Adenoidy to niewielkie grudki tkanki umiejscowione w tylnej części gardła, tuż powyżej migdałków. Razem z migdałami stanowią pierwszą linię obrony niemowląt i małych dzieci, wychwytując bakterie oraz wirusy, które mogą wniknąć do organizmu.
W ten sposób migdałki oraz adenoidy odgrywają kluczową rolę w ochronie organizmu przed infekcjami oraz uszkodzeniami.
Migdałki są również znane jako migdałki gardłowe lub migdałki nosogardzieli.
Dlaczego mamy migdałki?
Migdałki zaczynają rozwijać się od momentu narodzin i osiągają maksymalny rozmiar, gdy dziecko ma około 3-5 lat. Po 7 roku życia zaczynają się zmniejszać. W okresie dojrzewania stają się ledwo widoczne, a całkowicie znikają w dorosłości.
U niemowląt i małych dzieci układ odpornościowy jest wciąż w fazie rozwoju. W tym czasie adenoidy pełnią istotną rolę w obronie przed infekcjami. W miarę jak organizm rośnie i układ odpornościowy się rozwija, ich znaczenie maleje.
W przeciwieństwie do migdałków, które można zobaczyć, gdy otworzymy usta i spojrzymy w lustro, adenoidy są widoczne tylko w trakcie badania przez lekarza, który korzysta z odpowiednich narzędzi, takich jak światło i małe lustro bądź elastyczny teleskop.
Dlaczego adenoidy puchną?
Adenoidy pełnią funkcję filtracyjną, wychwytując zarazki, które wnikają do organizmu. Czasami, w odpowiedzi na infekcję, mogą się powiększać, próbując zwalczyć patogeny. Obrzęk zazwyczaj ustępuje samoistnie, ale w niektórych przypadkach wymaga interwencji medycznej.
Jeśli wystąpi silna inwazja bakterii, adenoidy mogą również ulec zakażeniu.
Powiększone lub obrzęknięte adenoidy to częsty problem u dzieci. Często towarzyszy im również obrzęk migdałków.
Objawy obrzękniętych adenoidów
Obrzęk adenoidów może manifestować się różnorodnymi objawami, takimi jak:
- Zablokowany nos, zmuszający dziecko do oddychania przez usta
- Problemy z uchem
- Trudności w zasypianiu
- Chrapanie
- Ból gardła
- Trudności w połykaniu
- Widoczne powiększenie węzłów chłonnych na szyi
Nawet po ustąpieniu infekcji, adenoidy mogą pozostać powiększone. U niektórych dzieci reakcje alergiczne mogą podrażniać adenoidy, co prowadzi do ich puchnięcia. Istnieją również dzieci, które rodzą się z powiększonymi adenoidami.
Powiększone adenoidy mogą blokować trąbki Eustachiusza, co z kolei zwiększa ryzyko infekcji ucha środkowego.
Diagnozowanie problemów z adenoidami
Jeśli dziecko ma nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, problemy z oddychaniem oraz dolegliwości związane z uchem, lekarz może podejrzewać problemy z adenoidami.
W celu postawienia diagnozy, lekarz oceni stan zapalny, badając gardło przy pomocy małego lusterka oraz analizując historię medyczną pacjenta.
Badanie gardła lub test paciorkowcowy mogą pomóc w identyfikacji rodzaju infekcji.
W niektórych przypadkach badania krwi mogą ujawnić obecność specyficznych infekcji, takich jak mononukleoza.
Analiza snu może określić, czy problemy ze snem są spowodowane powiększonymi adenoidami.
Jeśli adenoidy są przyczyną problemów zdrowotnych, lekarz może zalecić zabieg chirurgiczny ich usunięcia, znany jako adenoidektomia.
Czym jest adenoidektomia?
Adenoidektomia to chirurgiczne usunięcie adenoidów. Jest to szybki i stosunkowo prosty zabieg, z minimalnym ryzykiem powikłań.
Nie ma dowodów na to, że adenoidektomia zwiększa ryzyko nawracających infekcji u dzieci. Układ odpornościowy jest w stanie skutecznie radzić sobie z wirusami i bakteriami bez obecności adenoidów.
Większość lekarzy nie wykonuje adenoidektomii u bardzo małych dzieci. Operacja zwykle przeprowadzana jest, gdy dziecko ma od 1 do 7 lat.
Czasami lekarz decyduje się na jednoczesne usunięcie migdałków. Taki zabieg nazywa się tonsillektomią.
W rzadkich przypadkach adenoidy mogą odrastać po zabiegu, jednak badania pokazują, że odrastanie rzadko prowadzi do poważnych problemów z oddychaniem.
Adenoidektomia nie wiąże się zazwyczaj z poważnymi komplikacjami, szczególnie gdy nie towarzyszy jej usunięcie migdałków. Niemniej jednak istnieją dowody sugerujące, że nie zawsze przynosi ona więcej korzyści niż obserwacja i monitorowanie stanu zdrowia dziecka.
Niektóre badania wskazują, że infekcje górnych dróg oddechowych mogą nawracać po adenoidektomii, z częstością 12% w USA i 60% w Holandii.
Aktualne badania i nowe spojrzenie na adenoidy w 2024 roku
W 2024 roku, nowe badania wskazują na rosnące zainteresowanie związkiem między adenoidami a jakością snu dzieci. Okazuje się, że powiększone adenoidy mogą prowadzić do zaburzeń snu, w tym do obturacyjnego bezdechu sennego, co z kolei ma wpływ na rozwój i zdrowie dziecka.
Obecnie lekarze coraz częściej zalecają monitorowanie stanu adenoidów u dzieci, które mają problemy ze snem, a także z nawracającymi infekcjami dróg oddechowych. Ponadto, nowe metody diagnostyczne, takie jak endoskopia, pozwalają na dokładniejszą ocenę stanu adenoidów i podjęcie decyzji o ewentualnej operacji.
Warto również zauważyć, że badania epidemiologiczne wskazują na wzrost liczby dzieci z problemami związanymi z adenoidami, co może być wynikiem zmian w stylu życia oraz zwiększonej ekspozycji na alergeny. W związku z tym, lekarze rekomendują większą świadomość rodziców na temat objawów związanych z adenoidami oraz ich wpływu na zdrowie dzieci.
