Łuszczyca to coś więcej niż tylko zaburzenie skóry. Jest to choroba autoimmunologiczna, która rozpoczyna się znacznie poniżej skóry, powodując reakcje zapalne, które zmieniają cykl życiowy skóry. Dotyka około 7,5 miliona osób w Stanach Zjednoczonych.
Jednym z najczęstszych typów łuszczycy jest łuszczyca plackowata, która powoduje uniesione, czerwone plamy pokryte srebrzystymi łuskami. Te często swędzące i bolesne plamy, znane również jako płytki, występują najczęściej na skórze głowy, kolanach, łokciach oraz plecach.
Przyczyny
Naukowcy wciąż nie wiedzą dokładnie, co powoduje łuszczycę, choć znane są jej komponenty genetyczne oraz wpływ układu odpornościowego. Ważne jest, że łuszczyca występuje zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, niezależnie od rasy czy grupy etnicznej.
Najczęściej łuszczyca rozwija się w wieku od 15 do 35 lat, ale może wystąpić w każdym wieku. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym genetyka odgrywa istotną rolę. Jeśli w rodzinie występuje przypadek łuszczycy plackowatej, ryzyko jej rozwinięcia wzrasta.
Jednak genetyka to tylko jeden z czynników ryzyka. Ważny jest także stan układu odpornościowego. Osoby, które nie mają łuszczycy w rodzinie, również mogą na nią zachorować. Inne czynniki ryzyka obejmują:
- Nawracające lub przewlekłe infekcje wirusowe lub bakteryjne. Osoby z HIV lub wieloma zakażeniami gardła są bardziej narażone na łuszczycę.
- Otyłość. Płytki i rany związane z łuszczycą często rozwijają się w fałdach skórnych.
- Palenie. Użytkowanie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycy plackowatej.
- Naprężenie. Stres osłabia układ odpornościowy i może prowadzić do rozwoju łuszczycy.
Objawy
Łuszczyca plackowata objawia się pojawieniem się na skórze płytkich, uniesionych, czerwonych plam pokrytych białą lub srebrzystą łuską. Te zmiany mogą być bolesne i swędzące, a niektóre z nich mogą krwawić lub pękać. Najczęściej występują na łokciach, kolanach, plecach i skórze głowy.
Chociaż te zmiany skórne są najbardziej widocznymi objawami, mogą występować również inne dolegliwości. Objawy różnią się w zależności od osoby i mogą obejmować:
- Czerwone plamy skóry pokryte srebrnymi lub białymi łuskami.
- Zagięte lub prążkowane paznokcie.
- Małe obszary skalowania.
- Swędzenie, pieczenie i bolesność.
- Bolesne, obrzęknięte stawy.
Objawy mogą nasilać się przez kilka tygodni lub miesięcy, a następnie ustępować, co tworzy cykle nawrotów.
Komplikacje
Łuszczyca plackowata może prowadzić do różnych powikłań. Blaszki mogą ulec zakażeniu, zwłaszcza jeśli są popękane i krwawią. Ponadto pacjenci z łuszczycą plackowatą są bardziej narażeni na:
- Łuszczycowe zapalenie stawów.
- Inne zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak celiakia i choroba Leśniowskiego-Crohna.
- Choroby serca oraz nadciśnienie tętnicze.
- Otyłość.
- Pewne problemy ze wzrokiem.
- Choroby nerek.
- Choroba Parkinsona.
Osoby z łuszczycą plackowatą mogą cierpieć na depresję nawet 50% częściej niż osoby zdrowe, co znacząco obniża jakość ich życia.
Stany z podobnymi objawami
Łuszczyca bywa czasami błędnie diagnozowana, ponieważ jej objawy przypominają inne stany. Mogą to być:
- Łojotokowe zapalenie skóry.
- Pityriasis rosea.
- Liszaj płaski.
- Liszaj obrączkowy.
- Trądzik.
- Wyprysk.
- Wysypka na gorąco.
Wyzwalacze
U osób z łuszczycą pewne typy białych krwinek, zwane komórkami T, rozpoczynają atak zapalny na własne komórki skóry. Nadaktywność limfocytów T prowadzi do nadmiernego wzrostu komórek skóry, co skutkuje powstawaniem płatów.
Występują także inne reakcje immunologiczne, powodujące rozszerzanie się naczyń krwionośnych w skórze oraz wytwarzanie większej ilości krwinek białych, co przyczynia się do dalszego nagromadzenia się skóry.
Naukowcy nie są pewni, co dokładnie powoduje te nieprawidłowości w układzie odpornościowym. Sądzą, że zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe mogą mieć na to wpływ.
