Półpasiec jest infekcją wirusową, która powoduje bolesną wysypkę i pęcherze na skórze. W niektórych przypadkach infekcja może rozprzestrzenić się na narządy wewnętrzne i czasami może pojawić się bez wysypki. Lekarze określają to jako wewnętrzne półpasiec.
Około 1 na 3 osoby w Stanach Zjednoczonych będzie rozwijać się półpasiec podczas ich życia.
Półpasiec lub półpasiec zwykle ustępuje po 2 do 4 tygodniach. Jednakże, ponieważ infekcja może rozprzestrzenić się na inne narządy, może to prowadzić do poważnych i potencjalnie zagrażających życiu powikłań, jeśli nie zostaną poddane leczeniu.
W tym artykule przyjrzymy się przyczynom, objawom i powikłaniom półpasiec, a także leczeniu i profilaktyce.
Wewnętrzne gonty
Półpasiec zwykle powoduje bolesną, swędzącą, pęcherzową wysypkę. Półpasiec bez wysypki nazywa się zoster sine herpete (ZSH) i może powodować następujące objawy:
- dreszcze
- ból
- bóle mięśni
- drętwienie i mrowienie
- palenie pod skórą
- obrzęk węzłów chłonnych
- gorączka
- bół głowy
Ból spowodowany półpasiec może być różny, od łagodnego do ciężkiego. Ludzie mogą odczuwać ostre, kłujące bóle, a dotknięty nimi obszar skóry może być bardzo czuły.
W rzadkich przypadkach wirus półpaśca może rozprzestrzeniać się na narządy wewnętrzne i powodować stan zapalny. Wewnętrzne gonty mogą powodować następujące powikłania, w zależności od narządu, na który wpływa:
- zapalenie płuc, jeśli rozprzestrzenia się do płuc
- zapalenie wątroby, jeśli rozprzestrzenia się w wątrobie
- zapalenie mózgu w błonach mózgu
- poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego w rdzeniu kręgowym
- problemy z naczyniami krwionośnymi
Wszystkie te warunki są bardzo poważne i potencjalnie zagrażają życiu, jeśli nie są leczone. Objawy neurologiczne występujące poza obszarem wysypki wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Ta wysypka i wszelkie swędzenie lub pieczenie występują zwykle w pojedynczej opasce lub pasie po jednej stronie ciała. Często znajduje się w okolicy talii, klatki piersiowej, brzucha lub pleców.
Jednak półpasiec może wystąpić na prawie każdej części ciała, w tym na twarzy. Może również rozprzestrzeniać się na więcej niż jeden obszar.
Inne komplikacje
Powikłania z półpaśca częściej występują u osób starszych lub osób z osłabionym układem odpornościowym. Możliwe powikłania półpaśca:
Nerwoból poopryszczkowy
Po półpasiec, niektórzy ludzie nadal odczuwają ból nerwu i intensywne swędzenie w okolicy wysypki. Jest to znane jako neuralgia popółpaścowa (PHN). Jest to najczęstsze powikłanie półpaśca i rozwija się u około 10-13 procent ludzi, którzy mieli półpasiec.
PHN może utrzymywać się przez miesiące, a nawet lata po ustąpieniu innych objawów półpaśca. PHN może być ciężki, a ból może być stały lub przerywany. U niektórych osób bardzo lekki dotyk lub zmiany temperatury mogą wywołać ból.
PHN może zakłócać codzienne życie i może powodować depresję, lęk, bezsenność i niezamierzoną utratę wagi.
Gontów okulistycznych
Jeśli półpasiec rozwinie się na twarzy, istnieje ryzyko uszkodzenia oczu. Potencjalne powikłania związane z okiem obejmują:
- zapalenie, powodujące zaczerwienienie i rozładowanie
- stałe blizny rogówki
- jaskra lub ciśnienie w oku
- Problemy ze wzrokiem
Ludzie muszą szybko uzyskać leczenie, jeśli w okolicach oczu pojawiają się pęcherze, aby uniknąć ryzyka utraty wzroku.
Zespół Ramsey Hunta
Infekcje półpasiec w pobliżu lub w obrębie ucha mogą powodować zespół Ramsey Hunta, który prowadzi do problemów ze słuchem lub równowagą, zawrotów głowy, bólu ucha i porażenia twarzy.
Około 75 procent osób z zespołem Ramsey Hunt w pełni odzyska zdrowie, jeśli otrzyma leki przeciwwirusowe w ciągu 72 godzin od wystąpienia objawów. Jednak niektórym osobom może pozostać długotrwała utrata słuchu lub porażenie twarzy.
Co powoduje wewnętrzne półpasiec?
