Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba, w której układ odpornościowy nieprawidłowo atakuje wyściółkę okrężnicy, co prowadzi do stanu zapalnego oraz otwartych ran lub owrzodzeń. Jest to forma zapalnej choroby jelit, która dotyka około 1,3% dorosłych w Stanach Zjednoczonych. Ta dolegliwość wpływa na układ trawienny, co może skutkować zaparciami.
Zaparcia to powszechny problem, który może mieć różnorodne przyczyny, takie jak niska zawartość błonnika w diecie, brak aktywności fizycznej, niektóre leki oraz różne schorzenia zdrowotne.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a zaparcia
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego najczęściej kojarzy się z biegunką oraz krwawymi, częstymi stolcami. Niemniej jednak, u niektórych osób z tym schorzeniem, zaparcia również mogą być poważnym problemem.
Wiele osób uważa, że codziennie powinny mieć przynajmniej jeden ruch jelit, a jego brak oznacza zaparcia. Warto jednak wiedzieć, że normalna częstość wypróżnień wynosi od trzech razy w tygodniu do trzech razy dziennie. Zaparcie definiuje się jako mniej niż trzy wypróżnienia tygodniowo, które mogą być trudne lub bolesne oraz prowadzić do twardych, suchych stolców.
Najczęstszą postacią wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest dystalne wrzodziejące zapalenie jelita grubego, które dotyka jedynie lewej strony okrężnicy. Zdarza się, że 80% osób nowo zdiagnozowanych ma tę formę choroby. U niektórych pacjentów z lewostronnym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mogą występować zaparcia w obrębie prawej strony jelita, co nazywa się zaparciem proksymalnym.
Środki zaradcze
Leczenie zaparć u osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego zależy od nasilenia objawów oraz stylu życia pacjenta. Oto kilka skutecznych metod:
1. Zmiany w diecie
Pierwszym krokiem w leczeniu zaparć często jest modyfikacja diety. Wskazówki obejmują:
- Przyjęcie diety bogatej w błonnik. Osoby dorosłe powinny spożywać od 22 do 34 gramów błonnika dziennie. Proste zmiany, takie jak zamiana białego chleba na pełnoziarnisty, mogą przynieść pozytywne efekty.
- Picie około 2 litrów wody dziennie. Spożycie powyżej tej ilości nie poprawia efektywności, dlatego nie należy zmuszać się do picia więcej.
- Wprowadzenie do diety dużej ilości świeżych owoców i warzyw, co zapewni odpowiednią ilość składników odżywczych.
2. Śledzenie ruchów jelit
Monitorowanie ruchów jelit może pomóc pacjentom ocenić postępy w leczeniu. Regularne spożywanie pokarmów bogatych w błonnik oraz wypróżnianie się o tej samej porze każdego dnia może przynieść ulgę.
Oto kilka wskazówek, jak skutecznie śledzić wypróżnienia:
- Prowadzenie dziennika ruchów jelit, w którym uwzględnia się czas, częstotliwość oraz konsystencję stolca.
- Dążenie do regularności w wypróżnieniach.
- Unikanie odkładania wypróżnienia na później.
3. Ćwiczenia
Aktywność fizyczna może znacząco złagodzić objawy zaparcia. Brak ruchu może spowolnić proces trawienia. Ćwiczenia o niskim wpływie, takie jak spacer, pływanie czy joga, mogą przynieść ulgę.
4. Środki przeczyszczające dostępne bez recepty
Jeśli dieta, nawodnienie i aktywność fizyczna nie przynoszą rezultatów, wiele osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego może skorzystać z dostępnych bez recepty środków przeczyszczających. Oto kilka przykładów:
- Babka płesznik
- Metyloceluloza
- Polikarbofil wapnia
Wszystkie środki przeczyszczające, w tym te dostępne bez recepty, należy stosować ostrożnie i pamiętać o odpowiednim nawodnieniu.
5. Inne leki
Istnieje wiele innych leków oraz środków przeczyszczających na receptę, które mogą pomóc w łagodzeniu zaparć:
- Magnez: Niska dawka może przynieść efekt wypróżniający w ciągu 6 godzin.
- Laktuloza: Mimo że może powodować gazy i działać wolniej niż inne leki, może skutecznie łagodzić przewlekłe zaparcia.
