Niedokrwistość Z Niedoboru Pokarmowego: Przyczyny, Objawy, Leczenie

Niedokrwistość to powszechny problem zdrowotny, który może wynikać z niedoboru kluczowych witamin i minerałów. Niezbilansowana dieta prowadzi do braku składników odżywczych, co może skutkować niedożywieniem.

Niedokrwistość dotyka ponad 30 procent populacji na całym świecie, a szczególnie narażone są kobiety w ciąży oraz dzieci.

Problemy zdrowotne związane z niedoborami żywieniowymi są znaczące. Niedokrwistość z niedoboru pokarmowego prowadzi do obniżonej liczby czerwonych krwinek oraz niskiej zawartości hemoglobiny, co wpływa na funkcjonowanie organizmu.

Główną przyczyną niedokrwistości z niedoboru pokarmowego jest brak żelaza, ale niedobory kwasu foliowego czy witaminy B12 także mogą prowadzić do anemii. Niskie spożycie witaminy C dodatkowo pogarsza sytuację.

Niedokrwistość może być spowodowana zarówno niedoborami w diecie, jak i stanami zdrowotnymi, które wpływają na wchłanianie składników odżywczych.

Szybkie fakty dotyczące niedokrwistości z niedoboru pokarmowego:

Oto kilka kluczowych informacji dotyczących niedokrwistości z niedoboru pokarmowego. Szczegóły zawarte są w dalszej części artykułu.

• Niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje, gdy dieta nie zapewnia wystarczającej ilości tego pierwiastka lub gdy organizm ma trudności z jego wchłanianiem.
• Może prowadzić do obniżonej liczby czerwonych krwinek.
• Niedokrwistość związana z niedoborem witamin pojawia się, gdy organizm nie wchłania wystarczającej ilości witamin B12 lub B9, znanej również jako folian.
• Może powodować deformacje czerwonych krwinek, co wpływa na ich funkcjonalność.
• Niedokrwistość z niedoboru pokarmowego wpływa na wiele funkcji organizmu.
• Podstawowym sposobem zapobiegania i leczenia jest zdrowa dieta.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza

Niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza jest jedną z głównych przyczyn globalnego obciążenia chorobami. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa ją jako «najbardziej powszechny niedobór składników odżywczych na świecie».

W 2011 roku WHO oszacowała, że ​​niedokrwistość dotyka 43 procent dzieci w wieku do 5 lat, 38 procent kobiet w ciąży oraz 29 procent kobiet niebędących w ciąży.

W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza, czerwone krwinki są zwykle małe (mikrocytarne) oraz blade (niedobarwliwe), co odzwierciedla ich niską zawartość hemoglobiny.

Osoby z niedokrwistością z niedoboru żelaza często doświadczają:

• bladości skóry
• zmęczenia i braku energii
• duszności
• kołatania serca lub nieregularnego rytmu serca

Inne objawy obejmują:

• bóle głowy
• szumy w uszach
• zmiany w odczuwaniu smaku
• swędzenie
• chęć spożycia lodu, znana jako pica
• owrzodzenia lub wrzody w kącikach ust
• bóle języka
• wypadanie włosów
• paznokcie w kształcie łyżeczki
• trudności w połykaniu
• depresję
• brak miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym

Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest szczególnie rozpowszechniona u osób, które:

• mają niską podaż żelaza w diecie
• cierpią na choroby utrudniające wchłanianie składników odżywczych
• mają wrzody żołądka, obfite miesiączki lub inne przyczyny krwawienia
• mają zaburzenia genetyczne, takie jak anemia sierpowatokrwinkowa lub choroby takie jak malaria

Niedobór żelaza i dieta

Niedokrwistość z niedoboru żelaza może wynikać z niewystarczającej podaży żelaza w diecie. Na przykład w czasie ciąży kobiety potrzebują więcej żelaza do wsparcia wzrostu płodu. Brak odpowiedniej ilości żelaza może prowadzić do anemii.

