Polon-210 to śmiertelna trucizna, która przyczyniła się do tragicznej śmierci byłego rosyjskiego szpiega Aleksandra Litwinienki w Londynie w 2006 roku. Zmarł na skutek choroby popromiennej, której przyczyną było zatrucie tym niebezpiecznym izotopem.
Litwinienko rzekomo spożył śmiertelną dawkę Po-210, pijąc herbatę podczas spotkania biznesowego z dwoma innymi Rosjanami, którzy zostali oskarżeni o jego morderstwo.
Incydent ten narażał około 700 osób na promieniowanie, choć na szczęście żadna nie doznała poważnych konsekwencji zdrowotnych. W wyniku tego zdarzenia, kilka lokalizacji w Londynie, w tym restauracja oraz klub nocny, zostały tymczasowo zamknięte jako środek ostrożności.
Sekcja zwłok Litwinienki była przeprowadzona z zastosowaniem złożonych środków bezpieczeństwa ze względu na obawy dotyczące radioaktywności.
Polon-210, znany również jako Po-210, to radioaktywny izotop, który budzi wiele kontrowersji i niepokoju.
Szybkie fakty na temat polonu-210
Oto kilka kluczowych punktów dotyczących polonu-210, które warto znać:
- Polon-210 to rzadki radioaktywny metal odkryty przez Marie Curie pod koniec XIX wieku.
- Emituje wysokoenergetyczną formę promieniowania, które nie przemieszcza się daleko i szybko się rozpada.
- W przypadku dostania się do organizmu przez wdychanie, połykanie lub przez uszkodzoną skórę, skutki mogą być śmiertelne.
- Polon-210 jest około 250 miliardów razy bardziej toksyczny niż cyjanowodór, co czyni go jedną z najbardziej niebezpiecznych substancji.
Co to jest Po-210?
Polon to radioaktywny pierwiastek chemiczny (atomowy numer 84), który został odkryty w 1898 roku przez Marię Curie. Nazwa tego pierwiastka pochodzi od Polski, kraju jej pochodzenia.
W temperaturze pokojowej polon występuje w postaci litych, srebrnych metalowych brył. Polon-210 jest jednym z 25 znanych radioaktywnych izotopów tego pierwiastka.
Czysty polon jest bardzo lotny, a jego izotopy są radioaktywne. Najbardziej powszechnym izotopem jest właśnie polon-210, który, mimo że ma stosunkowo krótki okres półtrwania, jest niezwykle niebezpieczny.
Okres półtrwania polonu-210 wynosi 140 dni, co oznacza, że połowa jego radioaktywności zanika w tym czasie. Biologiczny okres półtrwania wynosi 40 dni, co oznacza, że organizm potrzebuje tyle czasu, aby wyeliminować połowę tego izotopu.
Gdzie to znajdziesz
Polon-210 występuje w niewielkich ilościach w organizmie człowieka, głównie z powodu niskich poziomów w normalnym środowisku oraz w łańcuchu pokarmowym, zwłaszcza w owocach morza. Palacze tytoniu mają większe stężenie polonu-210, ponieważ jego cząsteczki gromadzą się w płucach.
W przemyśle polon-210 znajduje zastosowanie w produkcji urządzeń eliminujących zakłócenia statyczne, co jest przydatne w produkcji taśm, papieru rolowanego oraz włókien syntetycznych. Używa się go również do ochrony środowiska przed kurzem, na przykład w procesie produkcji chipów komputerowych.
Naturalny polon jest niezwykle rzadki; w jednej tonie rudy uranu znajduje się zaledwie około 100 mikrogramów polonu.
Wpływ na ciało
Polon-210 jest jedną z najbardziej toksycznych substancji znanych człowiekowi, mimo że jest obecny w naszym otoczeniu.
Niskie poziomy polonu-210 w środowisku są zazwyczaj nieszkodliwe dla zdrowia ludzi, z wyjątkiem palaczy, którzy są narażeni na wyższe stężenia. Niemniej jednak, w odpowiednich ilościach, polon-210 może być śmiertelny w ciągu kilku dni lub tygodni.
Jak niebezpieczne jest to?
Polon sam w sobie nie ma toksycznych właściwości chemicznych, ale jego niebezpieczeństwo tkwi w emitowanym promieniowaniu.
Toksykolodzy szacują, że jeden gram polonu-210 mógłby zabić 50 milionów ludzi i spowodować chorobę u kolejnych 50 milionów. Litwinienko mógł umrzeć po spożyciu nawet mniej niż jedna milionowa tej ilości.
Jako broń, polon-210 byłby śmiertelny, ale jego pozyskanie jest niezwykle trudne. W zastosowaniach komercyjnych, polon jest przetwarzany w sposób, który uniemożliwia jego oddzielne wykorzystanie jako trucizny.
Mimo to, niebezpieczeństwo pozostaje: aby kogoś otruć, substancja musi trafić do ciała przez:
- Inhalację
- Przyjmowanie pokarmu
- Wnikanie przez oparzenia lub rany na skórze.
Nie można jednak zostać skażonym przez inną osobę, chyba że dojdzie do kontaktu z jej płynami ustrojowymi.
Jak powoduje uszkodzenie
Polon-210 jest znanym czynnikiem rakotwórczym, który w przypadku wdychania może prowadzić do raka płuc. Po połknięciu, substancja ta koncentruje się w czerwonych ciałkach krwi, a następnie rozprzestrzenia się do wątroby, nerek, szpiku kostnego, przewodu pokarmowego oraz narządów płciowych.
