Dla wielu osób swędzenie skóry to nieustanna walka. Zazwyczaj trudno jest dokładnie ustalić, co wywołuje ten dyskomfort.
Swędzenie może być efektem wysypki lub innej choroby skóry, ale czasami stanowi symptom poważniejszych problemów, takich jak choroby wątroby czy niewydolność nerek. Aby uzyskać ulgę, kluczowe jest zidentyfikowanie źródła problemu i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Przyczyny
Skóra pełni żywotną funkcję jako bariera ochronna, chroniąca wnętrze ciała przed różnorodnymi zagrożeniami.
W jej strukturze znajdują się specjalne komórki układu odpornościowego, które strzegą nas przed wirusami, bakteriami i innymi zagrożeniami. Gdy komórki skóry wyczują podejrzany czynnik, uruchamiają reakcję, powodując zapalenie w danym obszarze. To zapalenie manifestuje się często jako wysypka, która może prowadzić do swędzenia.
Komórki odpornościowe mogą reagować na różne czynniki, takie jak substancje kontaktowe, infekcje czy choroby. Wysypki mogą być czerwone, bolesne i podrażnione, a niektóre z nich mogą prowadzić do pęcherzy lub plam na skórze.
Swędzenie jest bardzo powszechnym objawem, który może występować w różnych schorzeniach skórnych. Może dotyczyć całego ciała lub ograniczać się do wybranych miejsc.
Oto kilka najczęstszych przyczyn swędzącej skóry.
Sucha skóra
Sucha skóra to jedna z najczęstszych przyczyn swędzenia. Jeśli nie widać jaskrawoczerwonych guzków ani nie występują nagłe zmiany w skórze, najprawdopodobniej problemem jest suchość.
Czynniki środowiskowe, takie jak ekstremalne temperatury, niska wilgotność czy nadmierne mycie mogą prowadzić do wysuszenia skóry. Z wiekiem skóra staje się cieńsza i bardziej podatna na suchość.
Dobre nawilżenie skóry jest kluczowe, a w przypadku wyjątkowo suchej skóry warto skonsultować się z dermatologiem. Objawy suchości skóry to:
- szorstka, łuszcząca się skóra w różnych miejscach ciała
- intensywne swędzenie
- szara lub popielata skóra u osób o ciemniejszym odcieniu
- pęknięcia w skórze, które mogą krwawić
- spierzchnięte wargi lub skóra
Warto szukać pomocy w leczeniu suchej skóry, ponieważ pęknięcia mogą sprzyjać wnikaniu zarazków, co zwiększa ryzyko infekcji. Czerwone, bolesne miejsca na skórze mogą być pierwszym sygnałem infekcji.
Dermatolog może zalecić specjalistyczny krem nawilżający lub miejscowy lek.
Wyprysk
Wyprysk, znany również jako atopowe zapalenie skóry, to najczęstsza przyczyna wysypek skórnych u dzieci.
American College of Allergy, Asthma & Immunology podaje, że wyprysk dotyka 1 na 5 niemowląt, ale jedynie 1 na 50 dorosłych. Przyczyna wyprysku często wiąże się z nieszczelnością bariery skórnej, co prowadzi do suchości i zwiększa ryzyko podrażnień.
Choć wyprysk zazwyczaj ulega poprawie z wiekiem, osoby z tym schorzeniem są bardziej narażone na infekcje skóry.
Alergie
Podrażnienia i reakcje alergiczne mogą być kolejnym źródłem swędzenia. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry występuje, gdy skóra ma bezpośredni kontakt z alergenem.
Reakcje alergiczne mogą powodować swędzenie, a ich skutkiem jest czerwona, swędząca wysypka, często z pęcherzami. Wysypka pojawia się po kontakcie z alergenem, substancją, która wywołuje reakcję immunologiczną. Często występuje opóźnienie między ekspozycją na alergen a pojawieniem się wysypki.
Reakcje alergiczne mogą być wywołane przez kontakt z ubraniami, zwierzętami, chemikaliami, mydłami czy substancjami takimi jak trujący bluszcz. Alergie pokarmowe również mogą prowadzić do swędzenia skóry.
Alergie na nikiel są dość powszechne. Kontakt z biżuterią zawierającą nikiel może wywołać swędzenie i zaczerwienienie w miejscu kontaktu.
