Przyjmowanie klasy leków powszechnie stosowanych w celu redukcji kwasu w żołądku wiąże się z większym ryzykiem rozwoju przewlekłej choroby nerek w porównaniu z nieprzyjmowaniem tych leków.
Było to odkrycie nowego badania prowadzonego przez Johns Hopkins University w Baltimore, MD. Autorzy wskazują jednak, że znalezienie związku między stosowaniem inhibitorów pompy protonowej (PPI) a przewlekłą chorobą nerek nie dowodzi, że te leki faktycznie powodują chorobę – to wymaga dalszych badań.
Mogłoby to sugerować, że uczestnicy przepisywani PPI mogli być narażeni na większe ryzyko przewlekłej choroby nerek z przyczyn niezwiązanych z używaniem PPI. Jednakże naukowcy zauważają, że wcześniejsze badania wiązały stosowanie IPP z postacią zapalenia nerek zwanego ostrym śródmiąższowym zapaleniem nerek.
PPI należą do najczęściej stosowanych leków na całym świecie. Są stosowane w celu złagodzenia objawów refluksu żołądkowego i refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD). Przepisywane są również do leczenia wrzodów żołądka oraz uszkodzenia dolnego przełyku wywołanego refluksem kwaśnym.
PPI działają poprzez zmniejszenie ilości kwasu żołądkowego wytwarzanego przez komórki w wyściółce żołądka. Nie są to te same leki zobojętniające, które działają poprzez neutralizowanie nadmiaru kwasu po jego wejściu do żołądka.
Istnieje wiele rodzajów i marek PPI; przykłady obejmują omeprazol (nazwa handlowa Prilosec, dostępny również bez recepty), esomeprazol (Nexium) i lanzoprazol (Prevacid). Skutki uboczne różnią się w zależności od leku.
W towarzyszącym artykule redakcyjnym, gdzie podsumowano najnowsze dowody dotyczące niekorzystnych skutków przyjmowania PPI, Dr. Adam Jacob Schoenfeld i Deborah Grad z University of California-San Francisco zauważają, że:
«Duża liczba pacjentów przyjmuje IPP bez wyraźnego powodu – często z powodu odległych objawów niestrawności lub zgagi, które od tego czasu ustąpiły.»
10-letnie ryzyko choroby nerek wyższe dla użytkowników PPI
Aby przeprowadzić badania, naukowcy z Johns Hopkins i ich współpracownicy najpierw przeanalizowali dane dotyczące 10 482 uczestników, których mediana trwała prawie 14 lat w badaniu ARIC (Atherosclerosis Risk in Communities).
Szybkie fakty dotyczące refluksu kwasu
- Refluks kwaśny lub refluks żołądkowo-przełykowy (GER) występuje, gdy zawartość żołądka wraca do przełyku.
- Jest odczuwany jako zgaga, gdy kwas żołądkowy dotyka podszewki przełyku.
- Bardziej poważna, uporczywa forma – refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – dotyka około 20% populacji USA.
Dowiedz się więcej o refluksie kwasu
Następnie replikowali wyniki w większej grupie 248 751 uczestników, a następnie medianę 6 lat – ci uczestnicy byli członkami systemu opieki zdrowotnej Geisinger w Pensylwanii.
Naukowcy odkryli, że na początku okresu monitorowania użytkownicy PPI w obu grupach częściej mieli wyższy wskaźnik masy ciała (BMI) i przyjmowali aspirynę, statyny lub leki kontrolujące wysokie ciśnienie krwi.
W grupie ARIC 56 z 332 uczestników używających IPP rozwinęło przewlekłą chorobę nerek, w porównaniu z 1 382 z 10 160 osób nie będących użytkownikami. Liczby te przekładają się odpowiednio na 14,2 i 10,7 na 1000 osób. Uczestnicy zostali sklasyfikowani jako użytkownicy PPI, jeśli przyjmowali leki na początku okresu obserwacji.
Dalsza analiza tych danych ARIC wykazała, że 10-letnie bezwzględne ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek u użytkowników PPI wyniosło 11,8%, w porównaniu z 8,5%, jeśli nie stosowali PPI.
Gdy powtórzyli tę samą analizę w kohorcie Geisinger, naukowcy odkryli 1 921 z 16 900 użytkowników PPI i 28 226 z 231 851 nieużytkowanych osób z przewlekłą chorobą nerek, co przekłada się odpowiednio na 20,1 i 18,3 na 1000 osobolat.
Ponownie, dalsza analiza większej kohorty wykazała, że stosowanie PPI wiązało się z wyższym ryzykiem choroby. 10-letnie bezwzględne ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek wśród użytkowników PPI wyniosło 15,6%, w porównaniu z 13,9%, gdyby nie używali tych leków.
Komentując własne odkrycia, autorzy podkreślają, że ich badanie «jest obserwacyjne i nie dostarcza dowodów na istnienie związku przyczynowego», ale jeśli związek między używaniem PPI a przewlekłą chorobą nerek okaże się przyczynowy, może to mieć istotne implikacje dla zdrowia publicznego, biorąc pod uwagę powszechne stosowanie tych leków.
Ponad 15 milionów Amerykanów skorzystało z PPI na receptę w 2013 roku, kosztem ponad 10 miliardów dolarów, zauważają i konkludują:
«Wyniki badań sugerują, że do 70% tych zaleceń nie ma wskazań i że 25% długoterminowych użytkowników PPI może przerwać terapię bez wystąpienia objawów. Istnieją już nawoływania do ograniczenia niepotrzebnego stosowania IPP.»
W 2010 r. Opublikowano wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Seoul National University Hospital w Korei Południowej, które wykazały, że stosowanie IPP i innych leków z grupy kwasu refluksowego zwanych antagonistami receptora histaminowego 2 może wiązać się z większym ryzykiem zapalenia płuc.
Nowe badania i wnioski na rok 2024
W 2024 roku pojawiły się nowe badania, które podkreślają ryzyko związane z długoterminowym stosowaniem PPI. Ostatnie analizy wykazały, że u osób przyjmujących te leki przez ponad 5 lat ryzyko rozwoju przewlekłej choroby nerek wzrasta o 30%. Co więcej, badania sugerują, że PPI mogą wpływać na mikrobiom jelitowy, co może mieć dalsze konsekwencje dla zdrowia nerek.
Z danych opublikowanych w czasopiśmie «Kidney International» wynika, że pacjenci z przewlekłą chorobą nerek, którzy stosowali PPI, mieli wyższy wskaźnik hospitalizacji z powodu powikłań. Badania te podkreślają potrzebę ostrożności w przepisywaniu tych leków oraz rozważenie alternatywnych terapii w przypadku pacjentów z wysokim ryzykiem chorób nerek.
W obliczu rosnącej liczby pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, konieczne jest prowadzenie dalszych badań w celu lepszego zrozumienia długoterminowego wpływu PPI na zdrowie nerek oraz określenia bezpiecznych dawek i czasookresów stosowania tych leków. Niezwykle istotne jest, aby lekarze i pacjenci współpracowali w celu monitorowania skutków ubocznych oraz rozważania ryzyka i korzyści związanych z terapią PPI.