Gdy polon-210 rozprzestrzenia się po organizmie, pozostawia ślad reaktywnych rodników, które pobierają elektrony z otaczających cząsteczek. Uszkodzenie DNA spowodowane promieniowaniem alfa może prowadzić do apoptozy, czyli «samobójstwa komórki». Nawet niewielkie uszkodzenie DNA może spowodować zmiany genetyczne, które wpływają na zdolność podziału komórek.
Różne narządy i tkanki różnią się wrażliwością na uszkodzenia wywołane promieniowaniem alfa, przy czym tkanka szpiku kostnego jest szczególnie podatna na jego działanie, ponieważ odpowiada za produkcję komórek krwi oraz wyściółkę jelit.
Objawy
Jednym z głównych wyzwań w diagnostyce zatrucia polonem-210 jest to, że jest ono bardzo rzadkie. Z tego powodu nikt nie spodziewa się takiego zagrożenia. W niektórych laboratoriach w USA dostępne są testy moczu, które mogą ocenić obecność tej substancji.
Objawy zatrucia zależą od poziomu narażenia na polon-210 i mogą obejmować:
- nudności i wymioty
- anoreksję
- wypadanie włosów
- obniżoną liczbę białych krwinek lub limfopenię
- biegunki
- uszkodzenia szpiku kostnego
Im wyższa dawka, tym szybszy wystąpienie objawów. Po tych ostrych symptomach pacjent może wydawać się zdrowieć, ale uszkodzenia szpiku kostnego będą postępować, prowadząc do dalszych spadków liczby białych krwinek i płytek krwi.
W zależności od dawki, zatrucie może wpłynąć na różne narządy, w tym szpik kostny, układ pokarmowy oraz układ sercowo-naczyniowy i ośrodkowy układ nerwowy (OUN).
Gdy OUN zostanie zaatakowany, skutki są nieodwracalne i mogą prowadzić do śmierci. W przypadku dużych dawek może dojść do zamieszania, drgawek oraz utraty przytomności w ciągu kilku minut od zatrucia.
Osoby, które przeżyją, mogą potrzebować wielu miesięcy na pełny powrót do zdrowia, a ci, którzy nie wyzdrowieją, mogą umrzeć w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.
Leczenie
Jeśli zatrucie polonem jest odwracalne i pacjent ma świadomość narażenia, wczesna diagnoza może prowadzić do skutecznego leczenia. Kluczowym czynnikiem jest ilość otrzymanej dawki.
Opieka wspomagająca obejmuje:
- Kontrolę objawów
- Zapobieganie lub leczenie zakażeń, które są bardziej prawdopodobne z powodu obniżonej liczby białych krwinek
- Transfuzje krwi i płytek krwi, jeśli to konieczne
Jeśli pacjent wie, że niedawno spożył truciznę, aspiracja lub płukanie żołądka mogą pomóc w usunięciu źródła promieniowania.
Chelatacja
Niektóre leki mogą zmniejszać skutki zatrucia promieniowaniem. Środki chelatujące, takie jak dimerkaprol i penicyloamina, były stosowane w badaniach na zwierzętach oraz niektórych pacjentach. Chelatacja jest skuteczna w leczeniu zatruć metalami ciężkimi, ponieważ chelator wiąże się z metalem, zapobiegając jego wchłanianiu i ułatwiając eliminację z organizmu.
Dimerkaprol był stosowany w leczeniu zatruć metalami ciężkimi, takimi jak rtęć, złoto, bizmut, antymon, tal i ołów, i wykazał pewne sukcesy w chelatacji polonu.
Obecne problemy
W 2007 roku pojawiły się obawy w Stanach Zjednoczonych dotyczące poziomów polonu-210 w wodach gruntowych w Fallon, w dolinie Lahontan w Nevadzie. Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) zapewniły, że osoby korzystające z wody publicznej nie są zagrożone, a jednocześnie doradzili użytkownikom wody studziennej, aby przetwarzali wodę w działającym systemie odwróconej osmozy, jeśli testy wykazywały wysokie stężenia polonu-210.
W tym samym roku Urząd ds. Żywności i Leków (FDA) uznał, że poziom tej substancji w mleku nie stanowi powodu do zmartwień. Jednak obecnie istnieją obawy, że nowe metody produkcji ropy i gazu, takie jak szczelinowanie, mogą prowadzić do zwiększenia poziomów polonu-210 oraz innych potencjalnie niebezpiecznych substancji. Agencja Ochrony Środowiska (EPA) monitoruje tę sytuację.
Nowe Badania i Wnioski z 2024 roku
W 2024 roku badania nad polonem-210 ujawniły nowe informacje na temat jego toksyczności oraz wpływu na zdrowie publiczne. Najnowsze analizy wskazują, że narażenie na polon-210 może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów, szczególnie przy długotrwałym kontakcie.
Badania przeprowadzone na grupie palaczy wykazały, że osoby te mają znacznie wyższe poziomy polonu-210, co potwierdza tezę, że palenie tytoniu przyczynia się do akumulacji tej toksyny w organizmie. Obserwacje wskazują również, że polon-210 może wpływać na układ immunologiczny, prowadząc do obniżenia odporności.
W kontekście ochrony zdrowia publicznego, eksperci zalecają dalsze monitorowanie poziomów polonu-210 w wodzie i żywności, zwłaszcza w rejonach przemysłowych, gdzie może dochodzić do jego uwalniania. Zwiększona świadomość i edukacja na temat zagrożeń związanych z polonem-210 mogą pomóc w lepszym zrozumieniu tego niebezpiecznego izotopu i jego wpływu na zdrowie ludzkie.