Najprostszym rozwiązaniem w przypadku reakcji alergicznych jest unikanie alergenów. Kremy bez recepty mogą pomóc w łagodzeniu objawów.
Ule
Ule to reakcja zapalna spowodowana uwolnieniem histaminy z organizmu, co prowadzi do pęcznienia skóry.
Wyróżniamy dwa rodzaje pokrzywek. Ostre pokrzywki występują najczęściej po kontakcie z alergenem, takim jak określony pokarm czy lek. Mogą być także wywołane przez czynniki niealergiczne, jak skrajne temperatury, słońce czy wysiłek fizyczny.
Chroniczne pokrzywki nie mają jasnych wyzwalaczy, co utrudnia ich diagnozę. Mogą trwać miesiącami, a nawet latami. Ule nie są zakaźne, ale mogą powodować intensywne swędzenie i ból.
Według American College of Allergy, Asthma & Immunology, pokrzywka dotyka około 20% populacji w pewnym momencie życia.
Inne przyczyny
Swędzenie może być także wynikiem obecności pasożytów, takich jak nicienie, a także owadów, jak pluskwy czy komary. Infekcje grzybicze, na przykład stopa sportowca, mogą wywoływać swędzenie pomiędzy palcami stóp.
Swędzenie skóry może być również symptomem poważniejszych schorzeń. Zaburzenia nerwowe, jak neuropatia cukrzycowa, czy półpasiec mogą prowadzić do intensywnego swędzenia.
Świąd mocznicowy, znany jako świąd nerkowy, jest związany z przewlekłą chorobą nerek (CKD). U osób z mocznicą swędzenie nasila się w nocy, najczęściej dotyczące pleców, ramion i brzucha.
Środki zaradcze
Poniższe metody mogą pomóc w złagodzeniu swędzenia:
- stosowanie wysokiej jakości kremu nawilżającego, aplikując go co najmniej raz lub dwa razy dziennie
- nałożenie kremu przeciwświądowego, takiego jak hydrokortyzon, w celu złagodzenia objawów
- aplikacja chłodnego, mokrego kompresu na dotknięty obszar
- branie letnich kąpieli
- wybór łagodnych mydeł bez barwników i perfum oraz stosowanie bezwonnego detergentu do prania
- unikanie substancji drażniących, takich jak nikiel, biżuteria i wełna
Jednym z najważniejszych działań profilaktycznych jest unikanie drapania. Drapanie może prowadzić do dalszego stanu zapalnego i uszkodzenia skóry, co tylko pogarsza swędzenie.
W przypadku braku poprawy po zastosowaniu kremów bez recepty, rozszerzenia się wysypki czy pojawienia się dodatkowych objawów, warto skonsultować się z lekarzem lub dermatologiem, aby zidentyfikować przyczynę i wprowadzić skuteczne leczenie.
Leczenie
Plan leczenia zależy od źródła swędzenia. W przypadku suchości skóry wystarczy często zastosować dobry nawilżacz.
W przypadku wyprysku, zapalenia skóry czy pokrzywki lekarz może zalecić stosowanie kremów kortykosteroidowych, które można aplikować bezpośrednio na skórę, by złagodzić świąd. Miejscowe inhibitory kalcyneuryny oraz doustne leki przeciwhistaminowe również mogą przynieść ulgę.
W przypadku alergii, doustne leki przeciwhistaminowe są powszechnie stosowane i dostępne zarówno na receptę, jak i bez. Przykłady to Zyrtec, Claritin i Benadryl.
Infekcje grzybicze, takie jak grzybica czy liszaj obrączkowy, są leczone lekami przeciwgrzybiczymi. Leczenie miejscowe obejmuje stosowanie kremów i szamponów, a w przypadku ciężkich infekcji lekarz może przepisać leki doustne, takie jak terbinafina.
Dla osób z ukąszeniami i użądleniami owadów, miejscowe leki przeciwhistaminowe mogą pomóc w zmniejszeniu swędzenia. Aby uniknąć ukąszeń, warto stosować repelenty, dbać o ekrany w oknach i nosić odzież zakrywającą ciało.
Osoby z łuszczycą lub niewydolnością nerek mogą być skierowane na alternatywne metody leczenia, jeśli istnieją przeciwwskazania do stosowania leków. Terapia światłem, czyli fototerapia, polega na naświetlaniu skóry odpowiednimi długościami fal światła ultrafioletowego, co może pomóc w kontrolowaniu swędzenia.
