Po amputacji ręki lub nogi, pacjenci często nadal odczuwają ból w brakującej kończynie, tak jakby wciąż tam była. To zjawisko, znane jako ból fantomowy kończyny (PLP), dotyczy około 70% osób po amputacji, wpływając znacząco na ich jakość życia. Nowe badania prowadzone przez Maxa Ortiza Catalana z Chalmers University of Technology w Szwecji proponują innowacyjną metodę leczenia tego stanu.
Osoby z PLP mogą doświadczać wielu różnych odczuć w swoich brakujących kończynach, takich jak ostry ból, skurcze, czy pieczenie. Mimo intensywnych badań, przyczyny występowania PLP pozostają wciąż niejasne, co czyni leczenie wyjątkowo trudnym wyzwaniem.
Obecnie stosowane metody leczenia obejmują akupunkturę, hipnozę oraz różne leki. W niektórych przypadkach wykorzystuje się także terapię lustrzaną, w której pacjent próbuje przesunąć fantomową kończynę za pomocą odbicia zdrowej kończyny. Jednak, jak zauważa Catalan, wiele osób po amputacji nie odnosi sukcesów z tych tradycyjnych strategii.
W związku z tym, Catalan postanowił przetestować alternatywną metodę leczenia na pacjencie, który zmagał się z PLP przez 48 lat po amputacji ręki.
Nałożone kończyny i rozszerzona rzeczywistość «zapewniają ulgę w bólu»
W swojej innowacyjnej metodzie Catalan wykorzystał sygnały mięśniowe z kikuta ramienia pacjenta, aktywując system zwany «rzeczywistością rozszerzoną».
Szczegółowo opisując proces, Catalan wyjaśnia, że mięśnie kikuta wysyłają sygnały elektryczne, które są rejestrowane przez elektrody umieszczone na skórze. Złożone algorytmy przekształcają te sygnały w ruchy ramion na ekranie.
Pacjent miał możliwość kontrolowania wirtualnego ramienia na komputerze przy pomocy własnych poleceń neuronowych w czasie rzeczywistym. Po zastosowaniu tej metody, pacjent zgłosił okresy całkowitej ulgi od bólu, co wcześniej nie miało miejsca przy użyciu tradycyjnych metod leczenia.
Catalan podkreśla, że nowa metoda działa, ponieważ aktywuje obszary motoryczne w mózgu, które są odpowiedzialne za ruch amputowanej kończyny. Pacjent otrzymuje wizualne sprzężenie zwrotne, które sprawia, że jego mózg «wierzy», iż ramię wykonuje zamierzane ruchy, co pozwala mu poczuć się całościowo, z amputowanym ramieniem w miejscu.
Zauważa jednak, że dotychczasowe metody, takie jak terapia lustrzana, nie przynosiły ulgi osobom, które straciły kończyny. W przeciwieństwie do nich, zaproponowana przez niego metoda może być kluczowa w terapii.
«Nasza metoda różni się od wcześniejszych terapii tym, że sygnały kontrolne są bezpośrednio odzyskiwane z kikuta ramienia, co pozwala na bardziej naturalne odczucia,» dodaje Catalan. «Promowanie ruchu i intensywne odczucie jego wykonania, które oferuje rozszerzona rzeczywistość, mogą być kluczowe dla poprawy stanu pacjenta, podczas gdy lustrzana terapia i leki wcześniej nie pomagały.»
Obecnie wiele europejskich klinik oraz trzy szwedzkie szpitale współpracują w ramach badania klinicznego nad tą nową metodą leczenia. Badanie obejmuje pacjentów z PLP, którzy nie reagują na inne terapie.
Zespół Catalana opracował także domową wersję tej terapii, którą pacjenci będą mogli stosować bez pomocy specjalistów.
W przyszłości naukowcy mają nadzieję, że ta innowacyjna metoda może być zastosowana również w rehabilitacji innych pacjentów, takich jak osoby z urazami rdzenia kręgowego czy ofiary udarów mózgu.
Niedawno opublikowano badanie, które wykazało, w jaki sposób małpa kontrolowała ruchy kończyn «awatara» za pomocą swojego umysłu. Naukowcy uznają, że proces ten może być wykorzystany w rehabilitacji sparaliżowanych pacjentów, otwierając nowe możliwości w medycynie.
Nowe badania i ich znaczenie w terapii PLP
W 2024 roku pojawiły się nowe badania dotyczące skuteczności terapii rozszerzonej rzeczywistości w leczeniu bólu fantomowego. Badania te wskazują na znaczną poprawę w jakości życia pacjentów, którzy zastosowali tę metodę w porównaniu do tradycyjnych podejść.
- Niektóre z badań wykazały, że pacjenci odczuwają nawet 70% redukcji bólu po kilku sesjach terapii.
- Nowe techniki kontroli ruchu w wirtualnej rzeczywistości mogą być zastosowane w rehabilitacji pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych oraz udarach mózgu.
- Wzrost zainteresowania tą metodą prowadzi do intensyfikacji badań klinicznych, co może przynieść nowe terapie w najbliższych latach.
Podsumowując, nowa metoda leczenia bólu fantomowego kończyn otwiera drzwi do innowacyjnych rozwiązań w terapii pacjentów po amputacji oraz może znacząco wpłynąć na przyszłość rehabilitacji ruchowej.
