Łuszczyca jest przewlekłym stanem zapalnym o podłożu immunologicznym, który atakuje nie tylko skórę, ale czasami także stawy. Występuje, gdy proces odnowy skóry przyspiesza, co prowadzi do nagromadzenia się nadmiernych komórek skóry, które tworzą podniesione płytki.
Płytki mogą być łuszczące się, zaczerwienione i swędzące. Łuszczyca może wpływać na prawie każdy obszar ciała, w tym na skórę głowy, dłonie, stopy oraz narządy płciowe. Różne typy łuszczycy mogą obejmować różne obszary ciała.
W przypadku łuszczycy krostkowej pojawiają się małe białe lub żółte pęcherze na bardzo czerwonej skórze. Ropa w tych pęcherzach składa się głównie z białych krwinek. Na ciemniejszej skórze, zamiast czerwonych plam, widoczne są ciemniejsze zmiany.
Przyczyny
Dokładna przyczyna łuszczycy krostkowej nie jest znana, ale uważa się, że pewne mutacje genetyczne mogą odgrywać istotną rolę. Istnieje także silna tendencja do dziedziczenia tej choroby, co sugeruje jej genetyczne podłoże.
Do czynników, które mogą wywoływać łuszczycę krostkową, należą:
- Leki systemowe
- Podrażnienia miejscowe
- Ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe
- Ciąża
- Stosowanie steroidów systemowych
- Infekcje
- Stres emocjonalny
- Nagłe odstawienie leków systemowych lub silnych steroidów stosowanych miejscowo
- Urazy skóry
Kobiety w trzecim trymestrze ciąży są szczególnie narażone na łuszczycę krostkową. Dzieje się tak, ponieważ ciąża wiąże się z dużymi zmianami hormonalnymi, które mogą zaburzać funkcjonowanie układu immunologicznego. Ten rzadki stan, znany także jako liszajec opryszczkowy, zwykle ustępuje po porodzie. Łuszczyca krostkowa może wystąpić również u kobiet, które wcześniej nie miały żadnych objawów.
Kobiety będące w trakcie leczenia łuszczycy i planujące ciążę powinny skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego leczenia, aby uniknąć niepożądanych skutków podczas ciąży i karmienia piersią.
Czynniki ryzyka
Choć nie można zapobiec rozwojowi łuszczycy spowodowanej mutacjami genów czy dziedzicznością, pewne zmiany stylu życia mogą pomóc w ograniczeniu liczby nawrotów. Palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, otyłość oraz infekcje wirusem HIV wydają się zwiększać ryzyko wystąpienia choroby.
Zrównoważona dieta, odpowiednia ilość snu oraz kontrola ekspozycji na słońce mogą również pomóc w prewencji łuszczycy krostkowej.
Osoby z łuszczycą krostkową są bardziej narażone na rozwój innych typów łuszczycy, jak również na różne schorzenia współistniejące, takie jak cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe czy nowotwory. Każda osoba, u której wystąpią objawy łuszczycy, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Rodzaje
Wyróżnia się kilka typów łuszczycy krostkowej, w tym:
Objawy łuszczycy dłoni i stóp (PPP) oraz przewlekłe zapalenie skóry Hallopeau (ACH) dotyczą jedynie dłoni i/lub podeszew stóp.
Uogólniona łuszczyca krostkowa (GPP), znana również jako łuszczyca von Zumbusch, jest bardziej rozległa i może dotyczyć całego ciała.
W każdym typie łuszczycy krostkowej krosty wypełnione są płynem, co nadaje im żółty lub kremowy kolor. Krosty, które pękają lub wysychają, mogą przybierać brązowy lub chrupiący wygląd. Czerwona lub ciemna skóra otaczająca krosty może być gęsta i łuszcząca się, a ta skóra jest często podatna na pękanie.
Ropne krosty nie wskazują na infekcję ani obecność bakterii. Jak w przypadku wszystkich typów łuszczycy, krosty nie są zakaźne i nie stanowią zagrożenia dla innych osób.
