Wcześniej znane jako «depresja maniakalna», zaburzenie dwubiegunowe to poważna choroba psychiczna, która wiąże się z ekstremalnymi zmianami nastroju, energii oraz poziomów aktywności. Osoby cierpiące na to schorzenie mogą doświadczać zarówno faz manii, jak i depresji, co wpływa na ich codzienne życie.
Zgodnie z danymi, około 2,9 procent populacji amerykańskiej zmaga się z chorobą dwubiegunową, a diagnozy najczęściej stawiane są w przedziale wiekowym od 15 do 25 lat. To istotne, aby zrozumieć, że choć choroba afektywna dwubiegunowa nie może zostać całkowicie wyleczona, możliwe jest jej skuteczne opanowanie.
Odpowiednia opieka oraz właściwie dobrane leki pozwalają osobom z tym zaburzeniem prowadzić pełne i produktywne życie. Poradnictwo, terapia poznawczo-behawioralna (CBT) oraz wprowadzenie zmian w stylu życia mogą znacznie poprawić jakość życia osób cierpiących na zaburzenia afektywne dwubiegunowe.
Zmiany stylu życia
Klinika Mayo zaleca różnorodne zmiany stylu życia, które mogą pomóc osobom z zaburzeniem dwubiegunowym w minimalizowaniu cykli zachowań pogarszających ich stan zdrowia.
Sen
Zakłócony sen jest ściśle związany z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. W fazie maniakalnej pacjent może spać bardzo mało, natomiast w fazie depresyjnej często występują długie okresy snu. Niewystarczająca ilość snu może wywołać znaczące zmiany nastroju, dlatego kluczowe jest dbanie o zdrowy rytm snu.
Osoby z zaburzeniem dwubiegunowym, które zmagają się z problemami ze snem, powinny skonsultować się z lekarzem, aby uzyskać odpowiednie wsparcie.
Dieta
Zdrowa dieta to fundamentalny element stylu życia dla osób z zaburzeniem dwubiegunowym. Badania wskazują, że aż 68% pacjentów z tym schorzeniem zmaga się z nadwagą lub otyłością. Dodatkowo, osoby z zaburzeniem dwubiegunowym mają znacznie wyższy wskaźnik objadania się w porównaniu do ogólnej populacji.
Nadwaga może komplikować proces zdrowienia i zwiększać ryzyko wystąpienia chorób takich jak cukrzyca czy nadciśnienie. Teoria sugeruje, że osoby z zaburzeniem dwubiegunowym mogą mieć obniżony poziom serotoniny, neuroprzekaźnika wpływającego na nastrój, co może prowadzić do zwiększonego apetytu na węglowodany i słodycze.
Ćwiczenie
Regularna aktywność fizyczna to sprawdzony sposób na zrównoważenie nastroju. Ćwiczenia uwalniają endorfiny, które wpływają na poprawę samopoczucia i jakości snu. Przegląd badań z 2015 roku sugerował, że aktywność fizyczna może stanowić skuteczną strategię radzenia sobie z depresyjnymi fazami zaburzenia dwubiegunowego.
Jednak konieczne są dalsze badania, aby określić optymalny poziom intensywności i częstotliwości ćwiczeń dla pacjentów. Osoby przyjmujące lit powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem programu treningowego, aby uniknąć interakcji z lekami.
Nałóg
Warto pamiętać, że osoby z zaburzeniem dwubiegunowym mogą być bardziej skłonne do podejmowania ryzykownych zachowań, w tym do uzależnień. Badania pokazują, że 56% osób z tym schorzeniem zmaga się z uzależnieniem od alkoholu lub narkotyków.
Niektóre obszary mózgu związane z nagradzaniem są silniej aktywowane u osób z zaburzeniem dwubiegunowym, co może prowadzić do niezdrowych wyborów. Jak zauważa prof. Wael El-Deredy, «większy szum» związany z nagrodami może sprawiać, że pacjenci dążą do szybkich korzyści, co wiąże się z ryzykiem podejmowania błędnych decyzji.
Osoby z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, które mają problemy z alkoholem lub narkotykami, powinny zasięgnąć profesjonalnej pomocy oraz unikać towarzystwa osób, które mogą podsycać negatywne zachowania.
