Gry wideo to obecnie niezwykle popularna forma rozrywki, a gracze spędzają łącznie 3 miliardy godzin tygodniowo przed ekranami. Z uwagi na ich powszechne zastosowanie, naukowcy intensywnie badają, w jaki sposób gry wideo wpływają na nasz mózg i zachowanie. Czy te efekty są pozytywne, czy może negatywne? Przyjrzyjmy się dowodom.
W Stanach Zjednoczonych ponad 150 milionów ludzi regularnie gra w gry wideo, poświęcając na to co najmniej 3 godziny tygodniowo. Przeciętny amerykański gracz ma 35 lat, a 72% z nich to osoby w wieku 18 lat lub starsze. Co ciekawe, 71% rodziców uważa, że gry wideo mają pozytywny wpływ na życie ich dzieci.
Sprzedaż gier wideo z roku na rok rośnie. W 2016 roku branża ta osiągnęła przychody na poziomie ponad 24,5 miliarda dolarów, w porównaniu do 23,2 miliarda w 2015 roku oraz 21,4 miliarda w 2014 roku.
Trzy najlepiej sprzedające się gry wideo w 2016 roku to: ,,i. Te tytuły należą do gatunku strzelanek z perspektywy pierwszej osoby oraz akcji przygodowych – które stanowią odpowiednio 27,5% i 22,5% całkowitej sprzedaży. Strzelanki i gatunki akcji były często krytykowane za promowanie agresji oraz wywoływanie przemocy i uzależnień.
Mimo dziesięcioleci badań na temat gier wideo i przemocy, naukowcy nie znaleźli jednoznacznego związku przyczynowego między graniem a aktami przemocy w rzeczywistości.
Gry wideo a zmiany w mózgu
Coraz więcej dowodów wskazuje, że gry wideo mogą wpływać na nasz mózg, powodując zmiany w jego strukturze oraz funkcjonowaniu.
Zespół naukowców niedawno przeanalizował wyniki 116 badań naukowych, aby określić, jak gry wideo wpływają na nasze mózgi i zachowania. Wyniki tej analizy zostały opublikowane w.
«Gry były chwalone lub demonizowane bez solidnych podstaw naukowych» – mówi Marc Palaus, pierwszy autor przeglądu. «Patrząc na wszystkie badania, chcieliśmy zidentyfikować trendy dotyczące wpływu gier na mózg.» Łącznie 22 badania analizowały zmiany strukturalne w mózgu, a 100 skupiało się na funkcjonalności oraz zachowaniu.
Wyniki wskazują, że granie w gry wideo zmienia nie tylko sposób, w jaki funkcjonują nasze mózgi, ale również ich strukturę. Na przykład, badania pokazują, że gracze wykazują poprawę w różnych rodzajach uwagi, takich jak ciągła i selektywna uwaga. Regiony mózgu odpowiedzialne za te funkcje działają bardziej efektywnie u graczy, co pozwala im na lepsze skupienie się na wymagających zadaniach.
Dowody potwierdzają również, że granie w gry wideo zwiększa rozmiar i umiejętności obszarów mózgu odpowiedzialnych za zdolności wzrokowo-przestrzenne, co pozwala na lepsze identyfikowanie relacji między obiektami. W długoterminowych badaniach uczestnicy, którzy regularnie grali w gry wideo, wykazali powiększenie prawego hipokampa.
Naukowcy odkryli, że gry wideo mogą prowadzić do uzależnienia – zjawisko znane jako «internetowe zaburzenie gry».
U osób uzależnionych występują zmiany funkcjonalne i strukturalne w systemie nagród mózgu, odpowiedzialnym za odczuwanie przyjemności, uczenie się i motywację. Ekspozycja na sygnały związane z grami ujawnia te zmiany, które są również widoczne w innych uzależnieniach.
«Zbadaliśmy, jak mózg reaguje na gry wideo, ale efekty te nie zawsze przekładają się na rzeczywiste zmiany» – zauważa Palaus. Badania nad skutkami gier wideo są wciąż w toku, a naukowcy analizują, jakie aspekty gier mają największy wpływ na różne regiony mózgu.
«Jest prawdopodobne, że gry wideo mają zarówno pozytywne (w zakresie uwagi, umiejętności wzrokowych i motorycznych), jak i negatywne aspekty (ryzyko uzależnienia), co podkreśla ich złożoność» – dodaje Palaus.
Czy gry treningowe mózgu są korzystne?
Zespół badawczy z Florida State University podkreśla, że warto być sceptycznym wobec reklam sugerujących, że gry treningowe znacząco poprawiają wydajność mózgu. Naukowcy wskazują, że brak jest solidnych dowodów na poparcie tych twierdzeń.
