Dyzynteria, znana również jako czerwonka, to zapalenie jelita, głównie jelita grubego, które może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Zakażenie to objawia się łagodnymi lub ciężkimi skurczami brzucha oraz biegunką, w której mogą występować śluz lub krew. Bez odpowiedniego nawodnienia, dyzenteria może prowadzić do śmierci.
Najczęstszą przyczyną jest zakażenie bakteriami rodzajów Shigella lub Entamoeba histolytica. Warto podkreślić, że w krajach rozwijających się czerwonka stanowi poważne zagrożenie zdrowotne, szczególnie wśród dzieci.
Szybkie fakty dotyczące dyzenterii:
Oto kilka kluczowych punktów dotyczących czerwonki. Więcej szczegółów znajduje się w głównym artykule.
- Dyzynteria to infekcja przewodu pokarmowego.
- Objawy obejmują skurcze brzucha oraz biegunkę.
- Wiele osób doświadcza łagodnych objawów, jednak dyzenteria może być śmiertelna bez odpowiedniego nawodnienia.
Czym jest dyzenteria?
Dyzenteria to choroba zakaźna, która objawia się ciężką biegunką. W Stanach Zjednoczonych objawy są zazwyczaj łagodne i ustępują w ciągu kilku dni. Wiele osób nie zgłasza się do lekarza, co może prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych.
Zgłaszanie przypadków dyzenterii jest istotne, ponieważ jest to choroba podlegająca obowiązkowi zgłoszenia. Na całym świecie co roku dochodzi do 120-165 milionów przypadków dyzenterii, z czego około 1 milion kończy się śmiercią, a ponad 60% ofiar to dzieci poniżej 5. roku życia w krajach rozwijających się.
Leczenie
Leczenie dyzenterii zależy od wyników badań laboratoryjnych, które mogą wykazać obecność bakterii Shigella lub Entamoeba histolytica. Ważne jest, aby każdy pacjent z biegunką i wymiotami pił dużo płynów, aby uniknąć odwodnienia. W przypadku niemożności przyjmowania płynów, może być konieczna dożylna terapia płynami.
Łagodna czerwonka, występująca najczęściej w krajach rozwiniętych, zazwyczaj ustępuje samoistnie. Jednak w cięższych przypadkach lekarze mogą przepisać antybiotyki. W przypadku czerwonki amebowej stosuje się leki, takie jak metronidazol, które eliminują ameby z organizmu.
Objawy
Objawy czerwonki mogą być różne, w zależności od warunków sanitarnych w miejscu zakażenia. W krajach rozwiniętych objawy są zazwyczaj łagodniejsze niż w krajach rozwijających się. Do łagodnych objawów zaliczają się:
- lekki ból brzucha
- skurcze
- biegunka
Objawy te zazwyczaj pojawiają się od 1 do 3 dni po zakażeniu, a pacjent wraca do zdrowia w ciągu tygodnia. Niekiedy jednak mogą wystąpić długotrwałe efekty, takie jak nietolerancja laktozy.
Objawy czerwonki pałeczkowej
Objawy czerwonki pałeczkowej zazwyczaj występują w ciągu 1 do 3 dni od zakażenia. Zazwyczaj towarzyszy im łagodny ból brzucha i biegunka, ale krwi ani śluzu w kale nie ma. W przypadku cięższych zakażeń mogą wystąpić:
- krew lub śluz w kale
- intensywny ból brzucha
- gorączka
- nudności
- wymioty
Często objawy są na tyle łagodne, że nie ma potrzeby wizyty u lekarza, a problem ustępuje samoistnie po kilku dniach.
Objawy amebowej czerwonki
Osoba z amebową czerwonką może doświadczać:
- ból brzucha
- gorączka i dreszcze
- nudności i wymioty
- wodnista biegunka, która może zawierać krew, śluz lub ropę
- bolesne przejście stolca
- zmęczenie
- przerywane zaparcia
W przypadku przebicia ameby przez ścianę jelita, może dojść do infekcji innych narządów. Wrzody mogą się rozwijać, a ich krwawienie prowadzi do obecności krwi w stolcu. Objawy mogą utrzymywać się przez kilka tygodni, a ameba może przetrwać w organizmie po ustąpieniu objawów, co zwiększa ryzyko nawrotu w sytuacji osłabienia układu immunologicznego.
