Fencyklidyna, znana również jako PCP lub «pył anioła», to nielegalny narkotyk o działaniu psychodelicznym, który wywołuje halucynacje oraz uczucie oderwania od rzeczywistości. Choć pierwotnie opracowano ją w latach 50. XX wieku jako anestetyk chirurgiczny, szybko zrezygnowano z jej stosowania, ze względu na niepożądane efekty uboczne takie jak pobudzenie, mania, halucynacje oraz irracjonalne myślenie.
Efekty psychiatryczne są bardzo zróżnicowane, a ich stosowanie wiąże się z zachowaniami agresywnymi, psychozą oraz ryzykiem śmierci. Przedawkowanie fencyklidyny może być śmiertelne.
Szybkie fakty na temat PCP
Oto kluczowe informacje dotyczące PCP:
- PCP jest lekiem halucynogennym, który zmienia percepcję, nastrój oraz myślenie.
- Jego działanie psychologiczne może prowadzić do dziwacznych i agresywnych zachowań.
- Nagłe zaprzestanie stosowania PCP może skutkować objawami odstawiennymi, takimi jak głód czy depresja.
- Wiele osób wymaga hospitalizacji, aby odstawić ten narkotyk.
Co to jest PCP?
PCP pojawił się na rynku w latach 50. jako środek znieczulający o nazwie Sernyl, jednak jego produkcja została zaprzestana w 1967 roku, ograniczając jego zastosowanie do weterynarii. W 1979 roku w USA zawieszono legalną produkcję PCP, uznając go za substancję kontrolowaną z wysokim potencjałem nadużywania, co prowadzi do poważnych uzależnień psychicznych i fizycznych. Osoby wytwarzające, dystrybuujące lub posiadające PCP mogą być karane.
PCP jest produkowane nielegalnie w tajnych laboratoriach, a jego analogi są dostępne na czarnym rynku, głównie w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza w Kalifornii.
Poniżej przedstawione są niektóre nazwy uliczne PCP:
- anielski pył
- słonik uspokajający
- płyn do balsamowania
- wieprz
- ozon
- wack
- zabójcze stawy
- pigułka PeaCe
- paliwo rakietowe
- supergrass
PCP ma formę białego, krystalicznego proszku o gorzkim smaku, który łatwo rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu. Może występować także w postaci tabletek lub kapsułek.
Użytkownicy najczęściej przyjmują PCP poprzez palenie, wdychanie, połykanie lub wstrzykiwanie. Rośliny, takie jak mięta, pietruszka czy marihuana, mogą być spryskiwane tym środkiem lub moczone w roztworze PCP przed paleniem.
Jak działa PCP?
PCP wpływa na wiele neuroprzekaźników w mózgu, hamując wychwyt zwrotny dopaminy, norepinefryny oraz serotoniny. Działa również na receptory NMDA, co prowadzi do odseparowania mózgu od normalnych doświadczeń zmysłowych. W wyższych dawkach może jednak zwiększać ich aktywność.
Typowa dawka PCP wynosi od 5 do 10 mg, przy czym dawka 10 mg może prowadzić do stuporu. Efekty są odczuwalne od 30 do 60 minut po doustnym zażyciu lub kilka minut po paleniu, trwając od 4 do 6 godzin, a powrót do normalnego stanu może zająć nawet 24 godziny.
Z uwagi na nielegalne i niekontrolowane warunki produkcji, nie można przewidzieć, jaką dawkę się przyjmuje ani jakie będą jej skutki.
Efekty krótkoterminowe
Skutki zażycia PCP różnią się w zależności od dawki i metody przyjmowania. Osoby sięgające po ten narkotyk mogą doświadczać euforii, efektów psychodelicznych oraz poczucia spokoju, ale mogą również spotkać się z niepożądanymi efektami.
Po zażyciu małej dawki mogą wzrosnąć ciśnienie krwi, temperatura ciała oraz częstość akcji serca, natomiast większe dawki mogą obniżać te wartości.