Diagnoza
Dermatolodzy zazwyczaj mogą zdiagnozować łuszczycę krostkową na podstawie wyglądu zmian skórnych, jednak dostępne są również testy, które mogą potwierdzić diagnozę oraz zidentyfikować potencjalne powikłania.
Do takich testów należą:
- Badania laboratoryjne w celu wykrycia infekcji bakteryjnych
- Biopsja skóry
- Analiza morfologii krwi
- Badania funkcji nerek i wątroby
- Ocena poziomów elektrolitów i minerałów
Leczenie
Leki stosowane w terapii wszystkich rodzajów łuszczycy krostkowej obejmują miejscowo steroidowe kremy lub środki zmiękczające, które pacjent aplikuje na dotknięte obszary, oraz leki ogólnoustrojowe, które można przyjmować doustnie lub w formie iniekcji.
Metotreksat jest najczęściej stosowanym lekiem ogólnoustrojowym w leczeniu łuszczycy krostkowej, jednak różne typy tej choroby mogą wymagać specyficznego podejścia terapeutycznego.
Uogólniona łuszczyca krostkowa
GPP jest rzadką, ale bardzo poważną postacią łuszczycy krostkowej, szczególnie rzadko występującą u dzieci. Może powodować poważne objawy, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Osoba z GPP doświadczy krost, intensywnego zaczerwienienia oraz łuszczenia się skóry na całym ciele. Zwykle wymaga hospitalizacji pod opieką dermatologa, aż do ustąpienia objawów.
GPP może wystąpić nagle i może towarzyszyć wiele objawów, w tym:
- Gorączka i dreszcze
- Intensywne swędzenie
- Szybki puls
- Odwodnienie i ogólne osłabienie
- Ból głowy
- Nudności
- Osłabienie mięśni i ból stawów
- Niedokrwistość
- Utrata masy ciała
W tym czasie skóra osoby może być bardzo wrażliwa i bolesna. W przypadku wybuchów GPP mogą czasami wystąpić łagodniejsze nawroty łuszczycy.
Osoby z GPP potrzebują natychmiastowej pomocy lekarskiej, a hospitalizacja może być konieczna. Leczenie ma na celu przywrócenie funkcji ochronnej skóry oraz równowagi chemicznej, aby zapobiec utracie płynów i ustabilizować temperaturę ciała.
GPP może prowadzić do poważnych powikłań, które zagrażają życiu. W przypadku braku równowagi chemicznej może wystąpić dodatkowe obciążenie serca i nerek, szczególnie u osób starszych.
Leczenie GPP może obejmować:
- Antybiotyki w przypadku potwierdzonej lub podejrzewanej infekcji
- Acytretin
- Ogólnoustrojowe kortykosteroidy
- Cyklosporyna w przypadkach, gdy objawy muszą być szybko kontrolowane
- Kolchicyna
- Środki biologiczne
Łuszczyca dłoniopłucna
Osoba z PPP rozwija duże, żółte krosty w mięsistych obszarach dłoni i stóp. Łuszczyca krostkowa może być bolesna, jednak PPP jest szczególnie dotkliwa, ponieważ wpływa na dłonie i podeszwy.
Wybuchy zazwyczaj następują w określonym cyklu, zaczynając od zaczerwienienia skóry, do pojawienia się krost, a następnie łuszczenia się skóry.
Skóra czasami pęka, co może prowadzić do znacznego dyskomfortu. W zależności od nasilenia objawów, niektóre osoby z PPP mogą mieć trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Czasami proste czynności, jak chodzenie, stają się wyzwaniem.
Zgodnie z danymi PPS i Psoriatic Arthritis Alliance, około 5% osób z łuszczycą doświadcza PPP. Zazwyczaj występuje u osób w wieku od 20 do 60 lat, a ryzyko jest większe u palaczy. Infekcje i stres są najczęstszymi czynnikami wyzwalającymi.
Większość rodzajów łuszczycy krostkowej jest trudna do leczenia. Osoby z tą chorobą powinny regularnie odwiedzać dermatologa, aby zapewnić sobie optymalne leczenie.
