Marzenie na jawie to codzienność dla wielu z nas. Jednakże niektórzy ludzie doświadczają intensywnych i uporczywych marzeń, które potrafią zakłócić ich codzienne życie i obniżyć jakość funkcjonowania.
W niniejszym artykule przyjrzymy się zjawisku nieadaptacyjnego marzenia, jego rozpoznawaniu oraz sposobom zarządzania tym stanem.
Czym jest nieadaptacyjne marzenie?
Marzenie na jawie to stan beztroskiego zanurzenia się w myślach, które niekoniecznie są związane z aktualnym otoczeniem czy działaniami danej osoby. Zazwyczaj są to przyjemne wizje, w których jednostka fantazjuje o spełnieniu pragnień lub osiągnięciu zamierzonych celów.
Marzenia te są wynikiem aktywności tzw. sieci trybu domyślnego w mózgu.
Sieć ta znajduje się w obrębie kory mózgowej i wykazuje wzmożoną aktywność, gdy mózg jest w stanie spoczynku. W praktyce oznacza to, że nasza kreatywność i zdolność do introspekcji są największe, gdy nie jesteśmy zajęci konkretnym zadaniem.
Mimo że marzenia mogą sprzyjać twórczości, nadmiar tego stanu może prowadzić do zakłóceń w codziennym funkcjonowaniu, zarówno w pracy, jak i w relacjach międzyludzkich. To właśnie w 2002 roku profesor Eli Somer po raz pierwszy zdefiniował zjawisko nieadaptacyjnego marzenia.
Według jego badań, nieadaptacyjne marzenia mogą rozwijać się w odpowiedzi na traumy lub przemoc, pełniąc rolę mechanizmu obronnego wobec trudnej rzeczywistości.
Mimo że nie są one uznawane za stan medyczny w najnowszym wydaniu Podręcznika diagnostyczno-statystycznego zaburzeń psychicznych (DSM-V), istnieje potrzeba dalszych badań, by zrozumieć zjawisko nieadaptacyjnych marzeń jako potencjalny problem medyczny.
Niemniej jednak, przypadki nieadaptacyjnych marzeń sennych są dokumentowane i mogą znacząco wpływać na codzienne życie osoby.
Objawy
Ponieważ nieadaptacyjne marzenia nie są oficjalnie klasyfikowane jako stan medyczny, określenie ich objawów bywa trudne. Najczęściej występujące symptomy obejmują:
- intensywne i wciągające wizje marzeń
- długotrwałe marzenia, z których trudno się wydostać
- trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków
- marzenia wywoływane przez bodźce zewnętrzne, takie jak filmy czy muzyka
- zaburzenia snu i problemy z zasypianiem
- powtarzające się, nieświadome ruchy podczas marzeń, jak np. kołysanie się
Osoby dotknięte tym zjawiskiem mogą również przejawiać objawy zbliżone do ADHD, takie jak skrócony czas koncentracji.
Diagnoza
Obecnie nie ma możliwości formalnej diagnozy nieadaptacyjnych marzeń. Opracowano 14-punktową skróconą skalę marzeń, która może pomóc osobom ocenić, czy doświadczają objawów. Należy jednak pamiętać, że skala ta powinna służyć jedynie jako wskazówka.
Choć brak jest mocnych dowodów na to, że nieadaptacyjne marzenia mogą być klasyfikowane jako zaburzenie psychiczne, wykazują one pewne podobieństwa, zwłaszcza w kontekście osób z dysocjacyjnym zaburzeniem tożsamości, które mogą doświadczać stanów oderwania od rzeczywistości.
W odróżnieniu od osób z tym zaburzeniem, ludzie cierpiący na nieadaptacyjne marzenia są świadomi, że ich wizje nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości.
Leczenie i zarządzanie
Nie istnieje standardowe leczenie dla nieadaptacyjnych marzeń. Istnieją jednak techniki, które mogą wspierać osoby w radzeniu sobie z objawami.
Zarządzanie zmęczeniem: Zwiększenie ilości snu lub poprawa jego jakości może przynieść korzyści. Stosowanie substancji pobudzających, jak kofeina, może pomóc w walce z sennością w ciągu dnia.
Świadomość objawów: Informowanie bliskich o swoich doświadczeniach może być pierwszym krokiem do zauważenia i zatrzymania nieadaptacyjnych marzeń.
Identyfikacja i unikanie wyzwalaczy: Prowadzenie dziennika pozwala zidentyfikować sytuacje i bodźce wywołujące marzenia, co może pomóc w ich ograniczeniu.
Terapia: Może być pomocna w identyfikacji przyczyn leżących u podstaw zjawiska nieadaptacyjnych marzeń. Techniki terapeutyczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), mogą pomóc w odkryciu podstawowych problemów. Terapeuta może także zaproponować skuteczne strategie radzenia sobie.
Leki: Choć rzadko zdarza się, aby nieadaptacyjne marzenia wymagały farmakoterapii, leki takie jak fluwoksamina mogą wspierać osoby w radzeniu sobie z objawami. Przykład jednego przypadku wykazał, że fluwoksamina była skuteczna w łagodzeniu objawów, chociaż brakuje badań potwierdzających skuteczność leków w tym kontekście.
Nowe badania i wnioski na 2024 rok
Ostatnie badania w 2024 roku dostarczają nowych informacji na temat nieadaptacyjnych marzeń, wskazując na ich potencjalne powiązania z zaburzeniami lękowymi i depresją. W badaniach zauważono, że osoby z intensywnymi marzeniami na jawie często wykazują wyższy poziom stresu oraz obniżoną jakość życia. Wskazuje to na potrzebę holistycznego podejścia do diagnozy i terapii, które uwzględnia zarówno aspekty psychiczne, jak i społeczne.
Warto również zauważyć, że nowe metody terapeutyczne, takie jak terapia grupowa, zyskują na popularności wśród osób z nieadaptacyjnymi marzeniami. Umożliwiają one dzielenie się doświadczeniami i wzajemne wsparcie, co może przyczynić się do redukcji objawów.
Z perspektywy neurobiologicznej, badania pokazują, że struktury mózgowe zaangażowane w marzenia na jawie mogą być również związane z mechanizmami regulacji emocjonalnej. To otwiera nowe możliwości dla przyszłych interwencji terapeutycznych, które mogą skuteczniej adresować ten problem.
Podsumowując, mimo że nieadaptacyjne marzenia nie są jeszcze w pełni zrozumiane, rosnące zainteresowanie tym tematem w środowisku naukowym może prowadzić do lepszego zrozumienia oraz skuteczniejszych metod leczenia w przyszłości.
Jeżeli objawy tego stanu negatywnie wpływają na twoje życie, warto poszukać pomocy specjalisty. Identyfikacja wyzwalaczy oraz aktywne poszukiwanie wsparcia to kluczowe kroki w kierunku poprawy jakości życia.
Choć brak formalnych struktur leczenia może być zniechęcający, istnieją liczne internetowe społeczności, gdzie osoby dzielą się swoimi doświadczeniami i poradami, co może być bardzo pomocne w radzeniu sobie z tym zjawiskiem.
