Choroba afektywna dwubiegunowa to poważne zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się ekstremalnymi wahaniami nastroju, obejmującymi epizody manii oraz depresji. Osoba z tym schorzeniem doświadcza intensywnych zmian w myśleniu i odczuwaniu emocji, co może znacząco wpływać na jej codzienne funkcjonowanie.
Chociaż początek choroby afektywnej dwubiegunowej często występuje w okresie dorosłości, rośnie liczba diagnoz u dzieci i nastolatków, co skłania specjalistów do dokładniejszego przyjrzenia się temu zjawisku.
Czynniki ryzyka dwubiegunowego u dzieci
Podobnie jak w przypadku wielu zaburzeń zdrowia psychicznego, identyfikacja jednego czynnika ryzyka dla choroby dwubiegunowej jest trudna. Niemniej jednak, istnieje kilka kluczowych elementów, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia w dzieciństwie:
- czynniki stresowe, takie jak problemy rodzinne czy trudności w szkole
- genetyka – obecność choroby w rodzinie zwiększa ryzyko
- uzależnienia, w tym nadużywanie alkoholu czy narkotyków
- czynniki biologiczne, w tym różnice w funkcjonowaniu mózgu
Stres, w szczególności chroniczny, może znacząco wpływać na rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej u dzieci. Dzieci, które dorastają w trudnych warunkach, mogą być bardziej narażone na pojawienie się symptomów tego zaburzenia.
Genetyka także odgrywa istotną rolę; dzieci, które mają rodziców z chorobą dwubiegunową, są w grupie ryzyka, chociaż nie ma gwarancji, że same również zachorują. Z kolei nadużywanie substancji może intensyfikować objawy, a także prowadzić do ich wcześniejszego wystąpienia.
Różnice biologiczne, takie jak nieprawidłowości w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, mogą również przyczyniać się do zwiększonego ryzyka wystąpienia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego w dzieciństwie.
Objawy
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej mogą różnić się w zależności od osoby. U dzieci mogą być one szczególnie trudne do zauważenia, ponieważ naturalne wahania nastroju są częścią ich rozwoju. W okresie manii lub hipomanii maluchy mogą wykazywać podwyższony nastrój oraz zwiększoną energię. Objawy te mogą obejmować:
- zwiększoną aktywność fizyczną
- nienormalną gadatliwość
- nadmierny optymizm
- łatwą rozpraszalność
- podwyższone poczucie własnej wartości
- zmniejszoną potrzebę snu
- szybki przepływ myśli
- impulsywne podejmowanie decyzji
Podczas epizodów depresyjnych dzieci mogą doświadczać skrajnie niskiego nastroju, co objawia się:
- bezsennością lub nadmierną sennością
- uczuciem beznadziejności
- niskim poczuciem własnej wartości
- nieuzasadnionym poczuciem winy
- brakiem zainteresowania codziennymi czynnościami
- wahania wagi
- myślami samobójczymi
Dzieci mogą również wykazywać objawy takie jak drażliwość, wybuchy gniewu czy trudności w osiąganiu typowych dla swojego wieku kamieni milowych rozwojowych. Warto pamiętać, że stres lub trauma mogą nasilać objawy dwubiegunowe, a inne problemy zdrowia psychicznego mogą powodować podobne symptomy.
Współistniejące warunki u dzieci
Często dzieci z chorobą afektywną dwubiegunową mają także inne zaburzenia psychiczne. Współistnienie tych schorzeń może utrudniać diagnozę oraz leczenie. Niektóre z potencjalnych współistniejących zaburzeń to:
- zaburzenia lękowe
- zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja
- uzależnienia
- problemy zdrowotne, np. otyłość
- ADHD
- autyzm
Diagnoza
Diagnostyka choroby afektywnej dwubiegunowej u dzieci jest znacznie bardziej skomplikowana niż u dorosłych. Objawy mogą być błędnie interpretowane jako normalne etapy rozwoju. Aby postawić właściwą diagnozę, dziecko musi wykazywać objawy zarówno manii, jak i depresji, a także spełniać kryteria dla jednego z typów zaburzeń dwubiegunowych.
Choroba afektywna dwubiegunowa I występuje, gdy wystąpił przynajmniej jeden epizod manii. W przypadku choroby typu II, pacjent doświadcza epizodów depresyjnych oraz hipomaniakalnych, ale nie manii. Zaburzenie cyklotymiczne charakteryzuje się okresami hipomanii oraz depresji trwającymi co najmniej 2 lata, z tym że u dzieci czas ten skraca się do roku.
Warto również zauważyć, że niektóre epizody mogą być wywołane przez substancje lub inne schorzenia medyczne, takie jak stwardnienie rozsiane.
Leczenie
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej u dzieci zazwyczaj obejmuje kombinację farmakoterapii i psychoterapii. Leczenie farmakologiczne jest dobierane indywidualnie, co oznacza, że lekarz może wypróbować różne leki, aby znaleźć ten najskuteczniejszy. Ważne, aby dzieci były regularnie monitorowane, ponieważ ich organizmy mogą zmieniać się, co wpływa na skuteczność leków.
Oprócz leczenia farmakologicznego, terapia może być kluczowym elementem w pomaganiu dzieciom w radzeniu sobie z emocjami i zachowaniami. Terapeuci mogą wspierać dzieci w nauce strategii radzenia sobie oraz wyrażania swoich uczuć w zdrowszy sposób.
Jak wspierać dziecko lub nastolatka
Wsparcie dla dziecka z chorobą afektywną dwubiegunową może być trudne, ale niezwykle ważne. Rodzice i opiekunowie powinni starać się stworzyć stabilne i wspierające środowisko, w którym dziecko czuje się bezpiecznie. Oto kilka sugestii:
- bądź cierpliwy i zrozum, że wahania nastroju są częścią choroby
- kontynuuj leczenie i monitoruj postępy
- angażuj się w komunikację, pytając o samopoczucie i aktywnie słuchając
- podkreślaj pozytywne aspekty leczenia, aby dziecko wiedziało, że ma wsparcie
- zachęcaj do aktywności, które sprawiają radość
Pamiętaj, że znalezienie odpowiedniego leczenia może zająć trochę czasu. Wspierające, pełne miłości środowisko domowe jest kluczowe dla pomocy dziecku lub nastolatkowi w radzeniu sobie z objawami choroby afektywnej dwubiegunowej.
Aktualne badania i nowe podejścia w leczeniu
W ostatnich latach naukowcy skupili się na zrozumieniu mechanizmów neurobiologicznych związanych z chorobą afektywną dwubiegunową u dzieci. Nowe badania wykazały, że istnieją różnice w strukturze mózgu dzieci z tym zaburzeniem w porównaniu do ich rówieśników. Obecnie prowadzone są badania dotyczące skuteczności różnych terapii, w tym terapii poznawczo-behawioralnej oraz terapii rodzinnej, które wykazują obiecujące wyniki w polepszaniu jakości życia młodych pacjentów.
Statystyki pokazują, że wczesna interwencja i intensywne wsparcie psychologiczne mogą znacznie wpłynąć na przebieg choroby. Wiele dzieci, które otrzymują odpowiednie leczenie, może prowadzić pełne i satysfakcjonujące życie, co podkreśla znaczenie diagnozy oraz wsparcia w odpowiednim czasie.
