Guzki tarczycy to grudki występujące w gruczole tarczowym, który znajduje się przed gardłem. Szacuje się, że dotyczą one od 5 do 7 procent populacji w Stanach Zjednoczonych.
W praktyce, guzek często odczuwany jest jako wybrzuszenie na boku lub w centralnej części gardła. W przypadku większych guzków, zwłaszcza u osób o smukłej budowie ciała, mogą one być dostrzegalne jako wybrzuszenia w przedniej części szyi. Większość guzków jednak pozostaje niewidoczna zarówno dla oka, jak i w dotyku.
American Thyroid Association wskazuje, że w wieku 60 lat aż 50 procent ludzi ma guzki tarczycy. Co ciekawe, badania sugerują, że 30% osób w wieku od 19 do 50 lat ma guzki, które można wykryć podczas badań obrazowych.
Ocena guzków tarczycy jest istotna, aby wykluczyć ryzyko raka tarczycy. Choć większość guzków ma charakter łagodny, tylko około 5 procent z wyczuwalnych guzków okazuje się nowotworowych.
Charakterystyka
Niektóre guzki można łatwo wyczuć, podczas gdy inne mogą być głęboko ukryte w tkance tarczycy lub znajdować się bardzo nisko w obrębie gruczołu, co utrudnia ich wykrycie.
Guzki tarczycy mogą być pojedyncze lub wielokrotne, a ich rodzaje różnią się między sobą.
Wole wielopostaciowe to rodzaj gruczołu tarczowego, który zawiera wiele guzków.
Torbiele tarczycy powstają, gdy guzek wypełniony jest płynem lub krwią.
Guzki określane jako «gorące» wydzielają hormon tarczycy, podczas gdy «zimne» guzki nie produkują żadnych hormonów.
Jeśli guz wytwarza hormony tarczycy w sposób niekontrolowany, niezależnie od potrzeb organizmu, nazywany jest guzkiem autonomicznym.
Objawy
Często guzki tarczycy nie wykazują żadnych objawów, ale gdy się pojawiają, mogą być związane z ich lokalizacją. Gruczoł tarczowy znajduje się w przedniej części szyi, w sąsiedztwie tchawicy oraz przełyku.
Duże guzki mogą powodować ucisk na te struktury, prowadząc do chrypki, trudności w oddychaniu, problemów z połykaniem, a nawet epizodów dławienia podczas leżenia na płasko.
Węzły chłonne w szyi mogą być powiększone, co określa się jako miejscowa limfadenopatia.
Nieliczni pacjenci skarżą się na ból w obszarze guzka, który może promieniować do ucha lub szczęki.
Przyczyny
Guz tarczycy może być spowodowany różnymi czynnikami, chociaż często przyczyna pozostaje nieznana.
Jednym z dobrze znanych powodów powiększenia tarczycy jest niedobór jodu, który jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Zgodnie z danymi American Thyroid Association, jod można znaleźć w diecie, zwłaszcza w produktach takich jak jajka, nabiał, owoce morza oraz niektóre rodzaje pieczywa.
Bez odpowiedniej ilości jodu, organizm ma trudności z produkcją hormonów, co może prowadzić do powiększenia tarczycy, znanego jako «wola». Niski poziom jodu może też wiązać się z innymi problemami tarczycy, w tym guzami.
Guz tarczycy może również być wynikiem zapalenia gruczołu tarczowego, znanego jako podostre zapalenie tarczycy. Choć zdarza się to rzadko, może wystąpić po infekcjach wirusowych, takich jak wirusowe zapalenie górnych dróg oddechowych, grypa czy świnka. W takim przypadku tarczyca jest zazwyczaj bardzo wrażliwa lub bolesna, a jej powierzchnia może być wyboista.
Zapalenie tarczycy Hashimoto
Zapalenie tarczycy Hashimoto to stan autoimmunologiczny, w którym układ odpornościowy atakuje własną tarczycę.
Dokładny czynnik wywołujący nie jest znany, ale można z nim powiązać szereg czynników ryzyka, takich jak historia rodzinna chorób tarczycy, ekspozycja na promieniowanie oraz nadmierne narażenie na jod.
Kobiety są siedmiokrotnie bardziej narażone na tę chorobę niż mężczyźni.
Pacjenci mogą także doświadczać wola wieloguzkowego lub gruczolaka koloidalnego, co jest łagodnym przerostem gruczołu, który może powodować wyczuwalne guzki. Większość z tych guzów jest nieszkodliwa, ale ich widoczność może być źródłem frustracji.
Inne guzki tarczycy mogą być cystami, które mogą być wypełnione płynem, koloidem lub krwią.
Nadczynność tarczycy
Niektóre guzki tarczycy produkują nadmiar tyroksyny, hormonu wydzielanego przez tarczycę. Objawy nadczynności mogą obejmować niewyjaśnioną utratę wagi, nerwowość, drżenie, szybkie lub nieregularne bicie serca oraz nietolerancję na ciepło.
