Udar cieplny występuje zazwyczaj, gdy osoba jest narażona na zbyt wysokie temperatury przez zbyt długi czas, niezależnie od tego, czy pracuje, ćwiczy, czy po prostu przebywa w gorącym otoczeniu.
Znany również jako udar słoneczny, udar cieplny to poważny stan, który należy traktować jako nagły przypadek.
Nieleczony może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych. Im dłużej trwa udar cieplny, tym bardziej niebezpieczny może się stać. W niektórych przypadkach może być nawet śmiertelny.
Według Centrów Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) udar cieplny spowodował 7 415 zgonów w Stanach Zjednoczonych w latach 1999-2010.
W tym artykule przyjrzymy się objawom, przyczynom i metodom leczenia udaru cieplnego, a także długofalowym skutkom oraz sposobom zapobiegania jego wystąpieniu.
Szybkie fakty dotyczące udaru cieplnego
Oto kilka kluczowych informacji dotyczących udaru cieplnego. Więcej szczegółów i dodatkowe informacje znajdują się w głównym artykule.
- Udar cieplny to poważny stan, który może być śmiertelny. Objawy obejmują zawroty głowy, zmiany psychiczne i nudności.
- Uznaje się, że temperatura ciała powyżej 40 °C i brak zdolności do schłodzenia ciała to udar cieplny.
- Niektóre grupy są bardziej narażone na udar cieplny, w tym młodzież, osoby starsze i osoby z nadwagą.
- Udar cieplny może być spowodowany intensywnym wysiłkiem fizycznym w gorących warunkach lub po prostu przebywaniem w gorącym otoczeniu.
- Leczenie udaru cieplnego polega głównie na obniżeniu temperatury ciała pacjenta.
Objawy
Jeśli ktoś staje się zbyt gorący i traci wodę oraz sól z organizmu, prowadzi to do zmęczenia, osłabienia i skurczów mięśni. Taki stan nazywamy wyczerpaniem cieplnym.
Gdy ciało traci zdolność do utrzymania prawidłowej temperatury, a temperatura staje się niebezpiecznie wysoka, mamy do czynienia z udarem cieplnym.
Objawy udaru cieplnego mogą obejmować:
- Wysoka temperatura ciała: podwyższona temperatura ciała to kluczowy objaw udaru cieplnego.
- Zmiany psychiczne: objawy mogą obejmować dezorientację, drgawki (szczególnie u dzieci), delirium, niewyraźną mowę, drażliwość i śpiączkę.
- Zmiany potu: podczas udaru cieplnego wywołanego upałami skóra będzie gorąca i sucha. Udar cieplny związany z wysiłkiem fizycznym pozostawi skórę wilgotną.
- Nudności: uczucie wymiotów lub wymioty.
- Ból głowy: pulsujący ból głowy jest powszechny przy udarze cieplnym.
- Zmiana koloru skóry: skóra może się zaczerwienić, gdy temperatura ciała rośnie.
- Oddychanie: oddech staje się szybszy i płytszy.
- Częstość akcji serca: serce jest obciążone, gdy organizm próbuje się schłodzić, co prowadzi do zwiększenia częstości akcji serca.
Leczenie
Głównym celem leczenia udaru cieplnego jest obniżenie temperatury pacjenta i zapobieżenie dalszym uszkodzeniom.
Istnieje wiele metod osiągnięcia tego celu, w tym:
- Zanurzenie: osoba z udarem cieplnym powinna być zanurzona w zimnej wodzie lub łaźni lodowej.
- Chłodzenie parowaniem: na skórę nanosi się zimną wodę, co powoduje jej parowanie i chłodzenie ciała.
- Chłodzące koce i okłady z lodu: chłodzące koce owija się wokół osoby z udarem cieplnym, a pakiety z lodem umieszcza się w okolicach dużych żył, takich jak pachwiny, pachy, szyja i plecy, co powoduje gwałtowne obniżenie temperatury krwi.
- Leki zwiotczające mięśnie: w przypadku braku obniżenia temperatury ciała można podać leki, takie jak benzodiazepiny, aby zapobiec drżeniu.
Udar cieplny to poważny stan, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.
Czekając na pomoc, osoba powinna przenieść się do chłodniejszego miejsca i starać się obniżyć temperaturę ciała poprzez wilgotne prześcieradła, zimną kąpiel lub chłodne napoje. Należy unikać alkoholu.
Diagnoza
Specjaliści medyczni zazwyczaj diagnozują udar cieplny na podstawie wyglądu pacjenta oraz rozmowy na temat jego ostatnich aktywności.
W niektórych przypadkach zleca się testy medyczne, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny. Takie testy mogą obejmować:
- Badanie krwi: ocenia poziomy gazu, potasu i sodu we krwi, aby sprawdzić uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
- Test moczu: ocenia funkcję nerek; ciemniejszy mocz może wskazywać na stan związany z ciepłem.
- Badanie mięśniowe: potwierdza, czy doszło do uszkodzenia tkanki mięśniowej.
- Zdjęcia rentgenowskie: badają ewentualne uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Przyczyny
Główne przyczyny udaru cieplnego można podzielić na dwa typy:
Wysiłek fizyczny w gorącym otoczeniu
Odnosi się to do udaru cieplnego spowodowanego intensywną aktywnością w gorącym środowisku, zarówno podczas ruchu, jak i pracy. Udar cieplny występuje częściej u osób, które nie są przyzwyczajone do wysokich temperatur. Zgłoszenia związane z nagrzewaniem podczas wydarzeń sportowych występują dziesięciokrotnie częściej niż przypadki związane z sercem.
