Pierwsze wyniki największego badania, jakie kiedykolwiek przeprowadzono w celu zbadania ludzkiego mikrobiomu, są już dostępne. Mają one istotne implikacje dla praktyk żywieniowych, oporności na antybiotyki oraz zdrowia psychicznego. Badania te dostarczają nowych informacji, które mogą pomóc w zrozumieniu, jak mikrobiom wpływa na nasze ogólne samopoczucie.
W 2012 roku dr Rob Knight z University of California (UC), San Diego, Jeff Leach, założyciel Human Food Project oraz dr Jack Gilbert, dyrektor wydziału w Microbiome Center na Uniwersytecie w Chicago w Illinois, zainicjowali amerykański projekt Gut. Ich celem było zgłębienie tajemnic ludzkiego mikrobiomu, czyli zbioru genów, które kodują wszystkie nasze mikroby.
Naukowcy chcieli dowiedzieć się, ile rodzajów bakterii zasiedla nasze ciało, gdzie się one znajdują oraz w jaki sposób dieta i styl życia wpływają na skład tych mikroorganizmów. W tym celu zastosowali tzw. naukę obywatelską, pozwalając społeczeństwu na udział w badaniach poprzez dostarczanie danych oraz próbek.
Pierwsze wyniki zostały już opublikowane, dostarczając cennych wskazówek dotyczących tego, co sprzyja zdrowym i różnorodnym bakteriom w naszych jelitach. Wyniki te zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie naukowym, co podkreśla ich znaczenie.
Naukowcy z Citizen pomagają w badaniu mikrobiomu
W ramach projektu uczestnicy płacili 99 USD za zestaw, w którym pobrano próbki bakterii z kału, jamy ustnej oraz skóry. Oprócz tego musieli wypełnić ankiety dotyczące swojego ogólnego stanu zdrowia, ewentualnych chorób, stylu życia oraz praktyk żywieniowych.
Do 2015 roku projekt zebrał 15 096 próbek od 11 336 osób z Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii oraz 42 innych krajów. Naukowcy wykorzystali sekwencjonowanie genomu do analizy markera genetycznego o nazwie 16S rRNA, który jest unikalny dla bakterii.
Wszystkie próby zostały również przebadane pod kątem metabolitów, co pozwoliło na analizę dodatkowych cząsteczek i związków chemicznych. Na zakończenie zastosowano innowacyjną metodę sekwencjonowania DNA, znaną jako metagenomika shotgunu, w celu dogłębnej analizy danych genetycznych.
Znaczenie różnorodnej, opartej na roślinach diety
Wyniki badania ujawniły, że dieta bogata w różnorodne rośliny pozytywnie wpływa na różnorodność bakteryjną w jelitach. Osoby, które spożywały ponad 30 różnych rodzajów roślin tygodniowo, miały znacznie bardziej zróżnicowane mikrobiomy niż ci, którzy ograniczali się do 10 lub mniej rodzajów roślin.
Niemniej jednak naukowcy podkreślają, że te wyniki nie zawsze przekładają się na poprawę zdrowia. Uczestnicy, którzy spożywali ponad 30 rodzajów roślin, wykazywali również mniejszą oporność na antybiotyki. Analizy pokazały, że w ich próbkach kałowych występowało mniej genów odpowiedzialnych za oporność na te leki.
Choć badanie miało charakter obserwacyjny, autorzy spekulują, że osoby z ubogą dietą roślinną mogą rekompensować to poprzez spożycie mięsa, które mogło być poddane działaniu antybiotyków, lub przetworzonych produktów żywnościowych zawierających te substancje.
Bakterie jelitowe i zdrowie psychiczne
Co więcej, badania ujawniły interesujące powiązania między składem bakterii jelitowych a zdrowiem psychicznym. Osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego (PTSD), schizofrenię, depresję czy zaburzenia dwubiegunowe były analizowane w porównaniu do zdrowych kontrolnych, dopasowanych pod względem wieku, płci i wskaźnika masy ciała (BMI).
Wyniki wskazały, że osoby z problemami psychicznymi miały większą ilość specyficznych bakterii w porównaniu do osób zdrowych. Związek ten był silny niezależnie od płci, wieku czy lokalizacji geograficznej. Dodatkowo, badania sugerują, że niektóre rodzaje bakterii mogą być bardziej powszechne u osób z depresją.
Odkrycia te potwierdzają wcześniejsze badania, które wskazywały na związek między zdrowiem psychicznym a mikrobiomem jelitowym. Na przykład, ostatnie badania podkreślają związek między lękiem a niedoborem niektórych korzystnych mikroorganizmów jelitowych. Inne badania ujawniły zmiany w składzie bakterii u osób z PTSD.
W kierunku «GPS mikrobiomu»
Dr Daniel McDonald, dyrektor naukowy Amerykańskiego Projektu Gut w UC San Diego School of Medicine, podkreśla znaczenie wyników. Mówi: «Zaobserwowaliśmy znacznie większą różnorodność drobnoustrojów niż w mniejszych badaniach, co sugeruje, że badanie większej populacji pozwoli na odkrycie jeszcze większej różnorodności, co jest kluczowe dla określenia granic ludzkiego mikrobiomu.»
Rob Knight podziela to zdanie, stwierdzając: «Ludzki mikrobiom jest złożony, ale im więcej próbek zbierzemy, tym szybciej rozwikłamy sposoby, w jakie mikrobiom jest powiązany z różnymi stanami zdrowia i chorobami».
«Projekt American Gut jest dynamiczny, a próbki przychodzą codziennie z całego świata» – dodaje Knight. «Analiza przedstawiona w tym artykule to tylko migawka, ale naszym celem jest stworzenie mikrobiomowego GPS, który nie tylko wskaże, gdzie jesteś na tej mapie, ale również pomoże określić, dokąd chcesz zmierzać i co możesz zrobić, aby tam dotrzeć, w kontekście diety, stylu życia czy leków.»
Rob Knight, Ph.D.
Nowe badania w 2024 roku
W 2024 roku kontynuowane są badania nad mikrobiomem, które dostarczają nowych danych na temat wpływu diety i stylu życia na zdrowie jelit. Nowe badania sugerują, że różnorodność mikrobiomu może mieć kluczowe znaczenie w prewencji chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy otyłość. Statystyki pokazują, że osoby prowadzące zróżnicowaną dietę roślinną mają o 30% niższe ryzyko rozwoju tych schorzeń.
Ponadto badania wykazały, że regularne spożywanie probiotyków i prebiotyków nie tylko wspiera zdrowie jelit, ale także może poprawiać samopoczucie psychiczne, zmniejszając objawy depresji i lęku. W kontekście zdrowia psychicznego, coraz więcej dowodów wskazuje na związek między mikrobiomem jelitowym a neuroprzekaźnikami, co sugeruje, że nasze jelita mogą wpływać na nastrój i emocje.
Warto również zauważyć, że badania nad mikrobiomem w 2024 roku eksplorują, jak różne diety (np. ketogeniczna, wegańska) wpływają na skład mikrobiomu i jego funkcje. To, co jemy, ma ogromne znaczenie nie tylko dla naszego zdrowia fizycznego, ale też psychicznego, a wyniki tych badań mogą prowadzić do bardziej spersonalizowanych podejść w medycynie żywieniowej.
