 r. Oczekuje się, że około 22 440 kobiet w USA otrzyma diagnozę raka jajnika, a około 14,080 osób umrze z powodu tej choroby.
Szybkie fakty dotyczące raka jajnika
- Około 22 000 Amerykanów rocznie otrzymuje diagnozę raka jajnika.
- Czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika są: wywiad rodzinny, starszy wiek, historia rozrodcza i otyłość.
- Możliwości leczenia obejmują chirurgię, radioterapię i chemioterapię.
- Jeśli zostanie zdiagnozowana na wczesnym etapie, istnieje 94 procent szans na przetrwanie przez co najmniej 5 kolejnych lat.
Objawy
Większość nowotworów jajnika zaczyna się w nabłonku lub zewnętrznej wyściółce jajnika.
We wczesnych stadiach może występować kilka lub brak objawów.
Objawy mogą przypominać objawy innych stanów, takich jak zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), zespół jelita drażliwego (IBS) lub tymczasowy problem z pęcherzem.
Główną różnicą między rakiem jajnika a innymi możliwymi zaburzeniami jest utrzymywanie się i stopniowe pogarszanie objawów.
Wczesne objawy raka jajnika mogą obejmować:
- ból w miednicy, dolnej części brzucha lub dolnej części ciała
- ból pleców
- niestrawność lub zgaga
- uczucie pełnego zapachu podczas jedzenia
- częstsze i pilniejsze oddawanie moczu
- ból podczas stosunku płciowego
- zmiany w zwyczajach jelit, takie jak zaparcia
W miarę postępu nowotworu mogą również istnieć:
- nudności
- utrata masy ciała
- zadyszka
- zmęczenie
- utrata apetytu
Jeśli u osoby wystąpi wzdęcie, ucisk lub ból w jamie brzusznej lub miednicy trwający dłużej niż kilka tygodni, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem
Przyczyny
Rak jajnika ma miejsce, gdy komórki dzielą się i rozmnażają w sposób nieuregulowany. Jednak dokładnie, dlaczego tak się dzieje, nie jest jasne.
Następujące czynniki ryzyka są powiązane z większą szansą rozwoju choroby:
Historia rodzinna
Kobiety z bliskimi krewnymi, które miały raka jajnika lub piersi, mają wyższe ryzyko zachorowania na raka jajnika w porównaniu z innymi kobietami.
Badanie genetyczne może ustalić, czy ktoś nosi pewne geny, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem.
Wiek
Większość przypadków raka jajnika występuje po menopauzie, a szczególnie u kobiet w wieku powyżej 63 lat. Jest to rzadkie przed 40 rokiem życia.
Historia reprodukcyjna
Kobiety, które miały co najmniej jedną ciążę w pełnym wymiarze godzin, zwłaszcza przed 26 rokiem życia, mają mniejsze ryzyko. Im więcej ciąż ma, tym mniejsze ryzyko.
Karmienie piersią może również zmniejszyć ryzyko.
Kontrola urodzin
Stosowanie pigułki antykoncepcyjnej przez co najmniej 3 do 6 miesięcy wydaje się zmniejszać ryzyko. Im dłużej stosuje się pigułkę, tym mniejsze ryzyko.
Stosowanie wstrzykiwanego hormonu antykoncepcyjnego, depot octanu medroksyprogesteronu (DMPA lub Depo-Provera CI), szczególnie przez 3 lata lub dłużej, jeszcze bardziej zmniejsza ryzyko.
Niepłodność lub leczenie bezpłodności
Leki na płodność są powiązane z wyższym ryzykiem raka jajnika, zwłaszcza u kobiet, które stosowały je przez ponad rok bez zajścia w ciążę. Osoby niepłodne mogą również być bardziej zagrożone niż te, które nie są w ciąży, co może wynikać z braku ciąży.
Rak piersi
Kobiety, u których rozpoznano raka piersi, mają większą szansę na zdiagnozowanie raka jajnika.
Z tego powodu kobiety, u których zdiagnozowano raka piersi i które wykazują pozytywny wynik testu na gen BRCA1 lub BRCA2, mogą zdecydować się na ooforektomię jako terapię profilaktyczną.
Terapia hormonalna
HTZ nieznacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka jajnika u kobiet. Ryzyko wydaje się zwiększać, im dłużej HRT trwa i powraca do normy, jak tylko leczenie ustanie.
Terapia androgenowa, taka jak stosowanie leku, Danazol, może również zwiększać ryzyko.
Otyłość i nadwaga
Otyłość i nadwaga wydają się zwiększać ryzyko rozwoju wielu nowotworów. Rak jajnika występuje częściej u kobiet, u których wskaźnik masy ciała (BMI) wynosi ponad 30.