Klasyczny udar cieplny
Jest to typ udaru cieplnego spowodowany wystawieniem na działanie szczególnie gorącego środowiska. Klasyczny udar cieplny najczęściej występuje, gdy osoba jest narażona na wilgoć przez dłuższy czas. Osoby już chore oraz osoby starsze są bardziej narażone.
W obu przypadkach skutki udaru cieplnego mogą być zaostrzone przez noszenie zbyt wielu ubrań, niewystarczające nawodnienie oraz picie alkoholu, co może wpływać na regulację temperatury ciała.
Zapobieganie
Chociaż wysokie temperatury latem rzadko są uważane za zagrożenie dla zdrowia, w Stanach Zjednoczonych powodują więcej zgonów niż huragany, tornada, powodzie i błyskawice. Dlatego należy je traktować z odpowiednią powagą.
Udar cieplny to stan potencjalnie zagrażający życiu, ale można go uniknąć. Ważne jest, aby zapewnić sobie chłodną i nawilżoną atmosferę. Oto kilka prostych sposobów, aby to osiągnąć:
- Odzież: noś luźne, lekkie ubrania, które ułatwiają chłodzenie ciała.
- Płyny: dbaj o odpowiednie nawodnienie, aby zastąpić płyny utracone przez pocenie się.
- Parkowane samochody: nigdy nie zostawiaj nikogo w samochodzie, ponieważ to częsta przyczyna udaru cieplnego u dzieci. W zamkniętym samochodzie temperatura może wzrosnąć o prawie 7 °C w ciągu 10 minut, nawet jeśli okna są lekko uchylone.
- Czas: podejmij dodatkowe środki ostrożności w najgorętszych godzinach dnia, między 11 a 15. Jeśli nie można przerwać aktywności, zwiększ spożycie płynów i często odpoczywaj w cieniu.
- Oparzenia słoneczne: unikaj oparzeń słonecznych, ponieważ wpływają na zdolność ciała do chłodzenia. Noś kapelusz z szerokim rondem i stosuj krem przeciwsłoneczny.
- Uwaga: osoby narażone na udar cieplny z powodu leków, stanu zdrowia lub wieku powinny upewnić się, że usługi medyczne są w pobliżu, jeśli planują intensywną aktywność w upalny dzień.
Udar cieplny jest niedocenianym stanem, którego można całkowicie uniknąć, przestrzegając prostych zasad.
Podsumowując: w upalne dni noś luźne ubrania i pij chłodne napoje, spędzając czas w cieniu.
Poprawa
Początkowo sądzono, że powrót do zdrowia po udarze cieplnym, nawet jeśli jest długotrwały, kończy się normalnie bez długoterminowych deficytów fizycznych. Jednak po fali upałów w Chicago w 1995 roku odkryto, że nie zawsze tak jest.
W trakcie fali upałów ponad 600 osób zmarło w ciągu zaledwie 9 dni, a ponad 3 tysiące innych trafiło do szpitala. Zespół badawczy przeprowadził 58 przypadków udaru cieplnego, aby ocenić długotrwałą utratę funkcji.
Naukowcy odkryli, że niemal połowa uczestników zmarła w ciągu roku. 21 procent zmarło przed wypisaniem ze szpitala, a kolejne 28 procent zmarło po wypisaniu.
Jedna trzecia osób, które przeżyły, miała «umiarkowane do ciężkiego upośledzenie czynnościowe», które nie ustąpiło po 12 miesiącach.
Czynniki ryzyka
Każdy może doświadczyć udaru cieplnego, jednak niektóre grupy są bardziej narażone niż inne. Czynniki zwiększające ryzyko udaru cieplnego to:
Wysiłek w wysokich temperaturach: osoby zaangażowane w intensywną aktywność w wysokich temperaturach, jak personel wojskowy czy sportowcy, są szczególnie narażone.
Wiek: Ośrodkowy układ nerwowy jest odpowiedzialny za monitorowanie i utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała. U małych dzieci OUN nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, a u osób powyżej 65 roku życia stopniowo się pogarsza. Dlatego małe dzieci i osoby starsze są najbardziej narażone na udar cieplny.
Leki: niektóre leki mogą zwiększać ryzyko udaru cieplnego, zakłócając reakcję organizmu na ciepło lub ograniczając zdolność do nawodnienia.
Następujące leki mogą zwiększać ryzyko:
- środki zwężające naczynia krwionośne
- beta-blokery, które regulują ciśnienie krwi
- leki moczopędne
- leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne
Nagłe narażenie: udar cieplny występuje częściej na początku fali upałów lub podczas wizyt w znacznie cieplejszym klimacie.
Brak snu: istnieją dowody, że brak snu może zwiększać ryzyko udaru cieplnego.
Warunki medyczne: niektóre schorzenia, takie jak choroby serca i płuc, otyłość, siedzący tryb życia, zapalenie żołądka i jelit oraz historia udaru cieplnego, również zwiększają ryzyko.
Komplikacje
W zależności od czasu, przez jaki temperatura ciała pozostaje podwyższona, udar cieplny może prowadzić do różnych komplikacji. Jeśli temperatura nie zostanie szybko obniżona, organy mogą ulegać obrzękowi i uszkodzeniu, co może być trwałe.
Brak szybkiej interwencji może sprawić, że udar cieplny stanie się stanem śmiertelnym.
