Choroby sercowo-naczyniowe obejmują naczynia krwionośne, serce lub oba. Są to schorzenia, które mogą znacznie wpłynąć na jakość życia i ogólny stan zdrowia pacjentów.
Układ sercowo-naczyniowy, znany również jako układ krążenia, dostarcza organizmowi krew. Składa się z serca, tętnic, żył i naczyń włosowatych. Każdy z tych elementów odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.
Istnieje wiele rodzajów chorób sercowo-naczyniowych, ale leczenie, objawy i zapobieganie często się nakładają. Warto dodać, że odpowiednia diagnostyka i interwencja mogą znacząco poprawić rokowania pacjentów.
Szybkie fakty dotyczące chorób sercowo-naczyniowych:
- Wysokie ciśnienie krwi jest istotnym czynnikiem ryzyka.
- Główne zdarzenia związane z zagrażającymi życiu chorobami układu sercowo-naczyniowego obejmują zawał serca, udar i tętniak.
- Profilaktyka obejmuje zrównoważoną dietę oraz regularną aktywność fizyczną.
Leczenie
Leczenie chorób sercowo-naczyniowych zależy od rodzaju schorzenia oraz stanu pacjenta. Właściwie dobrana terapia może znacząco poprawić jakość życia i zapobiec poważnym powikłaniom.
Opcje leczenia obejmują:
- adaptacje stylu życia, takie jak kontrola wagi, regularna aktywność fizyczna, rzucenie palenia oraz zmiany w diecie
- leki, na przykład w celu obniżenia stężenia cholesterolu LDL
- operacje, takie jak pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG)
- rehabilitacja kardiologiczna, która obejmuje ćwiczenia fizyczne i doradztwo
Celem leczenia jest:
- łagodzenie objawów
- zmniejszenie ryzyka nawrotu lub pogorszenia stanu zdrowia
- zapobieganie powikłaniom
W zależności od specyficznych potrzeb pacjenta, leczenie może także dążyć do stabilizacji rytmu serca, zmniejszenia blokad i poszerzenia tętnic, co przyczynia się do lepszego przepływu krwi.
Objawy
Choroby sercowo-naczyniowe mogą manifestować się na różne sposoby, a objawy będą się różnić w zależności od konkretnego schorzenia pacjenta. Warto być świadomym typowych objawów, które mogą wskazywać na problemy sercowe:
- bóle lub ucisk w klatce piersiowej, które mogą sugerować dusznicę bolesną
- ból lub dyskomfort w ramionach, zwłaszcza w lewym ramieniu, łokciach, szczęce lub plecach
- duszność, znana również jako duszność
- nudności oraz uczucie zmęczenia
- bladość lub sinica
- zimny pot
Objawy mogą być różnorodne i zależą od konkretnego schorzenia oraz indywidualnych cech pacjenta, jednak te wymienione powyżej są najczęściej zgłaszane.
Czynniki ryzyka
Naukowcy z Northwestern University Feinberg School of Medicine donosili, że ryzyko na całe życie choroby sercowo-naczyniowej wynosi ponad 50 procent zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Co ciekawe, nawet wśród osób z minimalnymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego ryzyko to pozostaje wyższe niż 30 procent.
Czynniki ryzyka związane z chorobą sercowo-naczyniową obejmują:
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
- radioterapia
- palenie tytoniu
- brak snu
- wysoki poziom cholesterolu we krwi (hiperlipidemia)
- cukrzyca
- diety o wysokiej zawartości tłuszczu w połączeniu z węglowodanami
- brak aktywności fizycznej
- spożycie zbyt dużej ilości alkoholu
- stres
- zanieczyszczenie powietrza
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) oraz zmniejszona czynność płuc
Osoby z jednym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego często mają również jedną lub dwie inne. Na przykład osoby otyłe często cierpią na wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu oraz cukrzycę typu 2.
Najczęstszymi czynnikami ryzyka dla chorób sercowo-naczyniowych wydają się miażdżyca oraz nadciśnienie.
Przyczyny
Do głównych przyczyn chorób układu sercowo-naczyniowego należy miażdżyca tętnic, będąca wynikiem gromadzenia się złogów tłuszczowych w naczyniach. To zjawisko prowadzi do zwężenia naczyń, co z kolei może powodować poważne problemy z krążeniem.
Uszkodzenie układu krążenia może być także spowodowane przez cukrzycę oraz inne schorzenia, takie jak infekcje wirusowe czy wady strukturalne serca, z którymi dana osoba się urodziła.
Miażdżyca często związana jest z wysokim ciśnieniem krwi, które może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem choroby sercowo-naczyniowej.
Rodzaje
Choroby i dolegliwości sercowe oraz naczyniowe obejmują:
- dławicę piersiową, uznawaną zarówno za chorobę serca, jak i naczyniową
- arytmie, które charakteryzują się nieregularnym biciem serca lub rytmem serca
- wrodzone wady serca, występujące od urodzenia i wpływające na funkcję lub strukturę serca
- chorobę wieńcową (CAD), atakującą tętnice odżywiające mięsień sercowy
- rozszerzoną kardiomiopatię
- atak serca
- niewydolność serca, kiedy serce nie działa prawidłowo
- kardiomiopatię przerostową
- niedomykalność mitralną
- wypadanie płatka zastawki mitralnej
- zwężenie tętnic płucnych
- chorobę reumatyczną serca, będącą powikłaniem zapalenia stawów
Choroby naczyniowe to schorzenia, które wpływają na naczynia krwionośne: tętnice, żyły lub naczynia włosowate.