«Nasze badania oraz wcześniejsze prace dowodzą, że istnieje niewiele dowodów na to, że tego rodzaju gry przynoszą znaczące korzyści» – mówi Wally Boot, profesor psychologii i ekspert w zakresie starzejącego się poznania.
Coraz więcej ludzi wierzy, że aplikacje do treningu mózgu mogą chronić ich przed utratą pamięci lub zaburzeniami poznawczymi.
Badania sprawdzały, czy granie w gry treningowe poprawia pamięć roboczą oraz inne zdolności poznawcze, jednak wyniki nie potwierdziły tej hipotezy.
«Można wyszkolić ludzi, aby stali się bardzo dobrzy w zadaniach, które zwykle są związane z pamięcią operacyjną, ale te umiejętności są bardzo specyficzne i nie mają dużego transferu» – wyjaśnia Neil Charness, profesor psychologii i ekspert w zakresie starzenia się oraz poznania. «To, co powinno niepokoić seniorów, to to, że nawet jeśli świetnie radzą sobie z krzyżówkami, nie pomoże im to w przypomnieniu sobie, gdzie zostawili klucze.»
Charness sugeruje, że jeśli celem jest poprawa funkcji poznawczych, to warto postawić na ćwiczenia aerobowe. Badania wykazały, że aktywność fizyczna, a nie umysłowa, wspiera zdrowie mózgu.
Gry wideo a pamięć
Z drugiej strony, badanie opublikowane w 2023 roku wykazało, że specjalnie zaprojektowana gra wideo 3D może poprawić wydajność poznawczą u starszych dorosłych i pomóc w odwróceniu niektórych negatywnych skutków starzenia się mózgu.
Naukowcy z University of California-San Francisco (UCSF) twierdzą, że ich wyniki dostarczają dowodów na to, że trening mózgu może prowadzić do znaczących i trwałych zmian.
Po 12 godzinach treningu w ciągu miesiąca, uczestnicy badania w wieku od 60 do 85 lat poprawili swoje wyniki w grze, osiągając wyniki lepsze niż osoby 20-letnie grające w tę grę po raz pierwszy. Dodatkowo, poprawiły się również inne obszary poznawcze: pamięć operacyjna oraz ciągła uwaga, a umiejętności te utrzymywały się przez 6 miesięcy po zakończeniu szkolenia.
«To odkrycie pokazuje, jak plastyczny jest mózg starszej osoby» – zauważa dr Adam Gazzaley, neurolog i dyrektor Centrum Neuroscience Imaging Center. «To bardzo obiecujące, że nawet niewielki trening mózgu może odwrócić część spadku, który towarzyszy starzeniu się.»
Niedawne badania przeprowadzone przez neurobiologów z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Irvine (UCI) wykazały, że granie w gry 3D może również wspomagać proces tworzenia wspomnień. Uczestnicy zostali przypisani do grupy grającej w gry wideo w środowisku 2D lub 3D. Po 30 minutach gry przez 2 tygodnie, uczestnicy poddawani byli testom pamięci wykorzystującym hipokamp.
Grupa grająca w 3D znacząco poprawiła swoje wyniki testów pamięci w porównaniu do grupy grającej w 2D. Wydajność pamięci w grupie 3D wzrosła o 12%, co odpowiada typowemu spadkowi wydajności pamięci, który występuje w wieku od 45 do 70 lat.
«Gry 3D oferują wiele więcej informacji przestrzennych i są znacznie bardziej złożone niż te 2D» – mówi Craig Stark z Centrum Neurobiologii Uczenia się i Pamięci UCI. «Tego typu nauka angażuje hipokamp, co jest niezbędne do efektywnego przetwarzania informacji.»
Strategiczne gry wideo wykazały obiecujące wyniki w poprawie funkcji mózgu u starszych dorosłych i mogą oferować ochronę przed demencją oraz chorobą Alzheimera.
«Jeśli celem jest poprawa kontroli poznawczej oraz umiejętności wyższego rzędu, to strategie te mogą przynieść korzyści» – informuje Chandramallika Basak, asystentka profesora w Centre for Vital Longevity oraz School of Behavioral and Brain Sciences na Uniwersytecie Teksasu w Dallas.
Basak, podobnie jak Charness, podkreśla, że trening kognitywny powinien być uzupełnieniem programów aktywności fizycznej, które wykazują pozytywny wpływ na funkcje poznawcze oraz na strukturę mózgu.
Istnieją dowody sugerujące, że gry wideo mogą być skutecznym narzędziem w leczeniu depresji, a także w poprawie pamięci i nastroju u osób dorosłych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi.
Wciąż jesteśmy na początku badań dotyczących wpływu gier wideo na mózg. Możemy jedynie skrobać powierzchnię potencjału, jaki gry wideo mogą oferować w zakresie poprawy zdolności poznawczych oraz zapobiegania zaburzeniom poznawczym.