Żelazo hemowe, które jest najlepiej przyswajalną formą żelaza, występuje wyłącznie w mięsie. Żelazo niehemowe pochodzi z produktów roślinnych i jest trudniej przyswajalne. Wegetarianie oraz weganie powinni zwracać szczególną uwagę na swoje spożycie żelaza, by zaspokoić swoje potrzeby.

Niedobór witaminy C w diecie obniża zdolność organizmu do wchłaniania żelaza, co może prowadzić do anemii.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza wpływa negatywnie na ogólny stan zdrowia i codzienne funkcjonowanie danej osoby.

Niedokrwistość z niedoborem witaminy

Niedokrwistości spowodowane niedoborem witamin mogą wynikać z niewystarczającej ilości kwasu foliowego (witamina B9) lub witaminy B12.

Jeżeli spożycie tych składników odżywczych jest zbyt niskie lub organizm nie przyswaja ich prawidłowo, czerwone krwinki mogą stać się zbyt duże lub nieprodukowane w odpowiednich ilościach.

Ten typ anemii nosi nazwę niedokrwistości megaloblastycznej.

Osoby z niedokrwistością z niedoboru witaminy mogą doświadczać:

• zmęczenia i braku energii
• mrowienia lub uczucia szpilek i igieł
• słabości mięśni
• bolesnego, czerwonego języka
• owrzodzeń w jamie ustnej
• zaburzeń wzroku
• depresji i dezorientacji
• problemami z koncentracją, myśleniem i pamięcią

Długoterminowe powikłania mogą obejmować:

• trwałe zaburzenia układu nerwowego
• bezpłodność, która zazwyczaj jest odwracalna
• problemy z sercem, w tym możliwą niewydolność serca
• powikłania w czasie ciąży
• wady wrodzone u noworodków

Przyczyny

Niski poziom niezbędnych składników odżywczych może wynikać z:

• niskiego spożycia żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego, na przykład w diecie wegańskiej lub monotonne diecie roślinnej
• niskiego spożycia witaminy C
• braku wewnętrznego czynnika, białka produkowanego przez żołądek, które wspomaga wchłanianie witaminy B12
• chorób utrudniających przyswajanie składników odżywczych, takich jak celiakia
• stanów zdrowotnych, które ograniczają zdolność organizmu do produkcji wystarczającej liczby czerwonych krwinek
• leków, takich jak inhibitory pompy protonowej (PPI), które wpływają na sposób wchłaniania witamin

Ryboflawina oraz miedź są również niezbędne do produkcji czerwonych krwinek. Ich niedobór w diecie lub problemy z wchłanianiem zwiększają ryzyko niedokrwistości.

Inne czynniki ryzyka związane z niedokrwistością

Do czynników zwiększających ryzyko anemii należą:

• problemy z erytropoetyną, hormonem stymulującym szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek
• choroby, takie jak niewydolność nerek czy nowotwory, które utrudniają produkcję czerwonych krwinek
• niektóre leki chemioterapeutyczne, które mogą uszkadzać szpik kostny lub ograniczać zdolność krwinek czerwonych do transportu tlenu
• uszkodzony szpik kostny, który nie jest w stanie produkować czerwonych krwinek wystarczająco szybko

Inne czynniki ryzyka anemii to:

HIV lub AIDS: Infekcje lub leki stosowane w terapii mogą prowadzić do anemii.

Ciąża: W pierwszych sześciu miesiącach ciąży objętość płynnej części krwi wzrasta szybciej niż liczba czerwonych krwinek, co może skutkować anemią.

Spożycie alkoholu: Może wpływać na wchłanianie kwasu foliowego i witaminy B12, co potencjalnie prowadzi do niedokrwistości.

