Hyperemia opisuje nadmiar krwi w naczyniach krwionośnych w określonej części ciała. Termin ten pochodzi od greckich słów oznaczających krew.
W tym artykule przyjrzymy się, czym jest przekrwienie, jakie są jego przyczyny i objawy. Zbadamy również różnice między przekrwieniem aktywnym a pasywnym.
Czym jest przekrwienie?
Hyperemia występuje, gdy nadmiar krwi gromadzi się w układzie naczyniowym, czyli w sieci naczyń krwionośnych w organizmie. W sytuacji, gdy krew gromadzi się poza naczyniami krwionośnymi, na przykład w wyniku urazu lub pęknięcia naczynia, mamy do czynienia z krwotokiem.
Nagromadzenie krwi objawia się zazwyczaj jako czerwony, ciepły, bolesny i spuchnięty obszar. Objawy te, w połączeniu z utratą funkcji, stanowią klasyczne pięć oznak zapalenia, które zostały zdefiniowane przez greckiego filozofa Celsusa.
Rodzaje przekrwienia
Hyperemię można podzielić na dwa główne typy: aktywny i pasywny.
Te typy można następnie podzielić na przekrwienie miejscowe (w określonym obszarze) lub ogólne (wpływające na cały organizm).
Hyperemia może być ostra lub przewlekła, co oznacza, że może wystąpić nagle i trwać krótko lub utrzymywać się przez dłuższy czas.
Aktywne przekrwienie
Aktywne przekrwienie to fizjologiczna odpowiedź organizmu na różne bodźce. Jest to forma przekrwienia ostra. Przykładowo, po zjedzeniu posiłku zwiększa się przepływ krwi w układzie pokarmowym, a po wysiłku fizycznym krew napływa do mięśni.
Zwiększony przepływ krwi i zaczerwienienie występują, gdy dany obszar potrzebuje większej ilości tlenu i składników odżywczych.
Dwa typy aktywnego przekrwienia to:
- Ostre, ogólne aktywne przekrwienie: charakteryzuje się zwiększonym przepływem krwi w organizmie.
- Ostre miejscowe aktywne przekrwienie: występuje, gdy w konkretnej okolicy, takiej jak noga, żołądek lub płuco, gromadzi się większa ilość krwi. Jest to najczęstsza forma przekrwienia.
Pasywne przekrwienie
Pasywne przekrwienie, znane również jako zatory, może mieć charakter ostry lub przewlekły. Przewlekłe przekrwienie bierne występuje najczęściej w układzie narządowym płuc, wątroby oraz kończyn dolnych.
Może być również zlokalizowane w jednym obszarze. Jednakże, jeśli przepływ krwi w sercu jest utrudniony, może to wpływać na cały system.
Dzieje się tak, gdy wypływ krwi z naczyń krwionośnych jest ograniczony.
Przyczyny
Przyczyny przekrwienia różnią się w zależności od tego, czy jest ono aktywne, czy bierne.
Przyczyny aktywnego przekrwienia mogą obejmować:
- ćwiczenie
- zapalenie
- stan po menopauzie
- choroby, które powodują szybkie bicie serca
- choroby nerek, które prowadzą do zatrzymywania płynów
Z kolei przyczyny pasywnego przekrwienia to:
- niewydolność serca
- zwężenie zastawki dwudzielnej, rodzaj choroby serca
- zator w naczyniu krwionośnym
- zakrzep w żyle
- zapalenie płuc
- zakrzepica
Inną przyczyną biernego przekrwienia jest niezdolność serca do efektywnego pompowania krwi, co prowadzi do nagromadzenia zbyt dużej ilości krwi w obszarach prowadzących do serca.
W przypadku prawostronnej niewydolności serca krew wraca do wątroby, a w lewostronnej niewydolności serca krew cofa się do płuc.
Prawostronna niewydolność serca
Problemy występujące po prawej stronie serca mogą prowadzić do zatorów w wątrobie, śledzionie, nerkach lub nogach.
Może to powodować tzw. «wątrobę gałki muszkatołowej», co związane jest z cętkowanym wzorem na wątrobie. Ten organ będzie powiększony, czerwonawy lub czerwonawo-niebieski i otoczony brązowo-żółtymi stłuszczonymi komórkami wątroby.