Do chorób naczyniowych zaliczamy:
- chorobę tętnic obwodowych
- tętniaki
- miażdżycę
- chorobę tętnic nerkowych
- chorobę Raynauda
- chorobę Buergera
- obwodową chorobę żylną
- udar mózgu
- żylne skrzepy krwi
- zaburzenia krzepnięcia krwi
Zapobieganie
Większości chorób sercowo-naczyniowych można zapobiec. Kluczowe jest zarządzanie czynnikami ryzyka poprzez:
- ograniczenie spożycia alkoholu i tytoniu
- regularne jedzenie świeżych owoców i warzyw
- zmniejszenie spożycia soli
- unikanie siedzącego trybu życia, szczególnie wśród dzieci
Nieprawidłowe nawyki żywieniowe w dzieciństwie nie prowadzą od razu do chorób sercowo-naczyniowych, ale mogą prowadzić do nagromadzenia problemów, które utrzymują się w wieku dorosłym, zwiększając ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej w późniejszym życiu.
Dzieci, które spożywają dużo soli, mają znacznie wyższe ryzyko nadciśnienia tętniczego w dorosłym życiu, a także chorób serca i udarów. Rodzice powinni szczególnie kontrolować, ile tłuszczu nasyconego i cukru spożywają ich dzieci.
Czy aspiryna chroni przed chorobą sercowo-naczyniową?
Aspiryna, znana również jako kwas acetylosalicylowy (ASA), to lek powszechnie stosowany w terapii bólu, a także jako środek przeciwgorączkowy i przeciwzapalny.
Aspiryna zyskała popularność jako lek przeciwpłytkowy, mający na celu zapobieganie tworzeniu się zakrzepów krwi. Pacjenci z wysokim ryzykiem stosują ją w niskich dawkach, aby zapobiec udarom oraz atakom serca. Dodatkowo, aspiryna jest podawana pacjentom po zawale serca, aby zapobiec nawrotom choroby.
Jednak głównym problemem związanym z podawaniem kwasu acetylosalicylowego pacjentom z ryzykiem wystąpienia zawału serca, udaru mózgu oraz innych zdarzeń sercowo-naczyniowych jest ryzyko poważnych krwawień. Znaczna część pacjentów z cukrzycą zmaga się z wysokim odsetkiem dużych krwawień, niezależnie od ich statusu terapeutycznego dotyczącego aspiryny.
Statystyka
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną zgonów na świecie. Więcej ludzi umiera z powodu tych chorób niż z jakiejkolwiek innej przyczyny.
W 2015 roku na całym świecie około 17,7 miliona osób zmarło na choroby układu krążenia, co stanowiło 31 procent wszystkich zarejestrowanych przedwczesnych zgonów.
Wśród tych zgonów:
- 7,4 miliona ludzi zmarło na chorobę wieńcową
- 6,7 miliona ludzi zmarło w wyniku udaru mózgu
Ponad 75 procent zgonów z powodu chorób układu krążenia występuje w krajach o niskich i średnich dochodach, dotyczą zarówno mężczyzn, jak i kobiet.
Do roku 2030 przewiduje się, że rocznie 23,6 miliona osób umrze z powodu chorób układu krążenia, głównie z powodu udaru mózgu oraz chorób serca.
W Stanach Zjednoczonych choroby serca są główną przyczyną śmierci wśród kobiet. W 2013 roku odnotowano 289 758 ofiar śmiertelnych spowodowanych chorobami układu krążenia. Jedna na cztery kobiety zmarła z powodu chorób serca.
Nowe badania i wnioski na rok 2024
Rok 2024 przynosi nowe badania dotyczące chorób sercowo-naczyniowych, które podkreślają znaczenie wczesnej diagnozy oraz nowoczesnych metod leczenia. Badania wykazały, że wprowadzenie telemedycyny w kardiologii znacząco poprawia dostęp do specjalistów oraz umożliwia szybszą diagnostykę.
Dodatkowo, najnowsze dane pokazują, że regularna aktywność fizyczna oraz zdrowa dieta mogą obniżyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych o nawet 30 procent. Co więcej, badania wykazują, że interwencje dietetyczne, takie jak dieta śródziemnomorska, są szczególnie skuteczne w redukcji ryzyka wystąpienia chorób serca.
Warto także zwrócić uwagę na rozwój nowych leków, które mogą efektywnie obniżać poziom cholesterolu oraz ciśnienia krwi, co przyczynia się do lepszej jakości życia pacjentów oraz zmniejszenia liczby hospitalizacji związanych z chorobami sercowo-naczyniowymi.
Podsumowując, choroby sercowo-naczyniowe pozostają poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, ale dzięki postępom w medycynie i świadomości zdrowotnej możemy skutecznie im przeciwdziałać.
