Choroba afektywna dwubiegunowa to nazwa używana obecnie do opisania Depresji Maniakalnej – stanu, w którym nastrój zmienia się pomiędzy dwoma biegunami lub skrajnościami – jeden z euforii (manii) i drugi z rozpaczy (depresja). Większość z nas o tym wie – choćby ze względu na znanych chorych, takich jak Vincent van Gogh – ale chociaż zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest tak powszechne jak cukrzyca, wiele z nich jest nierozpoznanych i nieadekwatnie leczonych. Szkoda, ponieważ dostępne są teraz dobre terapie, które mogą pomóc w utrzymaniu stanu pod kontrolą i, w dużym stopniu, umożliwiają jednostkom normalne funkcjonowanie.
Oficjalne dane szacunkowe mówią, że choroba dwubiegunowa dotyka od 1 do 4 procent populacji, ale niektórzy badacze uważają, że prawdziwa liczba jest bliższa 10 procentom (1). Światowa Organizacja Zdrowia twierdzi, że jest już szóstą główną przyczyną niepełnosprawności (2).
Istnieją dwa główne typy zaburzeń dwubiegunowych. U osób z chorobą afektywną dwubiegunową wystąpi co najmniej jeden ciężki epizod zwiększonego nastroju lub manii trwający tydzień lub mieszanka objawów maniakalnych i depresyjnych. Osoby z chorobą dwubiegunową II doświadczyły co najmniej jednej dużej depresji i pewnego stopnia manii, chociaż może to być znacznie mniej poważne niż w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej I i jest określane jako hipomanja (3).
W ciężkich przypadkach manii dwubiegunowej I objawy mogą przybrać postać złudzeń i halucynacji, dlatego należy je leczyć szybko, zwykle w szpitalu. Częściej objawy manii i hipomanii są mniej oczywiste; Uczucie euforii, wielkoduszności, impulsywności, lekkomyślności i zmniejszonej potrzeby snu można przypisać młodzieńczemu entuzjazmowi. Na depresyjnym końcu spektrum uczucia niepokoju, drażliwości, wrogości i depresji mogą prowadzić do zachowań agresywnych lub samobójczych. Około jedna trzecia niekontrolowanych osób cierpiących na chorobę dwubiegunową obecnie próbuje popełnić samobójstwo, a około połowa z nich odnosi sukces (4, 5).
Choroba afektywna dwubiegunowa zwykle daje się odczuć w późnych nastolatków lub wczesnych latach dwudziestych. Mężczyźni są tak samo dotknięci jak kobiety. W dziewięciu na dziesięć przypadków okres ten powtarza się okresowo przez całe życie, z przeciętnie dziewięcioma ciężkimi epizodami w ciągu około 20 lat (6, 7). Stosunek epizodów depresyjnych do maniakalnych jest większy niż dwa do jednego w populacjach zachodnich. W porównaniu z manią epizody depresji również trwają znacznie dłużej i wiążą się z wyższym ryzykiem samobójstwa. Pomiędzy epizodami, chorzy mogą doświadczać okresów względnego spokoju i stabilności, z jedynie normalną zmiennością nastroju lub mniejszymi objawami. Dzisiejsze terapie są nastawione na utrzymanie tego stanu i, jeśli lub kiedy wystąpią objawy, do zatrzymania tego procesu.
Diagnoza jest trudna
Choroba jest złożona i zmienna, co utrudnia lekarzom diagnozowanie. Zbyt często zachowania są naznaczone dziwaczną osobowością lub niespokojnym dorastaniem. Ale zaburzenie dwubiegunowe nie ma nic wspólnego z osobowością, podkreśla profesor Allan Young, wybitny badacz w tej dziedzinie z University of British Columbia, Vancouver, Kanada. „Wczesna diagnoza i leczenie są ważne, ponieważ stan wpływa na tak wiele aspektów życia człowieka” – podkreśla.
„Niestety chorzy z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi są bardziej podatni na lęki, co może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne i samopoczucie” – dodaje profesor Young. „Istnieje również poważne ryzyko nadużywania alkoholu lub innych substancji.”
