Odkrywanie innowacyjnych strategii walki z otyłością to kluczowy temat dla naukowców, biorąc pod uwagę, że ten stan stanowi rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego. Nowe badania rzucają światło na to, w jaki sposób układ renina-angiotensyna (RAS) – hormonalny system regulujący ciśnienie krwi – może także sprzyjać nadmiernemu przyrostowi masy ciała. Odkrycie to staje się potencjalnym celem w leczeniu otyłości.
Starszy autor badania, Justin Grobe, docent i profesor farmakologii na Uniwersytecie w Iowa, wraz z zespołem opublikował wyniki swoich badań w renomowanym czasopiśmie. Choć rola układu renina-angiotensyna w regulacji ciśnienia krwi jest dobrze znana, wcześniejsze badania wykazały, że RAS również wpływa na bilans energetyczny oraz metabolizm, sugerując, że ten układ hormonalny ma istotny wpływ na masę ciała.
Według Grobe’a oraz współpracowników, to, czy RAS sprzyja przybieraniu na wadze, czy utracie masy ciała, zależy od lokalizacji jego aktywności. Przykładowo, jeśli RAS jest intensywnie aktywny w mózgu, zwiększa wydatki energetyczne poprzez podniesienie metabolizmu spoczynkowego, co prowadzi do utraty wagi.
Z drugiej strony, gdy obwodowa aktywność RAS jest podwyższona – to znaczy, gdy w organizmie krążą wysokie poziomy angiotensyny RAS, co prowadzi do obniżenia metabolizmu spoczynkowego – skutkiem tego jest przyrost masy ciała. Zwiększona obwodowa aktywność RAS często obserwowana jest u osób otyłych.
«Na bardzo uproszczonym poziomie można myśleć o RAS w mózgu jako o pedale gazu metabolizmu, a obwodowym RAS jako o hamulcu, z angiotensyną jako kluczowym czynnikiem,» wyjaśnia Grobe.
W ramach badań Grobe i jego zespół podjęli się analizy mechanizmów, za pomocą których obwodowy RAS tłumi metabolizm spoczynkowy, a tym samym przybliża nas do strategii, które mogą zatrzymać ten proces.
Obwodowy RAS a Otyłość: Mechanizmy Termogenezy
Zespół przeanalizował myszy, które zostały genetycznie zmodyfikowane w celu nadmiernego zwiększenia aktywności RAS w mózgu. W porównaniu do myszy kontrolnych, genetycznie zmodyfikowane osobniki wykazywały wyższy wskaźnik metabolizmu spoczynkowego oraz utratę wagi, mimo identycznego poziomu diety i aktywności fizycznej.
Analizując tkankę tłuszczową obu grup myszy, naukowcy odkryli, że podskórny tłuszcz na biodrach genetycznie zmodyfikowanych myszy wykazywał zwiększone wytwarzanie ciepła – czyli termogenezę – podczas gdy trzewny tłuszcz, otaczający organy wewnętrzne, nie.
Podskórny tłuszcz to ten, który znajduje się tuż pod skórą i uznawany jest przez niektórych specjalistów za «zdrowy» tłuszcz. Z kolei trzewny tłuszcz, skumulowany głęboko w okolicy brzusznej, jest klasyfikowany jako «niezdrowy» i zwiększa ryzyko chorób związanych z otyłością, takich jak cukrzyca czy choroby serca.
Następnie zespół aktywował receptor zwany angiotensyną II typu 2 (AT2) w podskórnych komórkach tłuszczowych myszy. Receptor AT2 jest normalnie aktywowany, gdy obwodowy RAS jest zwiększony.
Po aktywacji receptora AT2, naukowcy stwierdzili, że myszy przybrały na wadze, mimo braku zmian w diecie czy spożyciu pokarmu. Ustalono, że aktywacja AT2 obniża wytwarzanie białka UCP1 w podskórnych komórkach tłuszczowych, co jest kluczowe dla termogenezy bezdrżeniowej. Niższe poziomy UCP1 ograniczają zdolność komórek tłuszczowych do generowania ciepła, zwracają uwagę badacze.
«Jeśli komórka tłuszczowa jest tkanką termogeniczną (wytwarzającą ciepło poprzez spalanie kalorii), można mieć albo większy silnik, albo mocniej naciskać pedał, aby uzyskać lepszy efekt,» wyjaśnia Grobe. «Nasze badanie pokazuje, że angiotensyna moduluje wielkość silnika (ilość UCP1), a nie to, jak mocno naciska się na pedał gazu.»
Ogólnie rzecz biorąc, naukowcy twierdzą, że ich odkrycia sugerują, iż zwiększona obwodowa aktywność RAS – wynikająca ze wzrostu poziomów angiotensyny – sprzyja otyłości poprzez aktywację AT2 oraz zaburzenie termogenezy.
«Aktywacja receptora AT2 [przez zwiększenie obwodowego RAS] zakłóca zdolność komórki do wytwarzania ciepła,» zauważa Grobe. «Obserwacje kliniczne potwierdzają, że obwodowa angiotensyna wzrasta w wyniku otyłości, co może być przynajmniej jednym z mechanizmów, w jaki nadmiar angiotensyny przyczynia się do otyłości, sygnalizując ciału, by spowolniło metabolizm, gdy masa ciała rośnie.»
Justin Grobe, Ph.D.
Autorzy podkreślają, że lepsze zrozumienie wpływu RAS na przyrost masy ciała może otworzyć nowe możliwości terapeutyczne w walce z otyłością i jej powikłaniami.
W ostatnich badaniach podkreślono, jak kluczowe jest dbanie o odpowiednie nawodnienie, które może pomóc w zapobieganiu przyrostowi masy ciała. Woda nie tylko wspomaga metabolizm, ale także wpływa na odczuwanie głodu, co może przyczynić się do lepszej kontroli wagi.
Nowe dane z 2024 roku wskazują, że osoby, które regularnie piją wodę przed posiłkami, mogą spożywać mniej kalorii, co jest istotnym krokiem w walce z otyłością. Dodatkowo, badania pokazują, że skomponowanie diety bogatej w błonnik i białko, w połączeniu z odpowiednim nawodnieniem, może znacząco wpłynąć na proces odchudzania.
W świetle tych ustaleń, jasne staje się, jak ważne jest holistyczne podejście do zarządzania wagą, które uwzględnia zarówno aspekty fizjologiczne, jak i nawyki żywieniowe. Dalsze badania są niezbędne, aby zrozumieć złożoność interakcji między hormonami a masą ciała, co może prowadzić do skuteczniejszych strategii leczenia otyłości w przyszłości.
