Rak in situ to termin medyczny, który odnosi się do nowotworu, w którym nienormalne komórki nie rozprzestrzeniły się poza miejsce ich pierwotnego wystąpienia. «In situ» oznacza «w pierwotnym miejscu».
Te komórki in situ mogą z czasem przekształcić się w komórki nowotworowe i rozprzestrzenić się do innych pobliskich lokalizacji. Inne określenia raka in situ to stadium 0, rak nieinwazyjny lub rak przedinwazyjny.
W niniejszym artykule skoncentrujemy się na najczęstszych obszarach, w których lekarze diagnozują raka in situ oraz na dostępnych metodach leczenia po postawieniu diagnozy.
Szybkie fakty dotyczące raka in situ:
- Rak in situ to termin opisowy używany do identyfikacji nowotworów w różnych lokalizacjach.
- Wczesne wykrycie nowotworów w praktyce medycznej wiąże się z większym powodzeniem leczenia i szansą na remisję.
- Z tego powodu lekarze często zalecają leczenie, aby usunąć te komórki przedrakowe.
Gdzie to się dzieje?
Poniżej przedstawiamy najczęstsze rodzaje raka in situ:
Rak in situ pęcherza moczowego
Pęcherz moczowy to częste miejsce, gdzie lekarze diagnozują raka in situ. Szacuje się, że około 3 procent wszystkich nowotworów pęcherza moczowego to rak in situ.
Ten typ nowotworu występuje często u osób, które w przeszłości miały raka pęcherza moczowego, który był w remisji. Nawrót choroby obserwuje się u niemal 90 procent pacjentów.
Najczęściej rak płaskonabłonkowy wykrywany jest u mężczyzn palących, w wieku 60-70 lat.
Rak szyjki macicy in situ
Rak szyjki macicy in situ rozpoznawany jest przez obecność komórek przedrakowych, które znajdują się na powierzchni szyjki macicy.
Mimo że lekarze mogą leczyć ten typ nowotworu, istnieje ryzyko nawrotu, dlatego zaleca się regularne badania cytologiczne w celu monitorowania stanu zdrowia.
Rak przewodowy in situ (DCIS)
Ten typ nowotworu wewnątrzprzewodnikowego jest jednym z najczęstszych rodzajów raka piersi, według American Cancer Society.
Ductal oznacza, że komórki rozwijają się w kanałach mlecznych w piersiach. Szacunkowo 20 procent raków sutka diagnozowanych rocznie w Stanach Zjednoczonych to DCIS, co przekłada się na około 60 000 przypadków.
Rak płaskonabłonkowy in situ lub choroba Bowena
Ten typ raka skóry jest jedną z pierwszych znanych form raka płaskonabłonkowego. Zgodnie z danymi American Cancer Society, około 20 procent nowotworów skóry to płaskonabłonkowe raki skóry.
Komórki w tym typie nowotworu najczęściej pojawiają się w miejscach skóry narażonych na działanie słońca, takich jak twarz, uszy i szyja. Istnieje ryzyko ich głębszego wnikania w skórę oraz rozprzestrzeniania się na inne obszary ciała.
Wymienione wyżej typy nowotworów to tylko niektóre przykłady obszarów, w których może wystąpić rak in situ.
Jak leczyć?
Typowe metody leczenia raka in situ obejmują:
Rak in situ pęcherza moczowego
Praktycznie wszystkie osoby z rakiem in situ pęcherza moczowego będą miały wykonany zabieg chirurgiczny w celu usunięcia komórek przedrakowych.
Zabiegi mogą obejmować przezcewkową elektroresekcję oraz biopsję z zastosowaniem elektrycznych lub laserowych kauteryzacji.
Jeśli po tych procedurach nadal wykrywa się komórki rakowe, lekarze mogą zalecić radykalną cystektomię, czyli chirurgiczne usunięcie pęcherza.