Z czasem może to prowadzić do marskości, czyli bliznowacenia spowodowanego długotrwałym uszkodzeniem wątroby, co z kolei może prowadzić do niewydolności wątroby i śmierci.
Lewostronna niewydolność serca
W przypadku problemów z lewą stroną serca płuca są szczególnie narażone na szkodliwe skutki. Stają się one ciemnoczerwone, a w organizmie może wystąpić nadmiar płynu.
Niewydolność serca po jednej stronie może ostatecznie prowadzić do niewydolności także po stronie przeciwnej.
Objawy
Hyperemia zmienia tkankę w dotkniętym obszarze. Osoby z aktywnym przekrwieniem mogą zauważyć jeden lub więcej z następujących objawów:
- jasny czerwony kolor
- cieplejsza niż zwykle w dotyku
- obrzęk
- łatwo wyczuwalny puls
Pasywne obrzęki wpływają na tkankę w inny sposób, objawiając się następującymi symptomami:
- ciemnoniebieskie lub czerwone zabarwienie
- obrzęk
- chłodna w dotyku
- w przypadkach przewlekłych, w kolorze brązowym
Skutki i powikłania
Rodzaj przekrwienia, jaki występuje u danej osoby, określi rodzaj potencjalnych powikłań.
Na przykład ostre miejscowe aktywne przekrwienie może być oznaką stanu zapalnego. Ostre lokalne przekrwienie bierne może być spowodowane skrętem jelitowym lub macicy.
Przewlekłe miejscowe przekrwienie bierne może wskazywać na rozwijające się guzy lub ropnie w organizmie.
Pasywne przekrwienie jest związane z problemami z sercem i wpływa na różne narządy w organizmie, w zależności od tego, która część serca jest dotknięta.
Leczenie
Leczenie przekrwienia koncentruje się na przyczynie. Aktywne przekrwienie zwykle nie wymaga leczenia, ponieważ jest fizjologiczną odpowiedzią organizmu na takie czynności jak wysiłek fizyczny i zazwyczaj ustępuje samoistnie.
Natomiast bierne przekrwienie wymaga interwencji, ponieważ jest spowodowane innymi stanami, które należy leczyć.
Leki stosowane w leczeniu przyczyn przekrwienia mogą obejmować:
- beta-blokery obniżające ciśnienie krwi
- digoksynę wzmacniającą bicie serca
- leki rozrzedzające krew
Zapobieganie
Aktywne przekrwienie jest korzystną reakcją organizmu, pomagającą w dostarczaniu tlenu i składników odżywczych. Pasywne przekrwienie związane jest głównie z niewydolnością serca. Istnieje wiele zmian stylu życia, które można wprowadzić, aby tego uniknąć:
- zdrowa dieta
- regularna aktywność fizyczna
- utrata wagi w przypadku nadwagi
Nowoczesne badania i statystyki dotyczące hyperemii
W 2024 roku badania nad hyperemią ewoluują, z naciskiem na zrozumienie jej złożonych mechanizmów i skutków w kontekście przewlekłych chorób serca. Badania wykazały, że u pacjentów z niewydolnością serca występuje znaczące zwiększenie objawów hyperemii, co wiąże się z większym ryzykiem hospitalizacji.
Według najnowszych danych, około 30% pacjentów z niewydolnością serca doświadcza epizodów hyperemii, co podkreśla potrzebę wczesnej interwencji i monitorowania stanu zdrowia. Nowe terapie, takie jak leki działające na układ renina-angiotensyna, wykazują obiecujące wyniki w redukcji objawów hyperemii, co może znacznie poprawić jakość życia pacjentów.
Zastosowanie technik obrazowania, takich jak ultrasonografia, pozwala na lepszą ocenę stopnia hyperemii i jej wpływu na funkcje narządów. W badaniach z 2024 roku zauważono, że wczesne wykrywanie hyperemii za pomocą nowoczesnych technologii może prowadzić do lepszego zarządzania leczeniem i zmniejszenia ryzyka powikłań.
