MRSA, czyli oporny na metycylinę gronkowiec złocisty, to zakaźna infekcja bakteryjna, która wykazuje oporność na wiele antybiotyków, w tym metycylinę, amoksycylinę, penicylinę oraz oksacylinę. Ta odporność sprawia, że leczenie staje się wyzwaniem.
Często nazywana superbakterią, infekcja MRSA może rozpocząć się od bólu skóry, pryszcza czy wrzenia, a następnie przekształcić się w poważne, potencjalnie groźne, a czasem nawet śmiertelne zakażenie.
Szybkie fakty na temat MRSA
Oto kilka kluczowych faktów dotyczących MRSA. Więcej szczegółów oraz dodatkowe informacje znajdują się w głównym artykule.
- MRSA to forma infekcji bakteryjnej, która jest oporna na wiele antybiotyków.
- Gronkowiec złocisty to bakteria, która zazwyczaj występuje w nosie i na skórze ludzi.
- Około jeden na trzech ludzi nosi gronkowca w nosie, zazwyczaj bez objawów. Dwie na 100 osób noszą MRSA.
- Większość inwazyjnych zakażeń MRSA występuje w kontekście opieki zdrowotnej.
- Specjalistyczne mydła i maści stosowane w oddziałach intensywnej terapii znacznie zmniejszają przypadki MRSA.
MRSA: Znaczenie i definicja
«Metycylina» to antybiotyk z grupy penicylin, który kiedyś skutecznie zwalczał bakterie gronkowca. W miarę upływu czasu, bakterie te rozwinęły oporność na antybiotyki, w tym metycylinę — te oporne szczepy nazywamy MRSA.
W Stanach Zjednoczonych bakterie gronkowca są jedną z najczęstszych przyczyn zakażeń skóry, w tym:
- wrzody
- pryszcze
- liszajec
- ropnie
- zakażenia ran
Bakterie Staph mogą wywoływać infekcje, a ich skutki mogą sięgać od łagodnych po zagrażające życiu. Warunki te obejmują:
- posocznicę (zatrucie krwi)
- zapalenie płuc (zakażenie płuc)
- zapalenie szpiku (infekcja kości)
- zapalenie wsierdzia (zakażenie zastawki serca)
- zakażenie dróg moczowych (np. infekcja pęcherza moczowego)
- septyczne zapalenie kaletki (małe worki wypełnione płynem pod skórą)
W USA diagnozuje się około 94360 inwazyjnych zakażeń MRSA rocznie, przy 18650 zgonach związanych z tymi zakażeniami. Zakażenia MRSA są zazwyczaj klasyfikowane jako związane z opieką zdrowotną lub społecznością; około 86% wszystkich inwazyjnych zakażeń MRSA ma związek z opieką zdrowotną.
Leczenie MRSA
Gdy MRSA zostanie zdiagnozowana, leczenie może się różnić w zależności od:
- rodzaju infekcji
- lokalizacji infekcji
- nasilenia objawów
- antybiotyków, na które reaguje szczep MRSA
Zarządzanie zakażeniem MRSA może obejmować:
- drenaż ropy z ran
- badanie kultury i wrażliwości odsączonego materiału
- dbanie o rany i higienę
- terapię antybakteryjną (w przypadku możliwego zapalenia tkanki łącznej bez ropnia)
Opcje leczenia infekcji skóry i tkanek miękkich MRSA mogą obejmować:
- klindamycynę
- leki tetracyklinowe – doksycyklinę i minocyklinę
- trimetoprim i sulfametoksazol
- rifampin
- linezolid
Przyczyny MRSA
MRSA jest wywoływana przez szczepy bakterii, które zdobyły oporność na konkretne antybiotyki.
MRSA jest zaraźliwa
MRSA może przenosić się z osoby na osobę (poprzez kontakt skórny) oraz z przedmiotu na osobę, gdy dana osoba ma aktywną infekcję MRSA lub jest jej nosicielem.
Kontakt ze skórą osoby noszącej MRSA nie jest konieczny do rozprzestrzenienia infekcji. Bakterie MRSA mogą przetrwać na powierzchniach i przedmiotach, takich jak klamki, podłogi, zlewy, krany, sprzęt do sprzątania oraz tkaniny, przez długi czas.