Błędna diagnoza może stanowić problem, a także brak diagnozy. „Jeśli chorzy z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi są źle zdiagnozowani jako cierpiący jedynie na depresję lub lęk i są leczeni lekami antydepresyjnymi w monoterapii, istnieje wysokie ryzyko ich pogorszenia”, wyjaśnia profesor Young. Podobnie, leczenie ukierunkowane przede wszystkim na kontrolowanie i zapobieganie manii, lub wysiłki skupione na powstrzymywaniu nadużywania substancji, mogą nie zająć się objawami depresji.
Osoby cierpiące na zaburzenia afektywne dwubiegunowe są często wysoce inteligentnymi i kreatywnymi osobami. Historia ujawnia kilka takich, jak Charles Dickens i Beethoven, którzy wykorzystali swoje wybuchy maniakalnej energii do osiągnięcia wielkich osiągnięć. Jednak niezdolność do kontrolowania tego zaburzenia może utrudnić mniejszym śmiertelnikom utrzymanie pracy i niezmiennie dobre wyniki w pracy (8). Ostatnie amerykańskie badania szacują, że zaburzenia dwubiegunowe kosztują kraj ponad 14 miliardów dolarów rocznie z powodu utraty produktywności (9).
Choroba afektywna dwubiegunowa mocno obciąża zdolność umysłu do myślenia, pamiętania i rozumowania, zauważa profesor Young (10). Nie tylko dzięki wyścigowym myślom, brakowi snu, nieuwadze i upośledzonej koncentracji, ale także w bardziej subtelnych, wspólnie opisywanych przypadkach, jako utrata „funkcji wykonawczych”. „Obejmuje to umiejętność planowania, radzenia sobie z emocjami, organizowania się, skupiania uwagi w razie potrzeby, przetwarzania informacji i uzyskiwania dostępu do pamięci roboczej” – wyjaśnił. „Jest to rzecz, którą wszyscy uważamy za pewnik, ale jej utrata może być straszliwie niemożliwa dla pacjenta z zaburzeniami dwubiegunowymi”.
Może również prowadzić do zerwania relacji. Pacjenci z chorobą afektywną dwubiegunową dwukrotnie częściej się rozwiją w porównaniu z populacją ogólną (114). Dwubiegunowe wahania nastrojów mają również wpływ na życie społeczne, jeśli wynikające z tego zachowania denerwują kolegów i przyjaciół, a także partnerów. Nawet bliscy członkowie rodziny mogą czasem uznać zachowania dwubiegunowe za niemożliwe do zniesienia. To prawdopodobnie najbardziej przekonujący powód, dla którego opanowanie choroby dwubiegunowej jest kontrolowane. Wskaźniki zachorowalności i umieralności są wyższe u pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym niż u pacjentów cierpiących na raka lub chorobę sercowo-naczyniową.
Leczenie postępuje
Gdy chorzy zostają zdiagnozowani i leczeni – proces, który może trwać do 10 lat – rodzaj przepisanego leczenia może się różnić, a niektórzy mogą powodować kłopotliwe efekty uboczne.
Niektóre starsze metody leczenia powodują tak wiele problemów, że pacjenci przestają przyjmować leki w ogóle, mówi psycholog dr Heinz Grunze z Ludwig-Maximilians-University, Monachium, Niemcy. Wielu pacjentów przyjmowało codziennie do czterech rodzajów leków, w tym kilka z nieprzyjemnymi efektami ubocznymi (12, 13).
Dawną ostoją leczenia dwubiegunowego była lithium stabilizująca nastrój. Jest to wysoce skuteczne w zwalczaniu manii i jest stosowane jako leczenie podtrzymujące pomiędzy epizodami, podobnie jak przeciwdrgawkowy walproinian, ale leki te są obecnie uważane za znacznie mniej skuteczne w zapobieganiu i kontrolowaniu objawów depresyjnych i są rzadziej stosowane (14). Pacjenci otrzymujący lit wymagają monitorowania krwi i mogą doświadczyć skutków ubocznych, takich jak problemy z myśleniem i pamięcią, przyrost masy ciała i drżenie, które prowadzą do rezygnacji z leczenia.