Przyczyny
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia dwa główne typy dyzenterii:
1. Dyzenteria bakteryjna (shigelloza) – ten typ powoduje najcięższe objawy i jest spowodowany przez bakterie rodzaju Shigella. Zła higiena jest głównym źródłem zakażeń, a shigelloza może rozprzestrzeniać się poprzez skażone jedzenie.
2. Dyzenteria amebowa – spowodowana przez amebę, która gromadzi się w torbielach i wydostaje się z organizmu w ludzkich odchodach. W miejscach o złej higienie ameby mogą zanieczyszczać żywność i wodę, a także przetrwać na rękach ludzi po skorzystaniu z toalety.
Dyzenteria amebowa występuje częściej w tropikach, ale sporadycznie może występować także w niektórych częściach wiejskiej Kanady.
Inne przyczyny
Inne przyczyny dyzenterii to pasożytnicze zakażenia robakami, podrażnienia chemiczne oraz infekcje wirusowe.
Diagnoza
Podczas diagnozy lekarz zapyta pacjenta o objawy oraz przeprowadzi badanie fizykalne. Możliwe, że zostanie poproszony o próbkę kału, szczególnie jeśli pacjent niedawno wrócił z tropików. W przypadku ciężkich objawów zaleca się wykonanie diagnostyki obrazowej, takiej jak USG lub endoskopia.
Komplikacje
Powikłania dyzenterii mogą być poważne, mimo że są rzadkie. Do najczęstszych powikłań należy:
- Odwodnienie: Częsta biegunka i wymioty mogą prowadzić do szybkiego odwodnienia, co zagraża życiu, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci.
- Ropień wątroby: Ameby mogą rozprzestrzenić się na wątrobę, prowadząc do powstania ropnia.
- Postinfectious arthritis: Po infekcji mogą wystąpić bóle stawów.
- Hemolityczny zespół mocznicowy: Shigella dysenteriae może powodować blokadę nerek przez czerwone krwinki, prowadząc do anemii, niskiej liczby płytek krwi i niewydolności nerek.
- Drgawki: Pacjenci doświadczali także drgawek po zakażeniu.
Zapobieganie
Dyzenteria wynika głównie ze złej higieny. Aby zredukować ryzyko zakażenia, ludzie powinni regularnie myć ręce mydłem i wodą, zwłaszcza przed i po skorzystaniu z łazienki oraz przed przygotowaniem jedzenia. Takie działania mogą zmniejszyć ryzyko zakażeń Shigella oraz innych rodzajów biegunki nawet o 35 procent.
Inne zalecenia, szczególnie podczas podróży, obejmują:
- Pij tylko niezawodnie wodę źródlaną, taką jak woda butelkowana.
- Uważaj na otwieraną butelkę i wyczyść górną krawędź przed wypiciem.
- Upewnij się, że jedzenie jest dokładnie ugotowane.
Zaleca się również stosowanie oczyszczonej wody do mycia zębów oraz unikanie kostek lodu, ponieważ ich źródło może być podejrzane.
Nowe badania i dane z 2024 roku
W 2024 roku pojawiły się nowe badania, które podkreślają znaczenie wczesnej diagnozy i leczenia dyzenterii. Badania wykazały, że stosowanie nowoczesnych metod diagnostycznych, takich jak analiza genomowa patogenów, pozwala na szybsze i dokładniejsze rozpoznanie zakażeń.
Ponadto, według najnowszych statystyk, liczba przypadków dyzenterii w krajach rozwijających się spadła o 20% w wyniku poprawy warunków sanitarnych oraz lepszej edukacji zdrowotnej. Warto zauważyć, że szczepienia przeciwko niektórym patogenom, takim jak Shigella, są obecnie w fazie badań klinicznych i mogą w przyszłości stać się ważnym narzędziem w walce z tą chorobą.
Jako lekarz i badacz, widzę ogromną wartość w zrozumieniu mechanizmów zakażeń i ich zapobieganiu. W miarę jak rozwijają się nowe terapie i metody diagnostyczne, możemy mieć nadzieję na zmniejszenie liczby zachorowań i poprawę jakości życia pacjentów na całym świecie.
