Drożdżyca doustna, znana również jako kandydoza jamy ustnej, jest schorzeniem wywoływanym przez grzyby z rodzaju Candida, rozwijającymi się na błonach śluzowych jamy ustnej. To dość powszechny problem, ale dla większości ludzi nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia. Niestety, osoby z osłabionym układem odpornościowym mogą doświadczyć znacznie poważniejszych objawów, które mogą wymagać intensywniejszego leczenia.
W większości przypadków, efekt leczenia pleśniawki ustnej jest bardzo pozytywny. Większość osób reaguje dobrze na dostępne terapie. Należy jednak pamiętać, że drożdżyca ma tendencję do nawrotów, zwłaszcza jeśli czynniki wywołujące (np. palenie, stosowanie antybiotyków) nie zostały wyeliminowane.
W tym artykule szczegółowo omówimy wszystkie aspekty pleśniawki, w tym jej przyczyny, objawy oraz metody leczenia.
Szybkie fakty dotyczące pleśniawki ustnej
Oto kilka kluczowych punktów dotyczących pleśniawki ustnej. Więcej szczegółów i dodatkowe informacje znajdziesz w głównym artykule:
- Drożdżyca doustna jest powszechnym stanem, ale dla większości osób nie powoduje większych problemów.
- Osoby z obniżoną odpornością są najbardziej narażone na pleśniawkę.
- Drożdżyca ustna może występować częściej po chemioterapii lub radioterapii na głowie i szyi.
- Jest bardziej powszechna u osób stosujących leki steroidowe, noszących protezy lub cierpiących na cukrzycę.
- Najbardziej oczywistym objawem pleśniawki ustnej jest kremowe lub białe zabarwienie w jamie ustnej.
Leczenie pleśniawki doustnej
W przypadku pleśniawki lekarze zazwyczaj przepisują leki przeciwgrzybicze, takie jak nystatyna lub mikonazol, które są dostępne w formie kropli, żelu lub pastylek do ssania. W niektórych przypadkach pacjentom zaleca się stosowanie miejscowej zawiesiny doustnej, którą przemywają usta, a następnie połykają.
Dla pacjentów z osłabionym układem odpornościowym mogą być konieczne doustne lub dożylne leki przeciwgrzybicze. W sytuacji, gdy standardowe leczenie nie przynosi rezultatów, można rozważyć zastosowanie amfoterycyny B, ale tylko w ostateczności, ze względu na potencjalne skutki uboczne, takie jak gorączka, nudności i wymioty.
Środki domowe do pleśniawki doustnej
Oprócz leczenia farmakologicznego, można podjąć szereg działań, które pomogą zmniejszyć ryzyko zaostrzenia stanu:
- Przepłukać usta słoną wodą.
- Używać miękkiej szczoteczki do zębów, aby uniknąć zeskrobywania zmian.
- Każdego dnia stosować nową szczoteczkę do zębów, dopóki infekcja nie ustąpi.
- Wprowadzić do diety niesłodzone jogurty, aby przywrócić zdrowy poziom bakterii w organizmie.
- Unikać płynów do płukania ust oraz aerozoli, które mogą podrażniać błony śluzowe.
Objawy pleśniawki ustnej
Doustne pleśniawki u dorosłych najczęściej objawiają się jako grube, białe lub kremowe złogi na błonie śluzowej jamy ustnej. Błona ta może wydawać się spuchnięta i lekko czerwona, a zmiany mogą być wyraźnie podniesione. Pacjenci często skarżą się na dyskomfort oraz uczucie pieczenia w jamie ustnej.
Podczas zeskrobania białych depozytów może wystąpić krwawienie. Zmiany te mogą łączyć się, tworząc większe plamy, które mogą przyjmować szarawy lub żółtawy kolor. Czasami zmieniony obszar staje się jedynie czerwony i obolały, bez widocznych białych plam.
Osoby noszące protezy mogą mieć obszary, które są stale czerwone i opuchnięte pod protezą. Niewłaściwa higiena jamy ustnej lub niestosowanie protezy na noc zwiększa ryzyko wystąpienia pleśniawki.
Drożdżyca ustna klasyfikowana jest na trzy typy w zależności od wyglądu, chociaż objawy mogą się różnić:
Pseudomembranous – klasyczna i najczęstsza postać pleśniawki ustnej, charakteryzująca się obecnością białych złogów.
Rumieniowata (zanikowa) – objawy są raczej surowe niż białe, z wyraźnym zaczerwienieniem błony śluzowej.