Trwałość powierzchni MRSA
W badaniach dotyczących przetrwania gronkowca na powierzchniach w szpitalach analizowano przetrwanie bakterii na pięciu materiałach powszechnie stosowanych w szpitalach:
- 100% gładkiej bawełny (odzież)
- 100% bawełny frotte (ręczniki i ściereczki do prania)
- 60% bawełny, 40% poliestru (kombinezony, fartuchy i odzież)
- 100% poliestru (zasłony, firanki i odzież)
- 100% polipropylenu (fartuchy rozpryskowe)
Próbki tkanin wstrzykiwano od 10 000 do 100 000 jednostek tworzących kolonie (CFU) mikroorganizmów i obserwowano codziennie. Odkryto, że bakterie przetrwały na materiałach przez następujący czas:
- bawełna – 4-21 dni
- frotte – 2-14 dni
- mieszanka poliestru – 1-3 dni
- poliester – 1-40 dni
- polipropylen – 40 dni lub dłużej
Wyniki wskazują na konieczność dokładnej kontroli kontaktów oraz rygorystycznych procedur dezynfekcji, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii.
MRSA związana z opieką zdrowotną
MRSA często prowadzi do chorób u osób z osłabionym układem odpornościowym, które przebywają w szpitalach lub placówkach opieki zdrowotnej.
Jest to określane jako MRSA związana z opieką zdrowotną (lub MRSA nabytą w szpitalu) i często występuje z następujących powodów:
- Uszkodzenie bariery skórnej – takie jak rana chirurgiczna, oparzenie, cewnik lub linia dożylna, które umożliwiają bakteriom dostanie się do organizmu.
- Osoby starsze – choroby współistniejące, wiele złożonych problemów zdrowotnych oraz osłabiony układ odpornościowy z powodu stanu zdrowia lub stosowania leków immunosupresyjnych.
- Duża liczba ludzi – fakt, że szpitale i placówki służby zdrowia są odwiedzane przez wiele osób, sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii.
Osoby z osłabionym układem odpornościowym mogą obejmować:
- pacjentów przebywających w szpitalu przez dłuższy czas
- pacjentów poddawanych dializie nerek
- pacjentów otrzymujących leczenie nowotworowe lub leki wpływające na funkcje immunologiczne
- osoby wstrzykujące narkotyki
- osoby, które przeszły operację w ciągu roku od hospitalizacji
Zgodnie z badaniami Centers for Disease Control and Prevention (CDC), inwazyjne infekcje MRSA związane z opieką zdrowotną spadły o 54% w latach 2005-2011, co oznacza 30 800 mniej ciężkich zakażeń i 9 000 mniej zgonów.
Podobne badanie przeprowadzone przez National Healthcare Safety Network (NHSN) wykazało, że liczba zakażeń MRSA krwiopochodnych spadła niemal o 50% w latach 1997-2007.
Średni wiek osoby z MRSA związanej z opieką zdrowotną wynosił 68 lat.
Kto jest zagrożony MRSA?
Osoby najbardziej narażone na rozwój MRSA związanej z opieką zdrowotną w szpitalu to te, które mają:
- osłabiony układ odpornościowy
- otwarte rany
- cewnik lub kroplówkę dożylna
- oparzenia lub skaleczenia na powierzchni skóry
- ciężkie choroby skóry
- przeszły operację
- częste stosowanie antybiotyków
MRSA związany z społecznością
MRSA związany z społecznością to zakażenie, które pojawia się poza szpitalem; występuje rzadziej niż MRSA związany z opieką zdrowotną. Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju MRSA związanego z społecznością to:
- życie w zatłoczonym środowisku; bazy wojskowe, więzienia, akademiki
- regularny kontakt skóra-skóra, np. w sportach kontaktowych, takich jak rugby, hokej, piłka nożna i koszykówka
- skaleczenia lub otarcia skóry oraz regularne wstrzykiwanie narkotyków
- zanieczyszczone powierzchnie
- niehigieniczne urządzenia lub brak higieny osobistej
- wcześniejsze stosowanie antybiotyków
CDC informuje, że 14% osób z zakażeniami MRSA nabyło je poza placówkami służby zdrowia.
Średni wiek osoby z MRSA związanej z lokalną społecznością wynosił 23 lata.
Te 5 C można wykorzystać do zapamiętania czynników ułatwiających przenoszenie MRSA:
- koncentracja
- kontakt (skóra ze skórą)
- skompromitowana skóra (otwarte rany)
- zanieczyszczone przedmioty i powierzchnie
- brak czystości
Objawy zakażenia MRSA
Objawy MRSA zależą od miejsca zakażenia. Wiele osób nosi bakterie MRSA w błonie śluzowej (np. w nosie), nie wykazując przy tym żadnych objawów aktywnej infekcji.
