Aspartam to popularny substytut cukru, często stosowany jako słodzik w wielu produktach spożywczych i napojach, szczególnie w tych oznaczonych jako dietetyczne. Jest to wybór wielu osób próbujących zredukować kalorie w swojej diecie. Jednak nowe badania rzucają cień na jego skuteczność w odchudzaniu, sugerując, że może on wręcz prowadzić do przyrostu masy ciała.
Niektóre badania wskazują, że nawet przy akceptowalnym dziennym spożyciu aspartamu, zgodnym z wytycznymi Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA), może on zwiększać uczucie głodu, co prowadzi do nadwagi.
Inne badania przeprowadzone na gryzoniach wykazały, że słodziki takie jak sacharyna czy aspartam mogą powodować wzrost masy ciała, zamiast jej redukcji.
Przyczyny tego zjawiska nie są jeszcze do końca zrozumiałe, ale zespół naukowców z Massachusetts General Hospital postanowił zbadać, dlaczego aspartam nie sprzyja utracie masy ciała.
Ich badania, opublikowane w renomowanym czasopiśmie, sugerują, że jeden z metabolitów aspartamu może mieć istotny wpływ na ten proces.
W skład zespołu badawczego wchodził dr Richard Hodin z Departamentu Chirurgii Massachusetts General Hospital.
Badanie spożycia aspartamu u myszy
Jednym z produktów rozpadu aspartamu jest fenyloalanina, która hamuje działanie enzymu jelitowego znanego jako jelitowa fosfataza alkaliczna (IAP). Enzym ten jest kluczowy w zapobieganiu występowaniu zespołu metabolicznego u myszy.
Zespół metaboliczny to termin, który obejmuje szereg objawów związanych z cukrzycą typu 2, chorobami sercowo-naczyniowymi oraz otyłością.
Dr Hodin i jego zespół przeprowadzili wcześniejsze badania, w których podawali IAP myszom na diecie wysokotłuszczowej. Odkryli, że IAP może nie tylko zapobiegać wystąpieniu zespołu metabolicznego, ale także łagodzić objawy u zwierząt już dotkniętych tym schorzeniem.
Na podstawie tej znanej korelacji między IAP, fenyloalaniną i aspartamem, naukowcy postawili hipotezę, że spożywanie aspartamu może sprzyjać powstawaniu zespołu metabolicznego poprzez hamowanie działania fenyloalaniny.
W badaniu naukowcy dodali aspartam do diety oraz do napoju gazowanego, a następnie zmierzyli aktywność IAP u myszy.
Zastosowano cztery grupy myszy. Dwie grupy żywiono normalną dietą; jedna z nich miała dostęp do wody z aspartamem, a druga piła zwykłą wodę. Pozostałe dwie grupy były na diecie wysokotłuszczowej, gdzie jedna dostawała czystą wodę, a druga wodę z aspartamem.
Myszy na normalnej diecie, które spożywały aspartam, codziennie przyjmowały równowartość 3 ½ puszek napoju gazowanego. Natomiast myszy na diecie wysokotłuszczowej konsumowały aspartam w dawkach odpowiadających niemal dwóm puszkom napoju.
Myszy były monitorowane przez 18 tygodni.
Aspartam nie pomaga w utracie wagi
Dr Hodin i jego zespół odkryli, że aktywność IAP została obniżona po dodaniu aspartamu do napoju, podczas gdy poziomy IAP pozostały niezmienne po dodaniu IAP do napoju z cukrem.
Naukowcy wstrzykiwali aspartam bezpośrednio do jelita cienkiego myszy, gdzie zazwyczaj produkowana jest IAP, i stwierdzili zmniejszenie jej poziomów.
Dla porównania, wstrzyknięcie roztworu soli fizjologicznej w segmenty jelit nie miało wpływu na aktywność IAP.
Na koniec 18-tygodniowego okresu nie zauważono znaczących różnic w masach ciała obu grup myszy na normalnej diecie.
Jednak myszy na diecie wysokotłuszczowej, które otrzymywały aspartam, przybyły na wadze znacznie więcej niż te, które nie miały kontaktu z tym słodzikiem.
Myszy otrzymujące aspartam miały również wyższy poziom glukozy we krwi w porównaniu do grupy kontrolnej, co jest niepokojącym sygnałem.
Dodatkowo, poziomy białka zapalnego TNF-alfa były wyższe w grupie z aspartamem, co zazwyczaj jest związane z występowaniem zespołu metabolicznego.
«Substytuty cukru, takie jak aspartam, mają na celu wspieranie redukcji masy ciała i zmniejszania ryzyka zespołu metabolicznego, ale wiele badań klinicznych oraz epidemiologicznych sugeruje, że te produkty nie działają tak, jak powinny, a wręcz mogą pogarszać sytuację» – mówi dr Hodin.
Aspartam blokuje enzym, który zapobiega otyłości
W organizmie ludzkim aspartam jest metabolizowany i rozkładany na trzy składniki: fenyloalaninę, kwas asparaginowy oraz metanol. Fenyloalanina i kwas asparaginowy są naturalnie występującymi aminokwasami, ale fenyloalanina hamuje produkcję IAP.
«Uważamy, że aspartam może nie działać skutecznie, ponieważ mimo zastępowania cukru blokuje korzystne działanie IAP» – podkreśla dr Hodin.
«Ludzie często nie rozumieją, dlaczego sztuczne słodziki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Istnieją dowody sugerujące, że mogą one powodować uczucie głodu, co prowadzi do zwiększonego spożycia kalorii. Nasze odkrycia dotyczące hamowania IAP przez aspartam mogą pomóc zrozumieć, dlaczego jego stosowanie jest nieefektywne.»
Dr Richard Hodin
Choć naukowcy przyznają, że inne czynniki mogą mieć znaczenie, dr Hodin podkreśla, że wyniki «wyraźnie pokazują, że aspartam blokuje aktywność IAP, niezależnie od innych efektów.»
Warto również rozważyć, jak zmiana napojów gazowanych na wodę może wpłynąć na redukcję masy ciała. W ostatnich badaniach wykazano, że osoby, które ograniczają spożycie napojów słodzonych, mogą zauważyć spadek masy ciała oraz poprawę ogólnego stanu zdrowia.
