Histrioniczne zaburzenie osobowości (HPD) jest złożonym stanem psychologicznym, który charakteryzuje się emocjonalnymi i dramatycznymi zachowaniami, często wynikającymi z silnej potrzeby uwagi oraz zniekształconego obrazu samego siebie.
Choć HPD nie jest klasyfikowane jako poważne zaburzenie zdrowia psychicznego, może znacząco wpływać na funkcjonowanie społeczne, zawodowe i akademickie. Przyczyny tego zaburzenia są wciąż niejasne, co sprawia, że diagnoza i leczenie stanowią nie lada wyzwanie.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej charakterystyce HPD, sposobom identyfikacji oraz zarządzania tym zaburzeniem.
Szybkie fakty dotyczące histrionicznego zaburzenia osobowości:
- HPD należy do grupy zaburzeń osobowości typu Cluster B, obok zaburzeń aspołecznych, granicznych i narcystycznych.
- Przyczyny HPD są wciąż nieznane, ponieważ dotychczas przeprowadzono niewiele badań w tej dziedzinie.
- Psychoterapia jest najczęściej stosowaną metodą leczenia HPD.
Czym jest histrioniczne zaburzenie osobowości (HPD)?
Osobowość to unikalna kombinacja cech, które kształtują myślenie i zachowanie danej osoby. Różnorodność osobowości sprawia, że trudno jest określić, co jest «normalne».
Jednak pewne cechy mogą być uznawane za nieprzystosowane lub dysfunkcyjne, co prowadzi do klasyfikacji jako zaburzenie osobowości. Istnieje wiele różnych typów zaburzeń osobowości, a ich klasyfikacja opiera się na piątym wydaniu Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).
DSM-5 wyróżnia 10 kategorii zaburzeń osobowości, które dzielą się na trzy grupy:
- Cluster A: Dziwne, ekscentryczne zaburzenia.
- Cluster B: Dramatyczne, emocjonalne i chaotyczne zaburzenia.
- Cluster C: Lękowe i unikające zaburzenia.
HPD wiąże się z zniekształconym obrazem siebie i jest jedynym zaburzeniem osobowości, które wykazuje wyraźne powiązanie z wyglądem fizycznym.
Osoby z HPD zazwyczaj mają następujące cechy:
- dramatyczne zachowanie
- silna emocjonalność
- niekonsekwencja w relacjach
- kompulsywne pragnienie zwrócenia na siebie uwagi
Na przykład, osoba z HPD może przesadzać w opowiadaniu o swoich osiągnięciach, by zdobyć aprobatę otoczenia.
HPD zazwyczaj rozwija się w okresie dojrzewania i może negatywnie wpływać na zdolności funkcjonowania w środowisku społecznym, zawodowym lub akademickim. Osoby z HPD mogą mieć trudności w osiąganiu sukcesów w szkole lub utrzymywaniu pracy w dorosłym życiu.
Przyczyny HPD mogą wynikać z połączenia czynników genetycznych, społecznych i rozwojowych. Na przykład, doświadczenie traumy w dzieciństwie może przyczynić się do rozwoju tego zaburzenia u osoby, która ma genetyczną predyspozycję do lęku.
Zaburzenie to wydaje się częściej występować u kobiet niż u mężczyzn, jednak możliwe, że kobiety po prostu częściej zgłaszają swoje objawy.
Objawy
Objawy HPD mają głównie charakter psychologiczny i mogą być długotrwałe. Do najczęstszych objawów należą:
- kompulsywne pragnienie uwagi
- dramaturgiczne i prowokacyjne zachowania
- dyskomfort w sytuacjach, gdzie brak jest uwagi
- obsesja na punkcie wyglądu
- zalotne lub nieodpowiednie zachowania seksualne
- emocjonalna niestabilność
- nadmierne zwracanie uwagi na wygląd zewnętrzny
- wysoka sugestywność
- impulsywność
Osoby z HPD mogą również rozwijać depresję lub zaburzenia lękowe.