Niedokrwistość aplastyczna: Niektóre osoby nie są w stanie produkować wystarczającej ilości czerwonych krwinek od urodzenia. Niemowlęta i dzieci z niedokrwistością aplastyczną często wymagają transfuzji krwi.

Leczenie

Leczenie niedokrwistości z niedoboru pokarmowego opiera się na zróżnicowanej diecie bogatej w składniki mineralne oraz wzbogaconej żywności, a także na suplementacji witaminami i minerałami, gdy jest to konieczne.

Zaleca się następujące dzienne spożycie żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12:

DFE oznacza dietetyczny odpowiednik kwasu foliowego, co jest istotne, ponieważ kwas foliowy i kwas foliowy są różnie wchłaniane przez organizm.

Źródła pokarmowe żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego

Oto niektóre źródła żelaza:

Do źródeł witaminy B12 należą:

Dobrymi źródłami kwasu foliowego są:

Wzbogacone zboża stanowią dobre źródło niezbędnych składników odżywczych, a ich ilość zależy od produktu i producenta.

Witamina C wspomaga wchłanianie żelaza, podczas gdy garbniki zawarte w herbacie ograniczają jej przyswajalność. Zwiększenie spożycia witaminy C oraz ograniczenie garbników może pomóc w zapobieganiu anemii. Dobrymi źródłami witaminy C są czerwona papryka, pomarańcze, truskawki oraz brokuły.

Choć niektóre przyczyny niedokrwistości wymagają interwencji medycznej, WHO oszacowała, że ​​w 2011 roku połowa przypadków anemii u kobiet mogła być rozwiązana dzięki suplementacji.

Leczenie medyczne

Osoby zagrożone mogą przyjmować suplementy doustnie lub w formie iniekcji. Pacjenci z poważnymi niedoborami mogą wymagać hospitalizacji, gdzie będą otrzymywać składniki odżywcze dożylnie.

Osoby z niedokrwistością B12 mogą potrzebować zastrzyków co miesiąc lub stosować spray do nosa, tabletki podjęzykowe lub tabletki do połknięcia.

Osoby z niedoborem kwasu foliowego mogą potrzebować suplementacji tabletkami kwasu foliowego.

W przypadku niedoborów wynikających z zaburzeń wchłaniania, suplementacja może być konieczna przez całe życie.

Podczas ciąży kobiety mogą wymagać dodatkowego żelaza i kwasu foliowego. Specjalista ds. zdrowia może doradzić w zakresie odpowiedniego dawkowania tych suplementów.

Jednak dla większości osób w krajach rozwiniętych, zdrowa dieta zgodna z zaleceniami żywieniowymi zazwyczaj zapewnia wystarczającą ilość żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12, aby zapobiec anemii.

Wnioski na rok 2024

Niedokrwistość z niedoboru pokarmowego to temat, który zyskuje na znaczeniu w kontekście globalnych wyzwań zdrowotnych. Ostatnie badania wskazują, że w 2023 roku niedobór żelaza wciąż pozostaje najczęstszą przyczyną anemii, zwłaszcza w krajach rozwijających się, gdzie dieta jest często uboga w składniki odżywcze. Warto przypomnieć, że w 2024 roku zalecenia dotyczące spożycia żelaza i witamin powinny być dostosowane do aktualnych potrzeb zdrowotnych populacji. Nowe badania sugerują także, że suplementacja witaminami, zwłaszcza w grupach ryzyka, może znacząco poprawić kondycję zdrowotną.

Aktualne dane pokazują, że kobiety w ciąży oraz dzieci wciąż wymagają szczególnej uwagi w kontekście diety, aby zapobiegać niedokrwistości. Warto również podkreślić znaczenie badań przesiewowych w kierunku niedokrwistości w grupach ryzyka, co pozwoli na wczesne wykrycie problemu i skuteczne wdrożenie leczenia. Pamiętajmy, że odpowiednie żywienie to klucz do zdrowia i profilaktyki w kontekście anemii.