Zarządzanie maniakalnym epizodem
Choć nie zawsze można zapobiec epizodowi maniakalnemu, oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:
- skontaktować się z lekarzem przy pierwszych objawach lub po przerwaniu leczenia
- przestrzegać ustalonego planu leczenia i nie opuszczać wizyt kontrolnych
- utrzymywać regularny rytm snu oraz unikać zbędnego stresu
- stosować zdrową dietę i zapewnić sobie odpowiednią ilość aktywności fizycznej
- unikać alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych
- monitorować swoje nastroje i odczucia
Dobrze jest dzielić się swoimi uczuciami z bliskimi, aby uzyskać ich wsparcie w trudnych chwilach.
Alternatywne środki
Niektórzy pacjenci z chorobą afektywną dwubiegunową sięgają po zioła lub suplementy, aby złagodzić objawy. Warto jednak pamiętać, że skuteczność takich środków nie zawsze jest potwierdzona.
Omega-3: Niektóre badania sugerują, że ekstrakt z oleju rybnego omega-3 może przynieść korzyści osobom z zaburzeniami dwubiegunowymi. W krajach, gdzie ryby stanowią istotny element diety, zaburzenia dwubiegunowe występują rzadziej.
Magnez: Istnieją sugestie, że suplementy magnezu mogą łagodzić objawy manii oraz szybkiego cyklu zaburzeń dwubiegunowych, chociaż potrzeba więcej badań, aby to potwierdzić.
Ziele dziurawca i aminokwas S-adenozylo-L-metionina (SAM-e) są czasami stosowane w celu łagodzenia objawów depresji, jednak mogą zwiększać ryzyko wystąpienia manii. Należy zachować ostrożność, gdyż mogą zakłócać działanie leków przeciwdepresyjnych.
Witaminy: Wybrane witaminy, takie jak witamina C i kwas foliowy, mogą wspierać zdrowie psychiczne, choć dowody na ich skuteczność są ograniczone. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla kobiet w wieku rozrodczym i powinien być regularnie przyjmowany.
Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową, które zdecydują się na stosowanie suplementów, powinny kontynuować leczenie farmakologiczne i skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian.
Wsparcie kliniczne i leczenie
Leczeniem zaburzeń afektywnych dwubiegunowych zajmuje się zazwyczaj psychiatra, który często współpracuje z zespołem specjalistów, w tym psychologów, pracowników socjalnych i pielęgniarek psychiatrycznych.
W trakcie epizodów maniakalnych mogą być przepisywane leki stabilizujące nastrój, takie jak lit, kwas walproinowy, karbamazepina czy lamotrygina. W przypadku ciężkiej manii lekarze mogą wprowadzać także leki przeciwpsychotyczne, które mogą współistnieć z leczeniem stabilizatorami nastroju.
Antydepresanty zazwyczaj nie są stosowane samodzielnie w leczeniu depresji dwubiegunowej, gdyż mogą wywoływać manie. Często są przepisywane w połączeniu z innymi lekami, aby zminimalizować ryzyko.
Pacjenci z zaburzeniem dwubiegunowym z problemami alkoholowymi lub z nadużywaniem substancji powinni również poddać się odpowiedniemu leczeniu. W skrajnych przypadkach lekarz może zlecić hospitalizację, jeśli pacjent wykazuje oznaki psychozy lub stanowi zagrożenie dla siebie lub innych.
Zarządzanie chorobą afektywną dwubiegunową wymaga długoterminowego leczenia, nawet gdy pacjent czuje się lepiej. Warto wprowadzać zmiany w stylu życia, które mogą skutecznie wspierać proces terapeutyczny.
Nowe badania i wnioski
W roku 2024, badania nad zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym nabierają tempa. W najnowszych pracach zwraca się szczególną uwagę na rolę terapii genowej oraz nowoczesnych metod neurofeedbacku w leczeniu pacjentów. Wyniki badań wskazują, że terapie te mogą przynieść obiecujące efekty w stabilizacji nastroju i poprawie jakości życia pacjentów.
Dodatkowe dane z badań epidemiologicznych sugerują, że wczesna interwencja oraz holistyczne podejście do leczenia mogą znacząco wpłynąć na długoterminowe wyniki zdrowotne. Pacjenci, którzy otrzymują wsparcie psychologiczne oraz edukację na temat swojej choroby, mają większe szanse na skuteczne zarządzanie objawami i uniknięcie nawrotów.
Warto również zauważyć, że w miarę jak rośnie świadomość społeczna na temat zaburzeń afektywnych, coraz więcej osób szuka pomocy, co może przyczynić się do lepszej diagnostyki oraz leczenia. W 2024 roku istotne jest, aby kontynuować badania oraz rozwijać dostęp do innowacyjnych form terapii, które mogą realnie poprawić życie osób z zaburzeniem dwubiegunowym.