Jednak z uwagi na fakt, że osoby starsze są najbardziej narażone na tę chorobę, lekarze mogą sugerować uważne czekanie, ponieważ czas potrzebny na rozwój nowotworu może być dłuższy niż przewidywana długość życia pacjenta.
Rak szyjki macicy in situ
W takich przypadkach lekarze często zalecają usunięcie komórek przedrakowych, aby zapobiec ich rozwojowi w nowotwór złośliwy.
Możliwe metody to kriochirurgia, chirurgia laserowa, zimna konizacja noża oraz pętla zabiegu elektrochirurgicznego (LEEP/LEETZ).
Jeżeli kobieta nie jest już w wieku rozrodczym, lekarz może zasugerować usunięcie macicy.
Rak przewodowy in situ (DCIS)
W przypadku DCIS lekarz omawia z pacjentką opcje leczenia, które zależą od lokalizacji komórek nowotworowych w piersi.
Jedną z opcji jest chirurgia oszczędzająca pierś (BCS), w której chirurg usuwa komórki nowotworowe oraz część zdrowej tkanki piersi wokół guza.
W pewnych przypadkach lekarz może także usunąć węzły chłonne i zalecić radioterapię, aby zminimalizować ryzyko nawrotu komórek przedrakowych.
Jeżeli obszar DCIS jest duży, lekarz może zalecić mastektomię, obejmującą usunięcie całej piersi.
Rak płaskonabłonkowy in situ lub choroba Bowena
W przypadku tego typu nowotworu lekarze zazwyczaj zalecają usunięcie komórek przedrakowych. W niektórych sytuacjach lekarz może również zarekomendować radioterapię w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu.
Wybór odpowiednich zabiegów
Pacjenci zawsze powinni szczegółowo omawiać swoje opcje leczenia z lekarzem.
Ważne pytania, które warto zadać, to:
- «Jakie są szanse na skuteczność tego leczenia?»
- «Jakie mogą być skutki uboczne?»
- «Co się stanie, jeśli komórki nowotworowe nadal będą obecne?»
Skrupulatne rozważenie wszystkich opcji może pomóc pacjentowi w podjęciu najlepszej decyzji dotyczącej jego zdrowia.
Perspektywy raka in situ
Choć rozpoznanie raka in situ nie zawsze oznacza, że komórki staną się nowotworowe, ryzyko ich przekształcenia jest na tyle wysokie, że lekarze zalecają leczenie.
Leczenie komórek przed ich przekształceniem w nowotwór złośliwy oraz rozprzestrzenieniem się daje pacjentowi największą szansę na uniknięcie zachorowania na raka.
Medyczne możliwości rozpoznawania raka in situ podkreślają znaczenie uczestnictwa pacjentów w wizytach profilaktycznych, takich jak badania cytologiczne dla kobiet oraz coroczne kontrole skóry u dermatologa.
Aktualne badania i nowe spojrzenie na raka in situ
Nowe badania z 2024 roku dostarczają coraz więcej dowodów na to, że wczesna interwencja w przypadku raka in situ może znacznie poprawić prognozy pacjentów. Badania pokazują, że zastosowanie nowoczesnych technik obrazowania, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, może zwiększyć wykrywalność zmian in situ nawet o 30 procent w porównaniu do tradycyjnych metod diagnostycznych.
Z kolei rozwój terapii immunologicznych staje się obiecującą alternatywą dla tradycyjnych metod leczenia, co może skutkować mniejszą inwazyjnością oraz lepszymi wynikami leczenia. W badaniach klinicznych zaobserwowano, że pacjenci z rakiem in situ, którzy przyjmowali terapie wspomagające, mieli o 40 procent niższe ryzyko nawrotu choroby.
To wszystko dowodzi, że zrozumienie i badanie raka in situ staje się kluczowe w walce z nowotworami. Przy odpowiedniej edukacji oraz regularnych badaniach profilaktycznych możemy jeszcze skuteczniej zwalczać tę chorobę, co przynosi nadzieję milionom pacjentów.