Psychiatrzy uważają, że leczenie znacznie się rozwinęło w ciągu ostatniej dekady. Obecnie dostępnych jest kilka skutecznych nowych leków do szybkiego zwalczania manii, które mogą być stosowane zamiast lub w celu redukcji litu, profesor Young wyjaśnia: „Nowsze leki przeciwpsychotyczne, mogą szybko kontrolować manię bez tylu niepożądanych efektów ubocznych związanych z starsze leki (15) W szczególności to niekontrolowane ruchy szarpania lub skręcania, które mogą powodować starsze leki, są tak niepokojące i stygmatyzują. ”
Potrzeba leczenia „całej osoby”
„Lekarze zdają sobie teraz sprawę, że powinniśmy patrzeć na pacjentów w szerszym znaczeniu niż przedtem” – sugeruje profesor Young. Tradycyjnie lekarze koncentrowali się na manii i depresji, a jedynie oceniali leki pod kątem zmniejszenia objawów. Teraz zdają sobie sprawę, jak ciężka choroba dwubiegunowa wpływa na wiele aspektów życia i uznaje potrzebę oceny leków również z innych perspektyw (16). Skutki uboczne, w tym wpływ na wagę i funkcje intelektualne, jakość życia, umiejętność dobrego mieszania się z innymi ludźmi oraz to, czy lek powoduje jakiekolwiek stałe, drobne, drobne objawy, są również ważne. „Tego typu oceny mogą lepiej uwidocznić, gdy leczenie nie przynosi lekarstwu dla pacjenta jako całości” – zauważa. Dopiero gdy zaadresowana zostanie każda dziedzina choroby afektywnej dwubiegunowej, a lekarze otrzymają odpowiednie leczenie, pacjenci będą mieli największą szansę na pełne odzyskanie zdolności do normalnego życia.
„Co cię dobrze uspokaja, trzyma cię dobrze”
W przeszłości po leczeniu ostrych epizodów manii lub depresji stosowano inną terapię stabilizującą nastrój, zauważa dr Grunze. Obecnie pogląd, że leczenie, które pomoże ci pokonać najgorsze objawy, zapobiegnie ich nawrotom. „Co cię dobrze uspokaja, trzyma cię dobrze”.
Im mniej leków musi przyjmować pacjent, tym większe jest prawdopodobieństwo, że będą trzymać się leczenia i przyjmować leki zgodnie z zaleceniami. Jeśli jeden lek nie jest wystarczający, mogą istnieć alternatywy dla dodawania kolejnych leków do leczenia, argumentować grupy pacjentów. Mówią, że terapia rozmowna ma kluczowe znaczenie, podobnie jak „psycho-edukacja” (17, 18, 19). Jest to proces uczenia się rozumienia natury zaburzeń afektywnych dwubiegunowych oraz znaczenie wczesnego poszukiwania pomocy w przypadku pojawienia się lub pogorszenia objawów. Wyjaśnia, kiedy i dlaczego leki muszą być przyjmowane regularnie, i uczy sposobów radzenia sobie z nimi. Dzięki uniknięciu czynników destabilizujących, takich jak stres, przepracowanie i zbyt mało snu, pacjenci mogą pomóc w zapobieganiu ostrym epizodom manii i depresji.
Nowe podejście polega na leczeniu choroby dwubiegunowej we wszystkich czterech wymiarach – jej wpływu na ciało, umysł, emocje i życie społeczne. Oznacza to stosowanie zarówno skutecznych leków, jak i interwencji nielekowych opisanych powyżej. Jeśli zostanie przyjęty przez większość psychiatrów, istnieje powód do optymizmu. Nowe badania, nowe myślenie i nowe leki powinny pomóc zrewolucjonizować perspektywy pacjentów z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, przywracając ich życiowe szanse.
Znaki mania
– drażliwość
– śpiąc mniej bez zmęczenia
– odczuwając przypływ energii
– niekontrolowane wydatki
– bardziej pewny siebie niż zwykle
– towarzysko / imprezowanie z charakterem
– mówię szybko i więcej niż zwykle
– chaotyczne myśli i pomysły wyścigowe
— Trudności z koncentracją
– zwiększone pragnienie seksu
– nietypowe zachowanie lekkomyślne
Objawy depresji
– przedłużający się smutek / płacz
– zmiana apetytu: jedzenie więcej / mniej
– spanie bardziej niż zwykle
– utrata przyjemności w zwykłych interesach
— wycofanie społeczne
– poczucie bezwartościowości
— myśli samobójcze
– drażliwość, złość, lęk
– negatywne i obojętne
– utrata energii / zmęczenie
Referencje
1. Hirschfeld RM, Calabrese JR, Weissman MM i in. Badania przesiewowe w kierunku zaburzeń afektywnych dwubiegunowych w społeczeństwie. J Clin Psychiatry 2003; 64: 53-59
2. Światowa Organizacja Zdrowia. Podsumowanie Global Burden of Disease. Harvard University Press. Cambridge. Masa 1996.