Chirurgia ginekologiczna
Operacja na narządach rozrodczych wydaje się zmniejszać ryzyko raka jajnika. U kobiet, które przechodzą podwiązanie jajowodów, można je zmniejszyć nawet o dwie trzecie. Histerektomia może zmniejszyć ryzyko o jedną trzecią.
Endometrioza
U kobiet, u których rozwija się endometrioza, ryzyko zachorowania na raka jajnika jest o około 30% wyższe niż u innych kobiet.
Gradacja
Jeśli zostanie zdiagnozowany rak jajnika, następnym krokiem będzie zidentyfikowanie jego stadium i stopnia.
Stadium raka odnosi się do rozprzestrzeniania się raka.
Istnieją różne sposoby leczenia raka. American Cancer Society używa czterostopniowego systemu.
Etap 1: Komórki nowotworowe wpływają tylko na jajnik lub jajniki i nie rozprzestrzeniają się na inny obszar.
Stadium 2: Rak dotknął jednego lub obu jajników, a także innych narządów miednicy, takich jak macica, jajowody, pęcherz moczowy lub odbytnica.
Etap 3: Rak ma wpływ na jeden lub oba jajniki i na podbrzusze jamy brzusznej lub węzłów chłonnych w tylnej części brzucha.
Etap 4: Rak rozprzestrzenił się na inne części ciała, poza jamę otrzewnową. To wgłębienie obejmuje brzuch i miednicę. Obszary, na które można teraz wpływać, obejmują wątrobę, śledzionę i płyn wokół płuc.
Określenie etapu i stopnia pomoże lekarzowi w podjęciu decyzji o najlepszym leczeniu.
Jednak sam stopień zaawansowania i rak jajnika nie są w stanie przewidzieć, jak się rozwinie.
Diagnoza
Lekarz przeprowadzi badanie miednicy i sprawdzi wszelkie wyczuwalne nieprawidłowości w macicy lub jajnikach. Sprawdzą także historię medyczną pacjenta i historię jego rodziny.
Poniższe testy służą do diagnozowania raka jajnika:
Badania krwi: Sprawdzanie podwyższonych poziomów markera zwanego CA-125.
Testy obrazowe: USG przezpochwowe, MRI lub tomografia komputerowa mogą być użyte.
Laparoskopia: Laparoskop, cienka rurka do oglądania z kamerą na końcu, jest wprowadzana przez małe nacięcie w dolnej części brzucha. Pozwoli to lekarzowi zobaczyć jajniki i, jeśli to konieczne, pobrać próbkę tkanki
Kolonoskopia: w przypadku zaparcia lub krwawienia z odbytnicy konieczne może być wykonanie kolonoskopii w celu zbadania jelita grubego lub okrężnicy.
Zasysanie płynu w jamie brzusznej: Jeśli obrzęk pacjenta jest opuchnięty, może wystąpić nagromadzenie płynu, który można zbadać za pomocą cienkiej igły, aby usunąć płyn przez brzuch.
Biopsja: Najczęstszym sposobem diagnozowania raka jajnika jest usunięcie guza lub jego części w celu zbadania obecności komórek nowotworowych.
Leczenie
Leczenie raka jajnika może polegać na zabiegach chirurgicznych, chemioterapii, radioterapii, terapii hormonalnej lub terapii celowanej. Często stosuje się więcej niż jedno leczenie.
Rodzaj leczenia zależy od wielu czynników, w tym od rodzaju raka jajnika, jego stadium i stopnia, a także ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Chirurgia
W większości przypadków wykonuje się zabieg chirurgiczny w celu usunięcia raka. Często jest to pierwsza opcja. Zakres operacji zależy od stadium raka.
Wycięcie jajowodów: Chirurgia mająca na celu usunięcie jajników i jajowodów.
Histerektomia: chirurg usuwa macicę i każdą okoliczną tkankę, której dotyczy. Jeśli tylko macica zostanie usunięta, jest to częściowa histerektomia. U kobiet przed menopauzą menopauza rozpocznie się natychmiast po tym zabiegu.
Usunięcie węzłów chłonnych: Chirurg usuwa węzły chłonne w miednicy i okolicy aorty.
Operacja cytoredukcyjna lub chirurgiczna: Jeśli rak rozprzestrzenił się poza obszar miednicy, chirurg ograniczy jak najwięcej tkanki rakowej. Może to obejmować tkanki z pęcherzyka żółciowego i innych narządów. Ta procedura może pomóc złagodzić objawy i zwiększyć skuteczność chemioterapii.
