Jeśli masz infekcję zatok, przyjmowanie amoksycyliny, antybiotyku, nie pomoże Ci szybciej wrócić do zdrowia ani skuteczniej zmniejszyć objawów w porównaniu do placebo, wynika z najnowszego badania przeprowadzonego przez Washington University School of Medicine w St. Louis, Missouri, USA, opublikowanego w wydaniu JAMA 15 lutego.
Pierwsza autorka, dr Jane M. Garbutt, profesor medycyny, zauważyła, że zarówno ona, jak i jej zespół są przekonani o nadużywaniu antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej. Odnoszą się do wysiłków Ośrodków Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) w celu promowania rozsądniejszego stosowania tych leków.
«Mamy nadzieję, że nasze badanie dostarczy lekarzom naukowych dowodów, które będą mogli wykorzystać w rozmowach z pacjentami, aby wyjaśnić, że antybiotyk prawdopodobnie nie przyniesie korzyści w przypadku ostrej infekcji zatokowej» – powiedziała Garbutt.
Starszy autor, dr Jay F. Piccirillo, profesor otolaryngologii, dodał:
«Nasze wyniki pokazują, że antybiotyki nie są konieczne w przypadku podstawowej infekcji zatok – większość pacjentów wyzdrowieje sama.»
Zapalenie zatok to stan zapalny zatok, które są małymi, wypełnionymi powietrzem przestrzeniami znajdującymi się w obrębie czoła i kości policzkowych. Zatoki produkują śluz, który normalnie spływa przez małe rurki do nosa. Większość przypadków zapalenia zatok jest spowodowana infekcjami i najczęściej dotyczy zatok w kościach policzkowych.
Zapalenie zatok jest powszechnym problemem w Stanach Zjednoczonych, gdzie 1 na 5 recept na antybiotyki jest wystawiana w celu leczenia tej dolegliwości.
Jednym z powodów, dla których CDC promuje bardziej rozważne stosowanie antybiotyków, jest rosnąca oporność bakterii na te leki. Celem badania było sprawdzenie, czy powszechne stosowanie antybiotyków jest rzeczywiście skuteczne. Wyniki wskazują, że tak nie jest.
Zamiast od razu przepisować antybiotyki, takie jak amoksycylina, badacze sugerują, by lekarze i pacjenci skupili się na łagodzeniu objawów, takich jak ból, gorączka, kaszel i zatory, oraz monitorowali postęp, aby ocenić, czy dalsze leczenie jest konieczne.
W swoich badaniach Garbutt i jej zespół przebadali dane 166 dorosłych pacjentów z ostrym zapaleniem zatok, których objawy spełniały kryteria rekomendowane przez ekspertów CDC. Pacjenci zostali zrekrutowani w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej w St. Louis.
Aby zakwalifikować się do badania, objawy musiały być umiarkowane, ciężkie lub bardzo ciężkie: konkretnie musiały obejmować ból twarzy i zatok, a wydzielina z nosa musiała trwać od 7 do 28 dni.
Nie uwzględniono pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok ani z poważnymi komplikacjami związanymi z tym schorzeniem, takimi jak infekcje ucha czy klatki piersiowej.
Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej 10-dniowy kurs amoksycyliny lub placebo. Obie grupy otrzymywały także leki łagodzące objawy, takie jak ból, kaszel, gorączka i przekrwienie.
Badacze oceniali objawy uczestników w różnych momentach badania: na początku (dzień 0), a następnie w dniach 3, 7, 10 oraz 28. Przy każdej ocenie uczestnicy wypełniali kwestionariusz zwany testem wyników sinonasów-16 (SNOT-16), który ocenia różne aspekty jakości życia związane z zapaleniem zatok.
Naukowcy zbadali również przypadki nawrotów objawów oraz dni nieobecności w pracy.
Wyniki pokazały, że w dniu 3 nie było różnicy między grupą leczoną a grupą placebo w żadnym z ocenianych wskaźników. W dniu 7 odnotowano niewielką poprawę w grupie leczonej, ocenianą na podstawie odpowiedzi z kwestionariusza.
Jednak Garbutt zaznaczyła, że ta niewielka różnica prawdopodobnie nie przyniesie zauważalnego złagodzenia objawów.
«Mimo że była to statystycznie istotna zmiana, prawdopodobnie nie była to zmiana, którą pacjent mógłby zauważyć» – powiedziała Garbutt.
Mała poprawa zniknęła do dnia 10, kiedy to 8 na 10 uczestników w obu grupach zgłosiło, że ich objawy całkowicie ustąpiły lub znacznie się poprawiły.
Wyniki wykazały, że nie ma różnicy między grupami pod względem ilości leczonych objawami leków, które pacjenci wybrali.
Choć badania pokazują, że antybiotyki nie działają w przypadku ostrego zapalenia zatok, nadal pozostaje pytanie, co skutecznie leczy tę «paskudną chorobę», jak ją określa Garbutt:
«Pacjenci doświadczają znaczących objawów, czują się źle i tracą czas w pracy. Jeśli antybiotyk nie przynosi korzyści, to co w takim razie działa?» To pytanie, na które jeszcze nie mamy odpowiedzi, ale pracujemy nad tym» – podsumowała.
Napisane przez dr Catharine Paddock
Nowe badania i rekomendacje na 2024 rok
W kontekście aktualnych badań, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów dotyczących terapii zapalenia zatok. Po pierwsze, w ostatnich latach zidentyfikowano nowe mechanizmy działania wirusów oraz bakterii odpowiedzialnych za infekcje zatok, co pozwala na lepsze zrozumienie choroby i potencjalnych metod leczenia.
Ostatnie badania wskazują na znaczenie terapii wspomagających, takich jak inhalacje solankowe, które mogą znacząco poprawić komfort pacjentów. Dodatkowo, badania nad stosowaniem probiotyków w terapii zapalenia zatok przynoszą obiecujące wyniki, sugerując, że mogą one wspierać naturalną florę bakteryjną i redukować ryzyko nawrotów.
W 2024 roku warto również zwrócić uwagę na rozwój telemedycyny, która umożliwia lekarzom zdalne monitorowanie pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok, co może prowadzić do wczesnej interwencji i lepszego zarządzania chorobą.
Podsumowując, podejście do leczenia zapalenia zatok musi być kompleksowe i uwzględniać zarówno nowoczesne metody farmakologiczne, jak i wspomagające. W miarę jak nauka ewoluuje, lekarze powinni być na bieżąco z najnowszymi badaniami i rekomendacjami, aby móc skutecznie pomagać swoim pacjentom.