Zakażenia skóry wywołane przez gronkowca, w tym MRSA, objawiają się jako bolesne lub wrażliwe miejsce na skórze, które można pomylić z ukąszeniem owada. Zarażony obszar może być:
- czerwony
- zapłoniony
- bolesny
- gorący w dotyku
- pełen ropy lub innej cieczy
- towarzyszy mu gorączka
Objawy poważnego zakażenia MRSA we krwi lub w głębszych tkankach obejmują:
- gorączkę 100.4 °F lub wyższą
- dreszcze
- ogólne osłabienie
- zawroty głowy
- zamieszanie
- bóle mięśni
- obrzęk i tkliwość w dotkniętej części ciała
- bóle w klatce piersiowej
- kaszel
- duszność
- bóle głowy
- wysypka
- rany, które się nie goją
MRSA: Wskazówki dotyczące zapobiegania
Wskazówki dotyczące zapobiegania MRSA różnią się w zależności od tego, czy są związane z opieką zdrowotną, czy ze społecznością:
Zapobieganie zakażeniom MRSA związanym z opieką zdrowotną
Lekarze, pielęgniarki i inni pracownicy służby zdrowia stosują następujące środki w celu zapobiegania infekcjom MRSA:
- Higiena rąk – używanie mydła i wody lub środków na bazie alkoholu między pacjentami.
- Czystość w szpitalach i wyposażeniu – zapewnienie dokładnego czyszczenia.
- Utrzymywanie pacjentów z MRSA oddzielnie od innych pacjentów – w jednym pokoju lub w pokoju dzielonym z inną osobą, która ma MRSA.
- Odzież pracowników służby zdrowia – noszenie rękawiczek i fartuchów podczas opieki nad pacjentami z MRSA.
- Odzież dla odwiedzających – w rękawiczkach i fartuchach.
- Utylizacja i czystość – odwiedzający oraz personel szpitala zdejmują i wyrzucają fartuchy i rękawiczki po wyjściu z pokoju pacjenta, a następnie dokładnie myją ręce.
- Ograniczenie dostępu do obszarów wspólnych – pacjenci z MRSA są proszeni o ograniczenie ruchu w szpitalu, unikanie sklepów z pamiątkami i stołówek oraz pozostawanie w swoich pokojach.
- Wymaz z MRSA – aby sprawdzić, czy niektórzy pacjenci spoza MRSA mają MRSA na skórze.
Zapobieganie infekcjom MRSA związanym ze społecznością
Poniższe działania mogą zmniejszyć ryzyko zakażeń MRSA poza szpitalami:
- regularne mycie rąk
- utrzymywanie krótkich paznokci
- unikanie dzielenia się produktami, takimi jak mydła, płyny, kremy i kosmetyki
- nie dzielenie się nieumytymi ręcznikami
- nie dzielenie się osobistymi przedmiotami, takimi jak maszynki do golenia, pilniki do paznokci, szczoteczki do zębów, grzebienie czy szczotki do włosów
Testy i diagnoza MRSA
Zdrowe osoby czasami są badane na obecność MRSA na skórze przed przyjęciem do szpitala. Test polega na pobraniu wymazu z wnętrza nozdrzy lub skóry pacjenta.
Jeśli osoba została skolonizowana przez MRSA, możliwe jest usunięcie (odbarwienie) bakterii za pomocą:
- antybakteryjnych środków do mycia ciała lub proszków (kąpiele chlorheksydyny)
- kremu do nosa (mupirocyny donosowej)
- antybakteryjnego szamponu do skóry głowy (procedura kąpieli mydła chlorheksydyny)
Mydła i maści zabijające zarazki stosowane w oddziałach intensywnej opieki medycznej (ICU) wykazały 40% redukcję przypadków MRSA.
Aktualne badania nad MRSA
Aktualne badania wskazują na rosnący problem MRSA w kontekście opieki zdrowotnej oraz społeczności. W 2024 roku, w wyniku pandemii, zmiany w zachowaniach higienicznych i większa liczba hospitalizacji doprowadziły do wzrostu przypadków zakażeń MRSA. Zgodnie z danymi CDC, liczba zakażeń MRSA wśród pacjentów hospitalizowanych wzrosła o 15% w porównaniu do lat poprzednich.
Najnowsze badania podkreślają znaczenie profilaktyki, w tym szczepień oraz edukacji zdrowotnej, szczególnie w grupach wysokiego ryzyka, takich jak osoby starsze i pacjenci z chorobami przewlekłymi. Badania sugerują również, że wprowadzenie nowych strategii dezynfekcji oraz użycie bardziej skutecznych antybiotyków, takich jak ceftarolina, mogą znacząco wpłynąć na redukcję zakażeń MRSA.
Zrozumienie mechanizmów oporności na antybiotyki oraz rozwój nowych terapii są kluczowe w walce z tym zagrożeniem. W miarę jak badania postępują, istotne staje się monitorowanie trendów zakażeń MRSA oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w ochronie zdrowia.