Wirus ospy wietrznej-półpaśca powoduje półpasiec, ten sam wirus, który jest odpowiedzialny za ospę wietrzną. Każdy, kto miał ospę wietrzną może rozwinąć półpasiec w późniejszym życiu. Badacze nie są pewni, dlaczego półpasiec może czasami pojawić się bez wysypki.
Ponad 99 procent Amerykanów w wieku 40 lat lub więcej chorowało na ospę wietrzną, zwykle w dzieciństwie.
Po ospie wietrznej wirus osiedla się w układzie nerwowym w pobliżu rdzenia kręgowego lub podstawy czaszki. Pozostaje tam do końca życia i zwykle jest kontrolowany przez układ odpornościowy.
Jednak wirus może reaktywować się w dowolnym momencie. Kiedy to nastąpi, mnoży się i przemieszcza wzdłuż włókien nerwowych do skóry, powodując objawy półpaśca.
Przed wysypką może wystąpić wiele wewnętrznych objawów, a w rzadkich przypadkach ZSH wysypka nigdy się nie pojawi.
Lekarze nie do końca rozumieją, dlaczego wirus reaktywuje się u niektórych osób, ale nie u innych. Uważa się jednak, że czynnikiem osłabionym jest osłabiony układ odpornościowy. Może to być spowodowane przez:
- zaawansowany wiek
- stres fizyczny i emocjonalny
- warunki, które zagrażają układowi odpornościowemu, takie jak HIV i AIDS
- leki lub sposoby leczenia, które hamują układ odpornościowy, takie jak stosowane w chemioterapii lub transplantacji narządów
Ludzie w każdym wieku mogą uzyskać półpasiec, w tym małe dzieci. Ryzyko wzrasta jednak znacznie wraz z wiekiem i najczęściej występuje u osób w wieku powyżej 50 lat.
Diagnoza i leczenie
Lekarz może zazwyczaj zdiagnozować półpasiec w oparciu o historię objawów i badanie wysypki. W niektórych przypadkach może być potrzebna próbka skóry lub próbka płynu z blistra.
Półpasiec bez wysypki jest trudniejszy do zdiagnozowania, a lekarze muszą wykonać dodatkowe testy. Jedno z badań wykazało, że testowanie śliny osoby na obecność wirusa może zdiagnozować półpasiec bez wysypki.
Nie ma lekarstwa na półpasiec, ale leki przeciwwirusowe mogą zmniejszyć nasilenie i zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań.Leki przeciwwirusowe należy przyjmować w ciągu 72 godzin od pojawienia się wysypki.
Do łagodzenia bólu można stosować dostępne bez recepty środki przeciwbólowe, takie jak acetaminofen i ibuprofen, ale w razie potrzeby lekarz może przepisać silniejsze środki przeciwbólowe.
Osoby z półpasiec powinny utrzymywać wysypkę przykrytą, nosić luźne ubranie i unikać drapania lub zrywania pęcherzy. Nałożenie zimnej, wilgotnej myjki może przyspieszyć wysychanie pęcherzyków i złagodzić ból.
Osoby z półpasiec mogą złagodzić swój dyskomfort poprzez:
- dużo odpoczynku
- próbując delikatnego rozciągania lub chodzenia
- rozpraszają się, czytając, oglądając telewizję, słuchając muzyki lub grając w gry
- unikanie stresu
- za pomocą balsamu kalaminowego lub kąpieli owsianej, aby ukoić skórę
Czy gonty są zaraźliwe?
Ludzie nie mogą złapać półpaśca od innej osoby, ale możliwe jest, aby ktoś złapał ospę wietrzną od osoby z półpasiec. Może się tak zdarzyć tylko wtedy, gdy ktoś nie miał ospy wietrznej lub otrzymał szczepionkę przeciwko ospie wietrznej.
Wirus ospy wietrznej-półpaśca występujący w pęcherzach gontowych może się rozprzestrzeniać, jeśli ktoś wejdzie w bezpośredni kontakt z płynem. Pozostaje zakaźny, dopóki ostatni blister nie wyschnie i nie przetrze się.
Ryzyko rozprzestrzeniania wirusa jest niskie, jeśli wysypka jest zakryta. Osoby z półpasiec powinny unikać kontaktu z każdym, kto jeszcze nie chorował na ospę wietrzną. Jest to szczególnie ważne w następujących przypadkach:
- kobiety w ciąży
- dzieci poniżej 1 miesiąca życia
- ludzie żyjący z HIV i AIDS
- osoby poddawane chemioterapii
- osoby po przeszczepieniu szpiku kostnego lub narządu
Osoby z półpasiec powinny również często myć ręce i unikać pływania, uprawiania sportów kontaktowych i dzielenia się ręcznikami. Jeśli wysypka jest nierozcieńczona i nie można jej pokryć, powinny one również zostać w domu z pracy lub szkoły.