Często potrafią manipulować sytuacjami społecznymi, aby znaleźć się w centrum uwagi. Mogą przejawiać dramatyczne i irracjonalne zachowania, gdy uwaga otoczenia jest skierowana gdzie indziej.
Nieodpowiednie poszukiwanie uwagi oraz emocjonalna niestabilność mogą prowadzić do powierzchownych i niestabilnych relacji z innymi ludźmi.
Diagnoza
Diagnozowanie zaburzeń osobowości jest skomplikowane, ponieważ objawy mogą czasami sugerować poważniejsze problemy zdrowia psychicznego lub fizycznego.
W związku z tym lekarz najpierw przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny i psychiatryczny oraz przeprowadza badanie fizykalne.
Jeśli podejrzewa się zaburzenie osobowości, pacjent może zostać skierowany do specjalisty zdrowia psychicznego, takiego jak psychiatra lub psycholog. Specjalista, korzystając z narzędzi diagnostycznych zawartych w DSM-5, określi, czy dana osoba ma HPD.
Warto jednak zauważyć, że występuje znaczne pokrywanie się różnych zaburzeń osobowości, co komplikuje precyzyjne określenie, jakie zaburzenie dotyczy danej osoby.
Wprowadzono kilka poprawek do procedur diagnostycznych w DSM-5, by lepiej radzić sobie z trudnościami w diagnozowaniu takich stanów. Nowy model został dodany jako dodatek, aby zachęcić do dalszych badań i rozwoju tego podejścia.
Leczenie
Terapeuta dąży do zidentyfikowania ukrytych obaw lub motywacji, które mogą być odpowiedzialne za zachowania danej osoby.
Terapia ma na celu pomoc w rozpoznawaniu i kształtowaniu nowych wzorców myślowych oraz zachowań, co może przyczynić się do poprawy funkcjonowania w sferze społecznej, zawodowej lub akademickiej.
Niemniej jednak, osoby z HPD często nie dostrzegają potrzeby leczenia swojego zaburzenia osobowości.
W takich przypadkach mogą szukać pomocy w związku z innymi problemami psychicznymi, takimi jak depresja. Może to obejmować leczenie farmakologiczne, na przykład przeciwdepresanty lub leki przeciwlękowe.
Na wynos
HPD jest często stanem przewlekłym, co wynika z trudności w diagnozie i leczeniu, jak również z niechęci do szukania pomocy. Może to poważnie zakłócać codzienne funkcjonowanie, zwłaszcza w relacjach społecznych i zawodowych.
Mimo potencjalnych poważnych komplikacji zdrowotnych, wiele osób z HPD potrafi prowadzić stosunkowo normalne życie. Tylko nieliczni doświadczają znacznych zakłóceń w swoim życiu bezpośrednio związanych z tym zaburzeniem.
Nowe badania i wnioski z 2024 roku
W 2024 roku badania nad histrionicznych zaburzeniem osobowości przyniosły nowe, istotne informacje. W szczególności zauważono, że interwencje terapeutyczne, które łączą psychoterapię z podejściem farmakologicznym, mogą przynieść lepsze efekty w leczeniu HPD. Badania wykazały, że 65% pacjentów zgłasza poprawę w zakresie funkcjonowania emocjonalnego i społecznego, gdy terapia jest dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Nowe podejścia do terapii, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, zyskały na popularności w leczeniu HPD, oferując pacjentom narzędzia do zrozumienia i przekształcania swoich zachowań. Ponadto, badania ujawniają rosnącą rolę wsparcia społecznego w procesie terapeutycznym, co może pomóc osobom z HPD w budowaniu stabilnych relacji interpersonalnych.
Warto podkreślić, że wciąż istnieje potrzeba dalszych badań, aby zrozumieć złożoność HPD i skutecznie dostosować metody leczenia do potrzeb pacjentów. Przyszłość badań obiecuje nowe odkrycia, które mogą zrewolucjonizować podejście do tego wyzwania w dziedzinie zdrowia psychicznego.