Diagnoza
Guzki tarczycy często są odkrywane przypadkowo w trakcie badań obrazowych wykonywanych z powodu innych schorzeń.
Badania takie jak USG, tomografia komputerowa (CT) czy rezonans magnetyczny (MRI) mogą ujawnić obecność guzków. USG tarczycy szczególnie koncentruje się na obszarze gruczołu.
Badania krwi mogą wykazać nieprawidłowo niski lub wysoki poziom hormonów tarczycy w organizmie.
Testy te pomogą ustalić, czy problem dotyczy samej tarczycy, czy też innego obszaru organizmu.
Jeśli lekarz podejrzewa chorobę autoimmunologiczną, mogą być zlecone testy na obecność autoprzeciwciał przeciwko tarczycy w surowicy. Te badania sprawdzają, czy w organizmie obecne są przeciwciała skierowane przeciwko tarczycy i w jakiej ilości.
Biopsja cienkoigłowa guza może pomóc ustalić, czy jest on złośliwy, czy nie.
Podczas biopsji cienkoigłowej do tarczycy wprowadza się cienką igłę, z której pobiera się komórki do analizy. Dzięki temu można ocenić, czy komórki są nowotworowe.
Jeśli wyniki biopsji sugerują obecność raka lub jeśli guz szybko rośnie, może być konieczna operacja w celu usunięcia zmiany. Chirurgia pozwala również lekarzowi na dokładniejsze zbadanie guzka.
Skanowanie radionuklidowe z użyciem radioaktywnych substancji chemicznych może być dodatkowo wykorzystane do oceny guzów tarczycy.
W trakcie takiego skanowania pacjent przyjmuje radioaktywny jod doustnie lub dożylnie.
Każda część ciała, która wchłonie ten jod, «zapali się».
Jod gromadzi się w tarczycy, co powinno spowodować jej aktywację w badaniach.
Szybkość oraz miejsce gromadzenia jodu mogą ujawnić funkcjonowanie gruczołu tarczowego oraz obecność guzków.
Leczenie
Leczenie guzków tarczycy zależy od przyczyny ich występowania.
W przypadku podejrzenia nowotworu, przeprowadza się operację mającą na celu usunięcie złośliwej tkanki.
Operacja może być również zalecana, jeżeli:
- guzek ma średnicę większą niż 4 cm,
- na badaniach ultrasonograficznych widoczna jest złożona torbiel,
- są oznaki kompresji.
Jeśli guzek jest łagodny, lekarz będzie monitorować stan pacjenta, przeprowadzając badania fizykalne oraz ultrasonograficzne co kilka miesięcy.
W przypadku «gorących» guzków, które produkują hormony, dostępne opcje leczenia niechirurgicznego obejmują stosowanie jodu radioaktywnego w celu zniszczenia gruczołu oraz przyjmowanie leków blokujących działanie hormonu tarczycy.
Perspektywy
American Thyroid Association podaje, że ponad 90 procent guzków tarczycy jest łagodnych, czyli nie nowotworowych.
Jeśli guz jest złośliwy, istnieją możliwości leczenia, jednak strategia terapeutyczna zależy od rodzaju schorzenia.
Większość przypadków to dobrze zróżnicowane nowotwory, których rokowanie jest doskonałe, szczególnie przy wczesnym rozpoznaniu. Słabo zróżnicowane nowotwory są trudniejsze do wyleczenia.
W 2013 roku w Stanach Zjednoczonych żyło 637 115 osób z rakiem tarczycy, a w latach 2006-2012 98,1 procent osób zdiagnozowanych z rakiem tarczycy przeżyło co najmniej 5 lat.
Aktualne Badania i Statystyki w 2024 roku
W 2024 roku badania nad guzkami tarczycy koncentrują się na lepszym zrozumieniu ich etiologii oraz zastosowaniu nowoczesnych metod diagnostycznych, takich jak sztuczna inteligencja w analizie obrazów medycznych. Według najnowszych danych, około 40% osób w wieku powyżej 50 lat może mieć guzy tarczycy wykrywane podczas rutynowych badań. Warto podkreślić, że nowoczesne terapie, takie jak ablacja termiczna, zyskują na popularności jako alternatywa dla tradycyjnej chirurgii, co może zrewolucjonizować sposób leczenia guzków tarczycy.
Dodatkowo, badania kliniczne wykazały, że stosowanie jodu radioaktywnego w leczeniu «gorących» guzków jest skuteczne w 85% przypadków, co stwarza nowe perspektywy dla pacjentów z nadczynnością tarczycy. W 2024 roku, z uwagi na rosnącą świadomość oraz dostępność badań, można spodziewać się wzrostu wykrywalności i skuteczności leczenia guzów tarczycy, co pozytywnie wpływa na wyniki terapeutyczne i jakość życia pacjentów.
