Chlorochina i hydroksychlorochina to leki znane głównie z zastosowania w terapii malarii, ale ich potencjał w onkologii staje się coraz bardziej widoczny. Nowa ocena sugeruje, że mogą one pełnić zupełnie inną rolę: wspierać leczenie nowotworów.
Badanie przeprowadzone przez zespół naukowców, w którym dokonano przeglądu ponad 190 badań dotyczących wpływu chlorochiny (CQ) oraz hydroksychlorochiny (HCQ) na komórki nowotworowe, ukazuje, w jaki sposób leki te mogą zwiększać wrażliwość nowotworów na istniejące metody terapeutyczne.
Na podstawie tych odkryć, Ciska Verbaanderd z Uniwersytetu w Leuven w Belgii, wraz z zespołem, twierdzi, że leki te «zasługują na dalsze badania kliniczne w różnych rodzajach raka».
Recenzja została niedawno opublikowana w renomowanym czasopiśmie naukowym.
Mimo że w Stanach Zjednoczonych odnotowano spadek wskaźników zgonów z powodu raka w ostatnich latach, choroba ta nadal stanowi poważne obciążenie dla zdrowia publicznego. W zeszłym roku w USA zdiagnozowano ponad 1,6 miliona nowych przypadków nowotworów oraz zarejestrowano ponad 595 000 zgonów spowodowanych tą chorobą.
W obliczu rosnącej oporności nowotworów na istniejące terapie, istnieje pilna potrzeba poszukiwania nowatorskich metod walki z tą chorobą.
Verbaanderd i jego współpracownicy są przekonani, że leki CQ i HCQ mogą odegrać istotną rolę w tej walce.
CQ i HCQ jako terapia nowotworowa
Chlorochina i hydroksychlorochina to leki stosowane w profilaktyce i leczeniu malarii, a także w terapii tocznia i reumatoidalnego zapalenia stawów. Wiele badań sugeruje jednak, że mogą one również wykazywać działanie przeciwnowotworowe.
W celu dokonania przeglądu literatury, Verbaanderd i jego zespół przeanalizowali wyniki ponad 190 badań – zarówno na zwierzętach, jak i ludziach – które oceniały wpływ CQ i HCQ na różne typy nowotworów.
Celem ich przeglądu było «poinformowanie o dalszych badaniach oraz próbach ponownego zastosowania CQ i HCQ jako czynników przeciwnowotworowych».
Zespół odkrył dowody sugerujące, że CQ i HCQ mogą być skuteczne w leczeniu wielu nowotworów, w tym glioblastomy – śmiertelnego raka mózgu, raka płuc oraz raka trzustki.
«CQ i HCQ były badane w wielu przedklinicznych modelach nowotworowych,» podkreślają autorzy. «Wykazały one aktywność na kilku szlakach wspierających nowotwór, a także w połączeniu z szeroką gamą innych terapii.»
«[…] Większość z tych badań dowiodła poprawy skuteczności terapeutycznej w porównaniu do monoterapii z istniejącymi lekami przeciwnowotworowymi,» dodają naukowcy.
Przegląd wskazuje również, że oba leki są «bezpieczne i dobrze tolerowane» jako terapia przeciwnowotworowa, chociaż aktualne dowody sugerują, że HCQ może powodować mniej skutków ubocznych.
W jaki sposób CQ i HCQ mogą zwalczać raka?
Zespół zwraca uwagę na szereg mechanizmów, dzięki którym CQ i HCQ mogą wspierać leczenie nowotworów.
Po pierwsze, istnieją dowody sugerujące, że leki mogą hamować autofagię, czyli proces, w którym komórki «pożerają» własne uszkodzone lub niepotrzebne składniki.
«Właściwości autofagiczne, takie jak recykling składników odżywczych, mogą wspierać przeżycie komórek nowotworowych,» zauważają autorzy. «Co więcej, kluczowe regulatory wzrostu komórek mogą ulegać degradacji, a reakcja na uszkodzenie DNA może być hamowana w wyniku zwiększonej autofagii.»
«Dlatego hamowanie autofagii może być interesującą strategią przeciwnowotworową, zwłaszcza gdy komórki nowotworowe zaczynają uzależniać się od tego procesu w celu przetrwania.»
Przegląd ujawnił również, że CQ i HCQ mogą blokować szlak sygnałowy CXCL12 / CXCR4, co w poprzednich badaniach wiązano z progresją nowotworów.
Dodatkowo, istnieją dowody na to, że CQ może stabilizować białko zwane p53, które jest znanym supresorem guza, a także może przyczynić się do normalizacji dysfunkcji naczyń krwionośnych w nowotworach.
«Korzyści z normalizacji naczyń obejmują zmniejszenie niedotlenienia guza, redukcję ilości przypadków inwazji komórek rakowych i przerzutów oraz zwiększenie dostarczania i odpowiedzi na chemioterapię,» wyjaśniają autorzy.
Narkotyki mogą oferować «znaczącą korzyść kliniczną»
Ogólnie rzecz biorąc, Verbaanderd i jego zespół są przekonani, że ich badania uwydatniły potencjalne korzyści płynące z zastosowania CQ i HCQ w leczeniu nowotworów, a także mechanizmy ich działania przeciwnowotworowego.
«Wyniki badania skłaniają nas do przekonania, że leki przeciwmalaryczne mogą przynieść znaczące korzyści kliniczne niektórym pacjentom z nowotworami, szczególnie w połączeniu ze standardowymi terapiami przeciwnowotworowymi, co powinno zostać potwierdzone dodatkowymi wynikami klinicznymi.»
Ciska Verbaanderd
Zespół zauważa, że istnieje 30 badań klinicznych, które analizują wpływ CQ i HCQ na różne typy nowotworów.
Na podstawie przeprowadzonej analizy naukowcy stwierdzili, że badania te powinny skupić się na skuteczności tych leków oraz najlepszych dawkach i sposobach ich podawania.
Nowe badania i przyszłość terapii
W 2024 roku podjęto wiele nowych badań, które mają na celu zrozumienie, w jaki sposób CQ i HCQ mogą być skutecznie wykorzystane w terapii nowotworowej. Ostatnie badania pokazują, że kombinacje tych leków z innymi terapiami, takimi jak immunoterapia czy chemioterapia, mogą prowadzić do lepszych wyników klinicznych.
Eksperci podkreślają, że kluczowe będzie ustalenie optymalnych schematów dawkowania oraz monitorowanie długoterminowych skutków terapii. Warto również zwrócić uwagę na różnice w odpowiedzi na leczenie w zależności od typu nowotworu oraz indywidualnych cech pacjentów.
Patrząc w przyszłość, można przypuszczać, że leki te mogą stać się istotnym elementem w arsenalach terapeutycznych w walce z nowotworami, co daje nadzieję dla wielu pacjentów oraz ich rodzin.