Czynniki środowiskowe mogą wyzwalać flary łuszczycy i obejmują:
- Naprężenie.
- Narażenie na zimno.
- Infekcje.
- Urazy skóry, takie jak skaleczenia, zadrapania i ukąszenia.
- Palenie.
- Oparzenie słoneczne.
- Nadmierne spożycie alkoholu.
- Niektóre leki, takie jak beta-adrenolityki, leki litowe i przeciwmalaryczne.
Diagnoza
Rozpoznanie łuszczycy plackowatej jest zazwyczaj stosunkowo proste. Lekarz dokonuje diagnozy na podstawie badania fizykalnego, oceniając skórę i paznokcie oraz analizując historię medyczną pacjenta.
W niektórych przypadkach lekarz może zlecić biopsję skóry w celu potwierdzenia diagnozy, co polega na pobraniu próbki skóry do dalszej analizy mikroskopowej.
Kiedy iść do lekarza
Osoby z łuszczycą plackowatą powinny być pod stałą opieką lekarza. Każdy, kto doświadcza objawów łuszczycy, powinien jak najszybciej zgłosić się do specjalisty. Regularne wizyty są istotne, zwłaszcza w przypadku zaostrzeń objawów.
Leczenie
Choć łuszczyca plackowata nie ma ostatecznego lekarstwa, istnieje wiele opcji terapeutycznych. Wybór terapii zależy głównie od ciężkości choroby.
Leczenie obejmuje terapie miejscowe, ogólnoustrojowe, fototerapię oraz zmiany stylu życia. Terapie miejscowe są zazwyczaj pierwszym krokiem w leczeniu łuszczycy plackowatej. Kremy i maści są stosowane bezpośrednio na skórę, aby zmniejszyć stan zapalny i spowolnić wzrost komórek skóry. Mogą także pomóc w nawilżeniu skóry i zapobieganiu zakażeniom.
Te preparaty są dostępne zarówno bez recepty, jak i na receptę i obejmują:
- Kremy i balsamy kortykosteroidowe.
- Miejscowe retinoidy.
- Analog witaminy D.
- Kwas salicylowy.
- Nawilżacze.
Leczenie ogólnoustrojowe polega na stosowaniu doustnych lub wstrzykniętych leków, które wpływają na całe ciało. Pacjenci z umiarkowaną lub ciężką postacią łuszczycy plackowatej mogą korzystać z tego rodzaju terapii. Leki stosowane w łuszczycy obejmują niektóre retinoidy, metotreksat oraz leki biologiczne, które modyfikują układ odpornościowy.
Fototerapia polega na leczeniu łuszczycy światłem naturalnym lub sztucznym. Zabiegi obejmują zarówno regularne wystawianie skóry na niewielką ilość światła słonecznego, jak i kontrolowaną ekspozycję na ultrafiolet z sztucznego źródła. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również terapię laserową.
Oprócz leczenia, osoby z łuszczycą plackowatą mogą wprowadzić zmiany w stylu życia, które pomogą w radzeniu sobie z chorobą. Zmiany te obejmują:
- Codzienne kąpiele z użyciem koloidalnych płatków owsianych podczas flar.
- Unikanie ekstremalnych temperatur.
- Utrzymywanie prawidłowej wagi ciała.
- Unikanie alkoholu i tytoniu.
- Zarządzanie stresem.
- Używanie delikatnego, nawilżającego kremu.
Nowe badania i podejścia do leczenia
W 2024 roku badania nad łuszczycą plackowatą dostarczają nowych, obiecujących wyników. Ostatnie analizy wykazały, że terapie biologiczne, takie jak inhibitory interleukiny-17 oraz inhibitory TNF-alfa, przynoszą znaczną poprawę w redukcji objawów i poprawie jakości życia pacjentów. Badania pokazują, że pacjenci przyjmujący te leki doświadczają mniej nawrotów oraz lepszego gojenia się zmian skórnych.
Dodatkowo, coraz bardziej popularne stają się terapie komórkowe, które wykorzystują komórki T i komórki macierzyste do modulacji odpowiedzi immunologicznej. Takie innowacyjne podejścia mogą przynieść nadzieję pacjentom, którzy nie odpowiadają na tradycyjne terapie.
Statystyki pokazują również, że integracja psychoterapii w leczeniu łuszczycy plackowatej przynosi pozytywne rezultaty w redukcji objawów depresji oraz lęku. To podejście holistyczne, które uwzględnia zarówno aspekty fizyczne, jak i emocjonalne, staje się kluczowe w kompleksowym leczeniu pacjentów z łuszczycą.