Początkowe leczenie PPP często obejmuje terapie miejscowe, w tym silne sterydy stosowane na dłonie i podeszwy. Smoła węglowa lub kwas salicylowy mogą pomóc w łuszczeniu się skóry. Regularne stosowanie emolientów może zapobiegać pękaniu skóry, co z kolei wspiera elastyczność dłoni i podeszew.
Osoby z PPP mogą zauważyć, że stosowanie miejscowych preparatów na dłonie i stopy utrudnia im wykonywanie codziennych zadań, dlatego mogą potrzebować terapii światłem lub leków doustnych. Dermatolog może zalecić te zabiegi w kombinacji lub oddzielnie.
Dostępne bez recepty kremy z kwasem salicylowym lub hydrokortyzonem mogą pomagać niektórym pacjentom, jednak przed ich użyciem warto skonsultować się z lekarzem.
Acrodermatitis continua of Hallopeau
Osoba z APH, rzadką postacią łuszczycy krostkowej, rozwija zmiany skórne na końcach palców, czasami także na palcach.
Zmiany te zazwyczaj pojawiają się po lokalnym urazie fizycznym. Są bolesne, a obszar wokół paznokci może ulegać deformacji. U niektórych osób mogą występować również zmiany w kościach.
Terapia skojarzona może być zalecana dla osób z ACH, ponieważ ten stan często opiera się na standardowych metodach leczenia miejscowego i ogólnoustrojowego.
W przypadku wszystkich rodzajów łuszczycy krostkowej lekarze często łączą lub zmieniają terapie w zależności od reakcji pacjenta oraz potencjalnych skutków ubocznych. Czasami kombinacja leków może prowadzić do remisji. Leki skojarzone mogą również wspierać regenerację skóry pacjenta.
Naturalne środki lecznicze
Leczenie jest kluczowe dla osób z łuszczycą krostkową, ale niektóre naturalne środki mogą przynieść ulgę niektórym pacjentom. Te terapie mogą wspierać gojenie i złagodzić objawy, w tym swędzenie.
Naturalne metody obejmują:
- Wyciąg z kory drzewa
- Kompresy z łagodnych, nieirytujących substancji
- Kąpiele w słonej wodzie
- Kąpiele owsiane
- Żel aloesowy, który może zmniejszać zaczerwienienie i swędzenie
- Kremy nawilżające bogate w oleje, które chronią skórę przed utratą wilgoci i zapobiegają jej łuszczeniu
Jeśli na skórze tworzą się łuski, można je usunąć delikatną ściereczką.
Pielęgnacja skóry jest niezwykle ważna, ponieważ pęcherze związane z łuszczycą mogą umożliwić przenikanie zarazków i bakterii do wnętrza skóry. Utrzymywanie obszaru skóry w czystości i nawilżeniu może pomóc w zmniejszeniu ryzyka infekcji.
Dostosowanie diety, przyjmowanie suplementów oraz redukcja stresu mogą również wspierać łagodzenie objawów.
Aktualne badania i nowości w leczeniu łuszczycy krostkowej
Nowoczesne podejście do łuszczycy krostkowej koncentruje się na zrozumieniu mechanizmów immunologicznych, które prowadzą do tej choroby. Badania wskazują, że terapia biologiczna, która celuje w konkretne komponenty układu odpornościowego, może przynieść znaczną ulgę pacjentom.
W 2024 roku nowe badania pokazują, że leki takie jak inhibitor IL-17 i inhibitory JAK mogą przynieść znakomite wyniki w kontrolowaniu objawów i poprawie jakości życia pacjentów. Ponadto, dalsze prace badawcze koncentrują się na personalizacji terapii, by lepiej dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb pacjentów.
Dane z klinicznych prób pokazują, że terapie skojarzone, łączące leki doustne z terapią biologiczną, mogą znacząco zwiększyć efektywność leczenia i zmniejszyć ryzyko nawrotów. Regularne badania kontrolne u dermatologa są kluczowym elementem skutecznej terapii, pozwalając na szybkie dostosowanie leczenia do zmieniających się potrzeb pacjenta.