Użytkownicy PCP mogą doświadczać:
- euforii
- zniekształceń dźwięku, obrazu i ciała
- depersonalizacji
- utraty równowagi i koordynacji
- utrata czucia
- ostrego lęku i wahań nastroju
- uczucia zbliżającego się zagłady
- drętwienia rąk i nóg
Inni mogą zauważyć, że użytkownik wykazuje:
- słabą koordynację i niestabilny chód
- przekrwione oczy i szybkie ruchy gałek ocznych
- niewyraźną mowę
- zamieszanie i dezorientację
- puste spojrzenie
- otępienie lub brak reakcji
- agresywne zachowanie
- dziwaczne zachowania
Mogą również wystąpić objawy takie jak:
- sztywne mięśnie
- iluzje
- amnezja
- dreszcze i nadmierne pocenie się
- nieregularne tętno
- zmniejszona częstość oddechów
- zawroty głowy, nudności i wymioty
Wysokie dawki PCP mogą prowadzić do:
- drgawek
- śpiączki
- uszkodzenia mięśni szkieletowych, znanego jako rabdomioliza
- śmierci
Osoby nadużywające PCP mogą wykazywać zaburzenia osądu i myślenia, a także mogą doświadczać psychozy, paranoi oraz skłonności do samookaleczeń. Uczucie super siły oraz niewrażliwości, w połączeniu z brakiem odczuwania bólu, może prowadzić do poważnych obrażeń.
Często użytkownicy PCP trafiają na oddział ratunkowy z powodu silnych skutków psychologicznych oraz agresywnych zachowań.
Spożywanie PCP z innymi substancjami hamującymi ośrodkowy układ nerwowy, takimi jak alkohol czy leki uspokajające, może prowadzić do śpiączki.
Ciężkie zatrucie PCP może również wystąpić, gdy osoba nieumyślnie spożywa dużą ilość substancji, próbując ukryć ją przed organami ścigania.
Skutki PCP są trudne do przewidzenia z uwagi na nielegalny charakter produkcji i sprzedaży tej substancji.
Długoterminowe zagrożenia dla zdrowia
Długoterminowe skutki stosowania PCP obejmują:
- jąkanie i trudności w mówieniu
- problemy z pamięcią i myśleniem
- niepokój i depresję
- myśli samobójcze
- izolację i wycofanie społeczne
- retrospekcje
Mogą one utrzymywać się przez wiele miesięcy, a niektórzy użytkownicy doświadczają retrospekcji i halucynacji przez długi czas po zaprzestaniu stosowania PCP. Zjawisko to znane jest jako utrzymujące się zaburzenie percepcyjne (HPPD) wywołane substancjami halucynogennymi.
Toksyczna psychoza również może się rozwinąć, prowadząc do wrogości, paranoi oraz urojeń.
Problemy te mogą utrzymywać się przez rok lub dłużej po zakończeniu stosowania PCP, a uzależnienie często prowadzi do rozwoju tolerancji na ten narkotyk, co może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi i społecznymi.
Wycofanie i leczenie
Pierwszym krokiem do wycofania się z PCP jest podjęcie terapii wspomagającej. Nagle przerwanie stosowania PCP może wywołać objawy odstawienia, dlatego osoby pragnące wrócić do zdrowia powinny być pod stałą opieką medyczną, a niekiedy hospitalizacją.
Objawy odstawienia mogą obejmować:
- pragnienie substancji
- zamieszanie
- depresję
Choć wycofanie z PCP może być nieprzyjemne, zazwyczaj nie zagraża życiu. Proces zdrowienia wymaga czasu, ponieważ osoba musi nauczyć się żyć bez narkotyków i zyskać odpowiednie wsparcie.
Osoby z utrzymującymi się problemami behawioralnymi czy psychologicznymi mogą potrzebować oceny psychiatrycznej oraz leczenia problemów ze zdrowiem psychicznym.
Osoby nadużywające PCP mogą stanowić zagrożenie dla siebie i innych. Ważne jest, aby w miarę możliwości szukały pomocy lub by bliscy interweniowali. Interwencja ze strony profesjonalisty jest często najskuteczniejsza.
Zaleca się skorzystanie z programów rehabilitacyjnych lub ośrodków leczenia uzależnień.
Podsumowanie
Wygląda na to, że stosowanie PCP spada. W 1979 roku 13% uczniów szkół średnich przyznało się do jego użycia, podczas gdy w 1990 roku ta liczba spadła do 3%. Wyniki National Survey on Drug Use and Health, opublikowane przez Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA), wskazują, że w 2015 roku tylko 0,2% młodzieży w wieku 12-17 lat próbowało PCP.
Pomimo tego spadku, PCP pozostaje na czołowej liście substancji budzących niepokój wśród organów zdrowia i agencji zajmujących się kontrolą narkotyków.
Każdy, kto ma obawy dotyczące używania substancji, powinien skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który może pomóc w znalezieniu odpowiedniego leczenia oraz skierować do lokalnych służb wsparcia.
Strona internetowa SAMHSA oferuje pomoc poprzez linie wsparcia oraz inne źródła pomocy.