Hyperplastic – znana również jako «kandydoza typu płytkowatego» lub «kandydoza guzkowa» z powodu obecności trudnej do usunięcia stałej białej płytki nazębnej. Jest to najcięższa postać, często występująca u pacjentów z HIV.
Warto również wspomnieć o innych zmianach, które mogą wystąpić w przypadku pleśniawki ustnej, czasami związanych z innymi rodzajami bakterii:
- Kątowe zapalenie warg – stan zapalny i/lub rozszczepienie w kącikach ust.
- Median rhomboid glossitis – duży, czerwony, bezbolesny ślad pośrodku języka.
- Liniowy rumień dziąseł – zespół zapalenia przebiegający przez dziąsła.
Przyczyny pleśniawki
W różnych częściach naszego ciała występują niewielkie ilości grzybów, w tym w układzie trawiennym, na skórze i w jamie ustnej, które nie wywołują problemów u zdrowych osób. W rzeczywistości grzyby te obecne są u 75% światowej populacji.
Jednak osoby przyjmujące określone leki, z obniżoną odpornością lub cierpiące na pewne schorzenia, są bardziej narażone na rozwój pleśniawki, gdy grzyby te zaczynają się namnażać.
Czynniki ryzyka pleśniawki doustnej
Drożdżyca doustna jest częstszym problemem w następujących grupach:
- Osoby noszące protezy – zwłaszcza jeśli nie są odpowiednio czyszczone, nie pasują właściwie lub nie są wyjmowane na noc.
- Antybiotyki – osoby przyjmujące antybiotyki mają większe ryzyko rozwoju pleśniawki, ponieważ te leki mogą zaburzać równowagę bakterii w jamie ustnej.
- Nadmierne stosowanie płynów do płukania ust – osoby nadużywające antybakteryjnych płynów mogą eliminować bakterie, które hamują rozwój grzybów, co zwiększa ryzyko wystąpienia pleśniawki.
- Leki steroidowe – długotrwałe stosowanie leków steroidowych może zwiększać ryzyko wystąpienia pleśniawki doustnej.
- Osłabiony układ odpornościowy – osoby z obniżoną odpornością są bardziej narażone na rozwój pleśniawki.
- Cukrzyca – osoby z cukrzycą, szczególnie źle kontrolowaną, są bardziej narażone na pleśń.
- Suchość w jamie ustnej – osoby z kserostomią (zmniejszona ilość śliny) są bardziej podatne na pleśniawki.
- Dieta – niedożywienie może predysponować do pleśniawki; diety ubogie w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy mogą zwiększać ryzyko infekcji.
- Palenie – osoby palące są bardziej zagrożone, chociaż przyczyny tego zjawiska nie są do końca jasne.
Diagnostyka pleśniawki ustnej
W większości przypadków lekarz może postawić diagnozę pleśniawki na podstawie obserwacji jamy ustnej pacjenta oraz zadawania pytań dotyczących objawów. W razie potrzeby lekarz może zdrapać nieco tkanki z wnętrza jamy ustnej w celu przeprowadzenia analizy.
Jeśli lekarz podejrzewa, że pleśniawka jest spowodowana lekami lub inną przyczyną, zaleci dalsze badania. Leczenie w takich przypadkach będzie zależało od ustalonej przyczyny.
Nowe badania i dane na temat pleśniawki ustnej w 2024 roku
W 2024 roku prowadzono szereg badań dotyczących pleśniawki doustnej, które przyniosły nowe, istotne informacje. Naukowcy odkryli, że zmiany w mikroflorze jamy ustnej mogą mieć kluczowe znaczenie w prewencji i leczeniu pleśniawki.
W badaniach stwierdzono, że probiotyki, zwłaszcza te zawierające szczepy Lactobacillus, mogą wspierać powstawanie zdrowej flory bakteryjnej, a tym samym zmniejszać ryzyko wystąpienia pleśniawki. Pacjenci, którzy wprowadzili probiotyki do swojej diety, zgłaszali mniejsze nasilenie objawów oraz krótszy czas trwania infekcji.
Dodatkowo, badania epidemiologiczne ujawniły, że osoby z cukrzycą, które regularnie kontrolują poziom glukozy we krwi, mają znacznie mniejsze ryzyko wystąpienia drożdżycy ustnej. Wskazuje to na istotną rolę odpowiedniej kontroli glikemii w zapobieganiu rozwojowi pleśniawki.
Warto również zwrócić uwagę na znaczenie zdrowego stylu życia – regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta oraz unikanie stresu mogą znacząco wpłynąć na układ odpornościowy, co w konsekwencji zmniejsza ryzyko wystąpienia pleśniawki doustnej.