- Sorbitol: Ten sztuczny słodzik działa podobnie jak laktuloza i zazwyczaj jest tańszy.
- Glikol polietylenowy (PEG): Stosowany do przygotowania przed kolonoskopią, może również pomóc w przewlekłych zaparciach w dawkach 17 g raz lub dwa razy dziennie.
- Antraquininy: Pobudzające środki przeczyszczające, które mogą wywołać ruchy jelit w ciągu 6-8 godzin, ale mogą także powodować skurcze. Przykładem jest Senna.
- Pochodne difenylometanu: Działają podobnie do antrachinonów i mogą być pomocne w przypadku zaparć okresowych. Przykładem jest bisakodyl.
- Olej rycynowy: Może stymulować jelita, ale także powodować skurcze.
- Środki zmiękczające stolec
- Enzymy
Inne stany związane z zaparciami
Zaparcia mogą być także związane z innymi schorzeniami, takimi jak:
- Zespół jelita drażliwego (IBS)
- Choroba Crohna
- Nietolerancja glutenu
Zespół jelita drażliwego (IBS) jest częstym schorzeniem, które nie jest spowodowane odpowiedzią układu odpornościowego, lecz może powodować objawy podobne do wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Zaparcia mogą występować samodzielnie lub w połączeniu z biegunką, a ból brzucha jest częstym objawem.
Ważną różnicą między IBS a IBD jest stan zapalny – IBD powoduje zapalenie, które może prowadzić do poważnego uszkodzenia okrężnicy.
Choroba Crohna to inny typ IBD, który może wystąpić w dowolnej części przewodu pokarmowego, a nie tylko w jelicie grubym. Zaparcia mogą wskazywać na zaostrzenie choroby, które może być spowodowane zwężeniem jelita.
Nietolerancja glutenu, znana jako celiakia, to reakcja zapalna na gluten, prowadząca do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Eliminacja glutenowych produktów z diety zazwyczaj prowadzi do ustąpienia objawów.
Kiedy skonsultować się z lekarzem
Osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego powinny regularnie konsultować się z lekarzem w celu omówienia wszelkich zmian w objawach, w tym zaparć.
Objawy, które wymagają natychmiastowej interwencji, obejmują:
- Częste, krwawe stolce
- Silny ból brzucha
- Wzdęcia
- Uporczywe wymioty
- Zmęczenie
- Utrata apetytu
- Niewyjaśniona utrata masy ciała
- Niedokrwistość
- Gorączka
Perspektywy
Chociaż konkretna przyczyna wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie została jeszcze w pełni poznana, uważa się, że jest to choroba autoimmunologiczna spowodowana interakcją czynników genetycznych i środowiskowych. Około 10-20% osób z tą chorobą ma bliskich krewnych z nieswoistym zapaleniem jelit.
Wiele osób zauważa, że choroba zaczyna się powoli, a objawy z czasem się nasilają. W trakcie leczenia objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego mogą ustępować na dłuższy czas, co nazywa się remisją, trwającą tygodniami, miesiącami, a nawet latami.
Pacjenci z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mogą borykać się z nawracającymi zaparciami. Jednak odpowiednie leczenie farmakologiczne oraz zmiany w diecie mogą pomóc utrzymać objawy na niskim poziomie i poprawić jakość życia.
Aktualne badania i nowe podejścia do leczenia
W 2024 roku badania nad wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego koncentrują się na nowych metodach leczenia, które mogą przynieść pacjentom ulgę. Ostatnie badania sugerują, że terapie biologiczne, w tym inhibitory TNF-alfa oraz inne leki ukierunkowane na specyficzne szlaki immunologiczne, mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Z danych opublikowanych w 2024 roku wynika, że terapia wspomagająca, w tym zastosowanie probiotyków, może korzystnie wpływać na objawy i zmniejszać częstość występowania zaostrzeń. Istotnym postępem jest także wprowadzenie programów edukacyjnych dla pacjentów, które pomagają w zarządzaniu chorobą oraz dostosowywaniu stylu życia, co może przyczynić się do poprawy wyników leczenia.
W miarę jak nauka posuwa się naprzód, mamy nadzieję, że nowe strategie leczenia oraz lepsze zrozumienie przyczyn wrzodziejącego zapalenia jelita grubego przyczynią się do poprawy życia pacjentów i ich jakości życia.