3. Amerykańskie Stowarzyszenie Psychiatryczne. Podręcznik diagnostyki i statystyki zaburzeń psychicznych (DSM-IV-TR) Wyd. 3. rev. Waszyngton. American Psychiat. Assoc 2000.
4. Angst F, Stassen HH, Clayton PJ i in. Śmiertelność pacjentów z zaburzeniami nastroju: obserwacja trwająca ponad 34-38 lat. J. Affective Disorders 2002; 68: 167-181.
5. Valtonen H i in. Myśli i próby samobójcze w zaburzeniach dwubiegunowych 1 i II. J Clin Psychiatry 2005; 66: 1456-1462.
6. Suppes T, Leverich GS, Keck PE, i in. The Stanley Foundation Bipolar Treatment Outcome Network II. Demografia i charakterystyka choroby pierwszych 261 pacjentów.J Affect Disord. 2001; 67: 45-59. dlaczego jest na niebiesko?
7. Judd LL, Akiskal HS, Schettler PJ i in. Długotrwała naturalna historia cotygodniowego stanu objawowego zaburzenia dwubiegunowego 1. Arch Gen Psychiatry 2002; 59: 530-7.
8. Michalak EE i in. Wpływ zaburzeń dwubiegunowych na funkcjonowanie pracy: analiza jakościowa. Bipolar Disord 2007; 9: 126-143.
9. Kessler RC. Występowanie i skutki zaburzeń nastroju w zakresie wydajności pracy w reprezentatywnej na szczeblu krajowym próbie pracowników z USA. Am J Psychiat 2006; 163: 1561-82006
10. Martinez-Aran A i in. Funkcja poznawcza w stanach maniakalnych lub hipomaniakalnych, depresyjnych i eutymicznych w zaburzeniu dwubiegunowym. Am J Psychiat 2004; 161: 262-270.
11. Kupfer DJ, Frank E, Grochociński VJ, Cluss PA, Houck PR, Stapf DA. Charakterystyka demograficzna i kliniczna osób w rejestrze przypadków zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. J Clin Psychiatry. 2002; 63: 120-125. dlaczego jest na niebiesko?
12. Goodwin, G.M, Vieta, E. Skuteczne leczenie podtrzymujące – przełamanie cyklu dwubiegunowego. European Psychiatry 2005; 20, 365-371.
13. Zarate CA. Problemy z efektem ubocznym leków przeciwpsychotycznych u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową. J Clin Psychiatry 2000; 61 (Suppl 8): 52-61.
14. Young A, Newham JI. Lit w terapii podtrzymującej w chorobie afektywnej dwubiegunowej. J Psychopharmacol 2006; 20 (suppl 2): 17-22.
15. Tohen M, Jacobs TG, Grundy SC i in. Skuteczność olanzepiny w ostrej maniakalnej chorobie afektywnej dwubiegunowej: badanie z podwójnie ślepą próbą z kontrolowanym placebo. Arch Gen Psychiatry 2000; 57: 841-9.
16. Młody A. Choroba afektywna dwubiegunowa – cztery wymiary opieki. 7. Międzynarodowy Przegląd Zaburzeń Bipolarnych. Streszczenie książki, s. 23
17. Clarkin JF, Carpenter D, Hull J i in. Skutki leczenia i interwencji psychoedukacyjnych dla zamężnych pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową i ich małżonków. Psychiatry Research 1998; 49: 531-33.
18. Colom F, Vieta E, Martinez-Aran A. Losowe badanie skuteczności psychoedukacji grupowej w profilaktyce nawrotów u pacjentów z chorobą dwubiegunową, których choroba jest w remisji. Arch Gen Psychiatry 2003; 60: 402-7.
19. Perry A, Tarrier N, Morriss T i in. Randomizowane kontrolowane badanie skuteczności nauczania pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym w celu rozpoznania wczesnych objawów nawrotu i uzyskania leczenia. BMJ 1999; 318: 149-153.
Scenariusz:
Autorzy Olwen Glynn Owen
Olwen na macline.co.uk
