Rak prostaty to jedna z najpoważniejszych chorób nowotworowych dotykających mężczyzn. Jest to drugi najczęściej występujący nowotwór u mężczyzn w Stanach Zjednoczonych, zaraz po raku skóry.
Zgodnie z danymi American Cancer Society, w 2023 roku przewiduje się około 288,300 nowych przypadków raka prostaty oraz około 34,700 zgonów związanych z tą chorobą. To wciąż alarmujące statystyki, które podkreślają znaczenie wczesnej diagnostyki i skutecznego leczenia.
Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, niektóre postacie raka prostaty mogą rosnąć i rozprzestrzeniać się w szybkim tempie, podczas gdy inne mają charakter bardziej indolentny i rozwijają się wolniej.
Gradacja
Stadia raka prostaty są klasyfikowane w systemie TNM (Tumor, Node, Metastasis), który jest szeroko stosowany do oceny zaawansowania nowotworów. Etapy raka prostaty oznaczone są jako T1 do T4, co odnosi się do wielkości guza i rozprzestrzenienia choroby.
W przypadku guzów T1, ich obecność jest zazwyczaj wykrywana podczas procedur takich jak przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego (TURP) lub biopsja igłowa, która pozwala na ocenę poziomu antygenu specyficznego dla prostaty (PSA).
Guzy T1 dzielą się na trzy podtypy:
- T1a: wykryty podczas TURP, rak występuje w 5% lub mniej usuniętej tkanki
- T1b: wykryty podczas TURP, rak występuje w ponad 5% usuniętej tkanki
- T1c: wykryty podczas biopsji igłowej
Guzy T2 są większe niż T1 i klasyfikowane są w zależności od lokalizacji:
- T2a: występuje w jednej połowie gruczołu prostaty
- T2b: występuje w więcej niż połowie jednej strony prostaty
- T2c: występuje po obu stronach prostaty
Guzy T3 są już poza prostatą, a T4 rozprzestrzeniły się na tkanki sąsiednie.
W systemie TNM, litera N wskazuje, czy rak dotarł do węzłów chłonnych, a litera M informuje o przerzutach do innych organów. Kluczowymi czynnikami przy ocenie stanu zaawansowania są także poziom PSA oraz punktacja Gleasona, która odzwierciedla agresywność nowotworu.
PSA jest białkiem, którego poziom wzrasta w przypadku problemów z prostatą, a wynik Gleasona określa, jak bardzo komórki nowotworowe różnią się od zdrowych komórek.
Etap 1
Rak prostaty w stadium 1 jest mały i rośnie wolno. Zazwyczaj pozostaje w obrębie prostaty i rzadko wykrywany jest podczas rutynowych badań.
Zarówno wyniki Gleasona, jak i PSA są w tym przypadku niskie, co oznacza, że choroba nie wywołuje jeszcze objawów.
Etap 2
Nowotwory stadium 2 są większe, a lekarz może je wyczuć. Charakteryzują się wyższymi wartościami Gleasona lub poziomami PSA, co wskazuje na ich bardziej zaawansowany charakter.
Rak prostaty stadium 2 dzieli się na dwa typy, 2a i 2b, w zależności od wielkości i lokalizacji guza.
Nowotwory 2a to guzy T1 z wysokimi wartościami PSA lub Gleasona, lub guzy T2a lub T2b z niższymi wartościami. Natomiast nowotwory 2b to guzy T2c lub T2a/T2b z bardzo wysokimi wartościami PSA lub Gleasona.
Etap 3
W stadium 3 nowotwór rozwija się poza prostatę i może dotrzeć do pęcherzyków nasiennych, ale nie do pęcherza ani odbytnicy. Guzy na tym etapie są bardziej skłonne do nawrotów po leczeniu.
Etap 4
Rak prostaty stadium 4 jest najbardziej zaawansowany; może rozprzestrzenić się na pobliskie narządy, takie jak pęcherz czy odbytnica, a także na węzły chłonne lub odległe organy, w tym kości.
Choć niektóre przypadki można leczyć, wiele nowotworów w stadium 4 jest nieuleczalnych, a celem terapii jest maksymalne wydłużenie życia oraz poprawa jakości życia pacjentów.
Leczenie
Decyzja o leczeniu raka prostaty powinna być dobrze przemyślana i omówiona z lekarzem. Ważne jest, aby wziąć pod uwagę różne dostępne opcje oraz ich potencjalne skutki uboczne.
Mężczyźni mogą zdecydować o opóźnieniu leczenia lub wybraniu aktywnego nadzoru, zwłaszcza w przypadku wczesnego wykrycia choroby. Niezależnie od tego, na którym etapie znajduje się rak, pacjenci powinni rozważyć swój ogólny stan zdrowia, wiek oraz potencjalny wpływ nowotworu na życie codzienne.
Skutki uboczne leczenia mogą obejmować zaburzenia erekcji i problemy z kontrolą pęcherza, ale wiele z nich można skutecznie leczyć.
Możliwe metody leczenia to:
- czujne oczekiwanie lub aktywny nadzór
- operacja, w tym całkowite usunięcie gruczołu krokowego
- radioterapia, mająca na celu zniszczenie komórek nowotworowych
- krioterapia, polegająca na zabijaniu komórek nowotworowych przy niskich temperaturach
- terapia hormonalna, mająca na celu zmniejszenie wpływu męskich hormonów na komórki rakowe
- chemioterapia z użyciem leków przeciwnowotworowych
- leczenie szczepionkami, które mobilizują układ odpornościowy do walki z nowotworami
Perspektywy
Dobrą wiadomością jest to, że wielu mężczyzn przeżywa raka prostaty, szczególnie jeśli choroba zostanie zdiagnozowana we wczesnym stadium.
U około 1 na 7 mężczyzn diagnozuje się raka prostaty, ale większość z nich przeżywa tę chorobę. Na każde 39 mężczyzn zdiagnozowanych z nowotworem prostaty tylko jeden umiera z powodu tej choroby. W Stanach Zjednoczonych żyje obecnie ponad 2,9 miliona mężczyzn, którzy przeżyli raka prostaty.
Według American Cancer Society, mężczyźni zdiagnozowani z rakiem prostaty mają następujące wskaźniki przeżywalności:
- 5-letni względny wskaźnik przeżywalności wynosi prawie 100%
- 10-letni względny wskaźnik przeżywalności wynosi 98%
- 15-letni względny wskaźnik przeżywalności wynosi 95%
Przegląd raka prostaty
Rak prostaty to choroba, w której komórki gruczołu prostaty zaczynają się niekontrolowanie dzielić. Prostata, zlokalizowana tuż pod pęcherzem, odgrywa istotną rolę w układzie rozrodczym, wydzielając płyn, który jest częścią nasienia.
Najczęściej występującym typem raka prostaty jest gruczolakorak, który wywodzi się z komórek produkujących płyn gruczołowy. Istnieją także inne, rzadziej występujące rodzaje nowotworów, takie jak rak drobnokomórkowy, rak przejściowy czy guzy neuroendokrynne.
W obliczu rosnącej liczby zachorowań na raka prostaty, kluczowe jest wczesne wykrywanie i stałe monitorowanie stanu zdrowia, co może znacząco wpłynąć na skuteczność leczenia i jakość życia pacjentów.