Chemoterapia
Chemioterapia polega na stosowaniu pewnych leków w celu niszczenia komórek nowotworowych. Leki cytotoksyczne dostarczają narkotyków trujących dla komórek. Leki te zapobiegają dzieleniu się i wzrastaniu komórek nowotworowych.
Chemioterapia jest stosowana do celowania w komórki rakowe, których operacja nie może lub nie może zostać usunięta.
Leczenie zazwyczaj obejmuje od 3 do 6 sesji chemioterapeutycznych lub cykli. Będą one podawane w odstępie od 3 do 4 tygodni, aby umożliwić odzyskanie ciała. Jeśli rak powróci lub zacznie ponownie odrastać, chemioterapia może być ponownie podana, aby ją zmniejszyć.
Ukierunkowana chemioterapia
Nowsze leki mogą bezpośrednio atakować konkretne szlaki lub funkcje w komórkach nowotworowych. Leki te obejmują bewacizumab (Avastin) i olaparib (Lynparza).
W przeciwieństwie do tradycyjnej chemioterapii leki te ograniczają uszkodzenia normalnych komórek. Zmniejsza to powszechne skutki uboczne.
Skutki uboczne
Chemioterapia celuje w szybko dzielące się komórki. Niestety, może to również wpływać na zdrowe, szybko dzielące się komórki, takie jak czerwone i białe krwinki oraz mieszki włosowe.
Nasilenie i rodzaj skutków ubocznych zależy od rodzaju leku, liczby zabiegów i niektórych aspektów pacjenta oraz ogólnego stanu zdrowia. Efekty uboczne mogą obejmować:
- nudności wymioty
- biegunka
- wypadanie włosów
- utrata apetytu
- wrzody w jamie ustnej
- niedokrwistość
- infekcje, ponieważ liczba białych krwinek jest niska
Uszkodzone zdrowe komórki normalnie naprawiają się szybko po zakończeniu leczenia, a skutki uboczne wkrótce zanikają.
Chemioterapia
Testy kontrolne, takie jak badania krwi i skanowanie obrazowe, zostaną przeprowadzone w celu określenia skuteczności leczenia.
Jeśli po chemioterapii nadal występuje nowotwór, lekarze przejdą na inne metody leczenia.
Terapia hormonalna
Hormonoterapia (HT) może być dodana do planu leczenia, aby zapobiec dostaniu się estrogenu do komórek rakowych.
Odcięcie dopływu estrogenu spowalnia wzrost komórek rakowych.
Terapia hormonalna może obejmować goserelinę (Zolodex), leuprolid (Lupron), tamoksyfen lub inhibitor aromatazy
Radioterapia
Promieniowanie jest rzadziej stosowane w leczeniu raka jajnika. Może być stosowany, jeśli w układzie rozrodczym występują niewielkie ślady raka lub w leczeniu objawów zaawansowanego raka.
Perspektywy
Chirurg będzie kontynuował leczenie, aby monitorować jego sukces. Jeśli testy laboratoryjne wykażą, że komórki są wolne od raka, rak jest „w remisji”.
Skuteczne leczenie jest możliwe, ale zależy to od stadium, w którym rozpoznano raka.
Wskaźniki przeżycia dla raka są często mierzone jako względne prawdopodobieństwo przeżycia przez 5 lat lub więcej po pierwszej diagnozie. Perspektywa różni się w zależności od etapu:
- Na etapie I pięcioletni wskaźnik przeżycia wynosi 90 procent.
- Na etapie II wynosi 70 procent.
- Na trzecim etapie jest to 39 procent.
- Na etapie IV jest to 17 procent.
Z tego powodu ważne jest, aby wziąć udział we wszystkich zalecanych badaniach przesiewowych i zwrócić się po pomoc medyczną, gdy tylko pojawią się jakiekolwiek objawy.
Rodzaje
Istnieje ponad 30 rodzajów raka jajnika i są one określone przez rodzaj komórki, w której się rozpoczynają.
Występują w trzech głównych grupach:
- Guzy nabłonkowe: rosną w komórkach wyściełających powierzchnię jajnika. Są najczęstsze i najniebezpieczniejsze, występują u 85-90% kobiet z rakiem jajnika.
- Guzy zarodkowe: Ten rodzaj nowotworu występuje w komórkach wytwarzających jaja przeznaczone do rozmnażania.Często są łagodne, aw przypadkach, w których stają się nowotworowe, 90 procent można wyleczyć.
- Pierwotny rak otrzewnej: Jest podobny do nabłonkowego raka jajnika, ale nie ma na niego wpływu usunięcie jajników.
Rodzaj raka jajnika wpłynie na sposób leczenia, objawy i prawdopodobieństwo przeżycia.
